359
ribənin başlıca yekunu oldu. Müharibə ümumbəşəri
dəyərlərin
üstünlüyünü, onların indiki və gələcək nəsillər üçün
əhəmiyyətini aydın göstərdi. Müharibə göstərdi ki, tərksilah,
xalqlar arasında dostluq və əməkdaşlıq, millətlərarası mü-
naqişələrin dayandırılması, sosial-siyasi sabitliyin möhkəmlən-
dirilməsi yolu ilə ancaq böyük və ya kiçik müharibələrə son
qoymaq olar.
360
XRONOLOJİ CƏDVƏL
1917-ci il
31 yanvar
Meksika konstitusiyasının qəbulu
27 fevral
Rusiyada
fevral burjua-demokratik
inqilabının qələbəsi
6 aprel
ABŞ-ın Antanta tərəfində
birinci dünya
müharibəsinə girməsi
25-31
avqust
Petroqradda Kornilov qiyamı və onun
darmadağın edilməsi
1 sentyabr
Rusiyanın respublika elan edilməsi
24-25
oktyabr
Rusiyada oktyabr çevrilişi. Bolşeviklərin ha-
kimiyyətə gəlməsi
25-26
oktyabr
II Ümumrusiya Sovetlər qurultayı. Sovet
hökumətinin təşkili. Sülh və torpaq
haqqında dekretlər
2
noyabr
«Rusiya xalqlarının hüquq bəyannaməsi
haqqında» dekretin verilməsi
1918-ci il
3 mart
Brest-Litovskda Sovet Rusiyası ilə Dördlər
İttifaqının üzvləri arasında sülh
müqaviləsinin imzalanması
25 may
Sovet Rusiyasında çexoslovak korpusunun
qiyamı ilə vətəndaş müharibəsi və xarici
hərbi müdaxilənin başlanması
29 sentyabr
Bolqarıstanın Birinci dünya müharibəsindən
çıxması
28 oktyabr
Çexoslovakiya respublikasının yaranmasının
elan edilməsi
30 oktyabr
Osmanlı imperiyasının birinci dünya
müharibəsində məğlubiyyəti. Mudros sazişi
30-31 Macarıstanda burjua-demokratik inqilabı
361
oktyabr
3 noyabr
Avstriya-Macarıstan imperiyasının I dünya
müharibəsində məğlubiyyəti. Padui barışığı
3 noyabr
Kil limanında dənizçilərin üsyanı.
Almaniyada Noyabr inqilabının başlanması
11 noyabr
Birinci dünya müharibəsinin Almaniyanın
məğlubiyyəti ilə başa çatması. Kompiyen
barışığı
1 dekabr
Serb-Xorvat Sloven krallığının təşkili
1919-cu il
yanvar
Almaniyada
faşist partiyasının yaradılması
18 yanvar
Paris sülh konfransının açılması
19 yanvar
Almaniyada müəssislər məclisinə seçkilər
keçirilməsi
2-6 mart
III Kommunist İnternasionalının yaradılması
21 mart –
1 avqust
Macarıstan sovet respublikasının fəaliyyəti
müddəti
4 may
Bavariya sovet respublikasının süqutu.
Almaniyada noyabr inqilabının başa çatması
28 iyun
Almaniya ilə qalib dövlətlər arasında Versal
sülh müqaviləsinin bağlanması
31 iyul
Almaniyada Veymar konstitusiyanın qəbul
edilməsi
31 avqust Amerika Kommunist partiyasının yaradılması
10
sentyabr
Avstriya ilə Sen-Jermen sülhünün
bağlanması
27 noyabr
Bolqarıstanla qalib dövlətlər arasında Neyi
sülhünün bağlanması
1920-ci il
Mart-
aprel
Rusiyaya Polşa qoşunlarının
hücumu ilə və-
təndaş müharibəsinin III mərhələsinin baş-
lanması. Krımda Vrangel qoşunları üzərində
Qırmızı ordunun qələbəsi. Vətəndaş
362
müharibəsinin başa çatması
10 avqust
Türkiyə ilə Sevr müqaviləsinin bağlanması.
4 iyun
Macarıstanla qalib dövlətlər arasında Triano
sülhünün bağlaması
16 noyabr
Krımda Vrangel qoşunları üzərində qələbə
vətəndaş müharibəsinin qurtarması.
1921-ci il
16-21
yanvar
İtaliya Kommunist partiyasının təşkili
mart Sovet
Rusiyasında hərbi kommunizm
siyasətindən yeni iqtisadi siyasətə keçilməsi
18 mart
Sovet Rusiyası ilə Polşa arasında
Riqa sül-
hünün başlanması
21 avqust
ABŞ-ın Almaniya və onun müttəfiqləri ilə
ayrılıqda sülh müqaviləsi bağlaması
12 noyabr
Vaşinqton konfransının öz işinə başlaması
1922-ci il
6 fevral
Dəniz silahlı qüvvələrini məhdudlaşdırmaq və
müharibədə yeni silahlardan istifadə qaydasına,
Uzaq Şərq və Sakit Okean məsələsinə həsr
edilmiş Vaşinqton konfransının başa çatması
10 aprel –
19 may
Genuya konfransı
16 aprel
Sovet Rusiyası ilə Almaniya arasında
Rapollo müqaviləsinin bağlanması
İyun-iyul
Haaqa konfransı
29-30
oktyabr
İtaliyada faşistlərin hakimiyyətə gəlməsi
30 dekabr
SSRİ-nin təşkili
363
1923-cü il
may II
və II ½ İnternasionalın
birləşməsi və
Sosialist fəhlə internasionalının yaranması
24 iyul
Lozanna konfransı
28-29
sentyabr
Bolqarıstanda antifaşist üsyanı
23
sentyabr
İspaniyada Migel Primo de Riveranın dikta-
turasının qurulması
8 noyabr
Münhendə faşistlərin "pivəxana qiyamı" və
onun yatırılması
1924-cü il
31 yanvar
SSRİ-nin I konstitusiyasının
qəbul edilməsi
Yanvar-
oktyabr
Böyük Britaniyada R.Makdonaldın başçılığı
altında I leyborist hökuməti
2 fevral
SSRİ ilə Böyük Britaniya arasında
diplomatik münasibətlərin yaranması
Aprel
Fransada "sol blok" hökuməti
Avqust
Londonda konfransda Almaniyadan
təzminatın onun təsərrüfatının dirçəldilməsi
yolu ilə alınması məsələsinə aid "Daues
planı"nın qəbul edilməsi
28 oktyabr
SSRİ ilə Fransa arasında diplomatik münasi-
bətlərin yaranması
1925-ci il
5-16
oktyabr
Lokarno konfransı. Almaniyanın qərb
sərhədlərinin təhlükəsizliyi haqqında Reyn
təminat paktının bağlanması
364
dekabr SSRİ-də sənayeləşdirmə xəttinin qəbul edil-
məsi
1926-cı il
24 aprel
Albaniya ilə SSRİ arasında bitərəflik və bir-
birinə hücum etməmək haqqında sazişin
bağlanması
4-12 may
İngiltərədə ümumi tətil
12-13 may
Polşada dövlət çevrilişi
iyun SSRİ-də trotçkiçi-zinovyevçi antipartiya
blokunun
meydana gəlməsi
iyul
Fransada Puankarenin başçılığı altında
"Milli birlik" hökumətinin yaranması
sentyabr Almaniyanın Millətlər Cəmiyyətinə daxil
olması
1927-ci il
27 may
SSRİ ilə Böyük Britaniya arasında
diplomatik münasibətlərin kəsilməsi
dekabr SSRİ-də kollektivləşməyə keçmək xəttinin
qəbul edilməsi
1928-ci il
may Almaniyada
reyxstaq
seçkilərində sosial-de-
mokrat Müllerin rəhbərlik etdiyi "Böyük
koalisiya" hökumətinin yaranması və
avtoritar rejimə keçidin yaranması
iyun SSRİ-də kollektivləşmə xəttinə qarşı çıxan
Buxarin başda olmaqla sağ təmayülün
yaranması
1929-cu il