Enişdə yoxuş var, yoxuşda eniş
Ən böyük atəş də buz içindədir.
(194, 43)
Gah yağışa, gah qara, Gah qışa, gah bahara
Gah axşama, gah da ki, səhərə dəm tutdular.
(192, 37)
Bu kiçik şeir parçasında antonim sözlərdən istifadə təkcə təbiətin təsviri ilə bitmir. Burada diqqəti çəkən başqa məqamlar da vardır.
Yaz sözü qış sözünün tam antonimi deyildir (tam antonim yay sözüdür). Bir qədər sonra qış sözünün bahar sözü ilə əkslik münasibətində işləndiyini görürük. Bundan başqa, od sözü ilə buz sözünün mənası temperatur fərqi bildirmək əlamətinə görə zidd anlayışlar hesab edilə bilər. Burada od sözünün sinonimi olan atəş sözündən istifadə edilmişdir.
Eniş və yoxuş sözləri bir-birinin tam antonimləridir. Ancaq bunların bir misrada yerdəyişmə ilə işlənməsi mətnə bir rəngarənglik verir.
Burada zəhrimar və can sözlərinin əlaqəsi daha artıq diqqət tələb edir. Dilin leksik tərkibində bu sözlər qətiyyən semantik münasibətdə deyildir. Bunlar özlərinin kommunikativ mövqelərinə görə əkslik təşkil edir. “Zəhrimar” qarğış, “can” alqış məqamında işlədilir.
Dostları ilə paylaş: |
