İnsan yeni vaxtda bir neçə identikliyə (ölkə,
milli, regional, etnomədəni, professional və s.)
sahib ola bilər. Şübhəsiz, çoxmillətli, çoxetnos-
lu ölkələrdə poliidentikliyin inkişaf etdirilməsi
müasir reallıqlara adekvat cavab verən strategi
yanın - mədəniyyətlərin, sivilizasiyaların, xalq
ların münaqişəsiz, dinc yanaşı yaşama strategi
yasının uğurunun əsas şərtlərindən birini təşkil
edəcəkdir.
Ölkəmizdə ümumi tarixi tale, genetik-et-
nik yaddaşm daşıyıcı olan bütün xalqlar, et
nik qruplar "Azərbaycançılıq" məfkurəsi ətra
fında sıx birləşərək haqlı olaraq özlərini azər
baycanlı adlandırırlar. Ölkədə etnik-milli bir
liklərin qarşılıqlı münasibətləri, tarixi-mədəni
ənənələri, həyat tərzi müxtəlifliyin vəhdətini
müəyyənləşdirmişdir. Ölkəmizdə yaşayan etnik
birliklərin nümayəndələrinin özlərini azərbaycanlı
kimi hiss etmələri heç bir vəchlə etnik hiss və
identiklikdən məhrum edilmək deyil, əksinə,
yuxarıda qeyd edildiyi kimi, dualist identikliyin
ən bariz nümunəsidir.
Milli-etnik mənsubiyyətindən asılı olmaya
raq Azərbaycan dövlətinin vətəndaşı olmaqdan
qürur duyan hər kəs üçün Azərbaycan doğma
vətəndir. Heydər Əliyevin qeyd etdiyi kimi, res
publikanın ən başlıca sərvəti qədimlərdən bu tor
paqda yaşayan, öz taleyini, öz həyatını bu torpa
ğa bağlayan, müxtəlif millətlərdən olan, müxtəlif
dinlərə etiqad edən adamlardır. Ölkə nə qədər
m
Sevda Ağamirzə qızı Əhədova
çox xalqı birləşdirirsə, bir o qədər zəngin olar [3,
I cild]. Azərbaycanın polietnikliyi dövlətimizin,
xalqımızın tolerantlığının, humanistliyinin əyani
sübutudur. Əks təqdirdə bəzilərinin sayı bir neçə
min təşkil edən bu azsaylı etnik qruplar və xalq
lar çoxdan assimilyasiya olunaraq dünyanın et
nik xəritəsindən silinmiş olardı. Onların dilini,
mədəniyyətini, etnik varlığını qoruyub saxlayan,
milli hüquqlarının təminatında olan, bunun
la da planetin mozaik etnik mənzərəsini daha
da zənginləşdirən məhz Azərbaycan dövlətidir.
Əslində Azərbaycanın polietnikliyi, etnomədəni
müxtəlifliyi xalqımızın bədxahlarına verilən ən
tutarlı cavabdır. Ölkəmiz etno-mədəni münasi
bətlərin unikallığı baxımından dünyaya əsil
örnək ola biləcək təcrübəyə malikdir. Bu gün
Azərbaycan Respublikasmda bütün xalqların et
nik-milli hüquqları ən yüksək səviyyədə qoru
nur. Millətlərarası münasibətləri tənzimləyən
mütərəqqi milli qanunvericilik sistemi, həyata
keçirilən milli-mədəni siyasət dilindən, dinindən,
irqindən, etnik mənsubiyyətindən asılı olmaya
raq bütün vətəndaşların hüquq və azadlıqlarım
tam təmin etməyə imkan verir.
Bu baxımdan Heydər Əliyevin azərbaycançılıq
ideologiyası bütün Azərbaycan millətinin ümdə
maraqlarını təmin edən bütöv elmi nəzəriyyədir.
Azərbaycançılıq mahiyyətcə müxtəlif xalqla
rın, mədəniyyətlərin, ənənələrin, konfessiya-
lann vəhdətidir [62, 30]. Azərbaycançılıq ide-
m
Müasir dünyada mədəniyyətlərarası münasibətlər
yası milli azlıqların, onların adət-ənənələrinin,
mədəni hüquqlarının hərtərəfli təmin edilməsini
də özündə ehtiva edir. Bununla yanaşı azər-
baycançılıq etnik və dini birliyi deyil, milli və re
gional mənsubiyyətindən, sosial vəziyyətindən,
dinindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşların öz
ümumi vətəninə - Azərbaycana mənəvi sadiqli
yini əsas tutur. Vətənə sevgi, onun mənafeyi uğ-
runda bircə mübarizə aparmaq əzmini özündə
əks etdirir. Bu gün Azərbaycan cəmiyyəti dün
ya birliyinə inamla inteqrasiya olunmaqla yana
şı ölkəmizi əsil tərəqqi və çiçəklənməyə aparan
milli ideya ətrafında daha sıx birləşir. Bunun ən
bariz nəticəsi - etnik mənsubiyyətdən asılı olma
yaraq hammın özünü Azərbaycan xalqının tərkib
hissəsi kimi hiss etməsidir.
Heydər Əliyevin müdrik siyasəti sayəsində
ölkəmizdə millətlərarası sülh və anlaşma daha
da dərinləşmiş, etnoslar, xalqlar arasmda hər
hansı münaqişə, ziddiyyət, qarşıdurma ehtimalı
həmişəlikaradanqaldmlmışdır. Bizim cəmiyyətdə
insanlara etnik və ya dini mənsubiyyətinə görə
deyil, ancaq xidmətlərinə görə qiymət verirlər. Bu
baxımdan Azərbaycan tarixən etnik tolerantlığın,
digər mədəniyyətlərə və adət-ənənələrə hörmətin
mövcud olduğu unikal məkandır.
Multikulturalizm mədəniyyətlərin qarşılıq
lı nüfuz etməsi, zənginləşməsi və kütləvi mə
dəniyyətin ümumbəşəri məcrada inkişafı məq
sədilə onlann paralel olaraq mövcudluğunu tələb
Sevda Ağamirzə qızı Əhədova
/50
edən tolerantlığın bir aspekti kimi də nəzərdən
keçirilir.
Poliidentiklik getdikcə daha da postindus
trial dövrün amilinə, bu və ya digər cəmiyyətin
daxilində yanaşı yanaşmanın mühüm aspektinə
çevrilir [146, 525-526].
Qloballaşma müxtəlif mədəniyyətlərin yanaşı
mövcudluğunun əsas prinsipi kimi qəbul edilən
multikulturalizmə də öz təsirini göstərməkdədir,
bu da bir sıra neqativ meyllərin güclənməsində
inkişaf etmiş ölkələrdə sosial-mədəni vəziyyətin
mürəkkəbləşməsində özünü göstərir. Bir sıra
tədqiqatçıların nəzərincə, qloballaşma şəraitində
multikulturalizm mədəniyyətin əsas fəaliyyət
prinsipi kimi mədəniyyətlərin pozitiv qarşılıq
lı əlaqəsini, dialoqunu deyil, əksinə "lider" mə
dəniyyətin (və ya mədəniyyətlərin) "periferiya"
mədəniyyətlər üzərində hegemonluğunu təmin
etməyə, mahiyyət etibarilə milli mədəniyyətlərin
vəhdətinin və homogenliyin qarşısını almağa,
onlar arasında fərqlərin aradan qaldırılmasına
gətirib çıxarır [176, 289-290].
Qloballaşma multikulturalizm prinsipini le-
gitimləşdirməklə (A.İ.Şendrik) mədəni dünyala
rın unifikasiyasma (eyniləşməsinə) gətirib çıxa
rır. Qlobalizmin məzmunu baxımından bu qərb,
xüsusən Amerika mədəniyyətinin digər mə
dəniyyətlər üzərində qələbəsi deməkdir. Qlobal
laşma nəticəsində də məhz belə monomədəniyyət
yaranır.
Müasir dünyada mədəniyyətlərarası münasibətlər
Dostları ilə paylaş: |