Sevda ağAMİRZƏ qizi əHƏdova müASİr dünyada
Yüklə 259,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
olur. İndiyədək 15-dən çox belə tövsiyə qəbul olunmuşdur: Arxeoloji qazıntıların beynəlxalq nizamlanma prinsiplərini müəyyən edən tövsiyə (15 dekabr 1956-cı il); Muzeylərin kütləviliyin təmin etmək üçün daha təsirli tədbirlərə aid tövsiyə (14 dekabr 1960-cı il); Mənzərələrin və yerlərin gözəlliyinin və xarakterinin qorunub saxlanılması haqqında tövsiyə (11 dekabr 1962- ci il); Mədəni dəyərlərin qanunsuz aparılması, gətirilməsi və mülkiyyət hüququnun başqası na verilməsinin qadağan edilməsi və qarşısı nın alınmasına yönəldilmiş tədbirlər haqqında tövsiyə (19 noyabr 1064-cü il); İctimai və özəl işlərin aparılması nəticəsində təhlükəyə məruz qalan mədəni dəyərlərin qorunub saxlanılma sı haqqında tövsiyə (19 noyabr 1968-ci il); Milli planda mədəni və təbii irsin mühafizəsi haqqın da tövsiyə (16 noyabr 1972-ci il); Xalq kütlələrinin mədəni həyatda iştirakı və ona töhfəsi haqqın da tövsiyə (26 noyabr 1976-cı il), Mədəni dəyər lərin beynəlxalq mübadiləsi haqqında tövsiyə (26 noyabr 1976-cı il); Tarixi ansamblların qoru nub saxlanılması və müasir rolu haqında tövsiyə (26 noyabr 1976-cı il); Daşınar mədəni dəyərlərin mühafizəsi haqqında tövsiyə (18 noyabr 1978-ci il); Yaradıcı işçilərin vəziyyəti haqqında tövsiyə (27 oktyabr 1980-ci il); Hərəkət edən təsvirlərin mühafizəsi və qorunub saxlanılması haqqmda tövsiyə (27 oktyabr 1980-ci il); Qeyri-maddi ir sin qorunması haqqında Beynəlxalq Konvensiya Sevda Ağamirzə qızı Əhədova 180 (2003-cü il); Mədəni özünüifadənin müxtəlif for malarının qorunması və təşviqi haqqında (2005-ci il) Konvensiya. Hazırda Azərbaycan Respublikası bu konvensiyaların hamısına qoşulmuşdur. 1989-cu ildə YUNESKO “Folklorun qoru nub saxlanılması haqqmda" tövsiyə qəbul etmiş dir. Tövsiyədə göstərilir ki, folklor bəşəriyyətin ümumi irsinin tərkib hissəsi, müxtəlif xalqların və sosial qrupların yaxınlaşmasının və onların mədəni özünəməxsusluğunun təsdiqinin mü hüm vasitəsidir. Dövlətlərə öz ərazilərində həmin tövsiyələrdə öz əksini tapmış prinsiplərin və təd birlərin həyata keçirmələri üçün qanunverici və digər tədbirləri həyata keçirmələri üçün çağırışlar öz əksini tapmışdır [82,496]. Lakin bu məqsədlərdə yalnız xalqlar arasın da əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi, bilik və in formasiyadan azad istifadə etmə və mübadilə şəraitində çatmaq mümkündür. Hələ 1950-ci il də İtaliyanın Florensiya şəhərində imzalanmış “Təhsil, elm və mədəniyyət xarakterli materialla rın idxalı (ölkəyə gətirilməsi) haqqında" sazişdə belə bir fikir vurğulanmışdı ki, ideya və biliklərin sərbəst mübadiləsinin və bütövlükdə siviliza siyaların istifadə etdikləri müxtəlif özünüifadə formalarının ən geniş şəkildə yayılması intellek tual tərəqqinin və beynəlxalq qarşılıqlı anlaşma nın vacib şərti olmaqla bütün dünyada sülhün qorunmasına imkan yaradır [82, 241]. Saziş bağ layan dövlətlər maarif, elmi və mədəni xarakter- Müasir dünyada mədəniyyətlərarası münasibətlər /8/ Ii materialların azad yayılması, həmçinin buna mane olan istənilən məhdudiyyətlərin ləğvi və ya azaldılması üçün birgə səylər göstərəcəklərini öz öhdələrinə götürmüşdülər. Sonrakı dövrlərdə bu prinsiplərin inkişafını özündə əks etdirən bir sıra tövsiyələr, o cümlədən Müəllif hüququ haqqında 1952-ci il Ümumdünya Konvensiyası (1971-ci ildə düzəlişlər edilmişdir), Rəsmi nəşrlərlə mübadilə haqqında 1958-ci il Konvensiyası, Elmi-tədqiqat işçilərinin statusu haqqında 1974-cü il tövsiyəsi, Yaradıcı -işçilərin vəziyyəti haqqında 1980-ci il tövsiyəsi, Ali məktəblərin müəllim kadrlarının statusu haqqında 1997-ci il tövsiyəsi qəbul edil mişdir. Bu və YUNESKO-nun qəbul etdiyi digər aktlar elmi işçilərin, yaradıcı insanları mədəni hüquqlarının inkişafına, maraq və mənafelərinin qorunmasına kömək edən beynəlxalq hüquqi baza yaradır [125, 50]. Milli azlıqların mədəni hüquqlarının təminatı həm mədəni hüquqların, həm də "çoxmədəniyyətli sistemlərin" inkişafı baxımından mühüm əhə miyyət kəsb edir. Azlıqların mədəni hüquq larının təmin edilməsi birinci növbədə onlara münasibətdə ayrı-seçkiliyin qadağan edilməsini nəzərdə tutur. Milli və sosial azlıqlara qarşı ayrı- seçkiliyin qadağan edilməsi ilə bağlı müddəalar insan hüquqlarına dair beynəlxalq paktlarda və bəyannamələrdə, regional müqavilə və sazişlərdə təsbit edilmişdir. Milli azlıqların mədəni hüquqları Milli və ya Sevda Ağamirzə qızı Əhədova etnik, dini və dil azlıqlanna mənsub olan şəxslərin hüquqlarma dair 1992-ci il Bəyannaməsində öz geniş əksini tapmışdır. Sənədə görə milli azlıqlara mənsub olan şəxslərin milli, etnik, mədəni, dini, dil mövcudluğunun qorunub saxlanması öz mədəni sərvətlərdən istifadə etmək, dininə sitayiş etmək və dini ayinlərin icra etmək, ictimai və şəxsi həyatda öz dilindən istifadə etmək və s. Bəyannamə milli azlıqlann digər hüquqlan ilə yanaşı adı çəkilən mədəni hüquqlarının təmin edilməsi sahəsində dövlətlər qarşısında konkret öhdəliklər qoymuş dur. Azlıqlann, o cümlədən milli azlıqların mədəni hüquqları ilə bağlı məsələlər Avropa Şurasının 1995-ci ildə qəbul etdiyi Milli azlıqlann müdafiəsi haqqmda Çərçivə Konvensiyasında, 1992-ci il Regional dillər və azlıqların dilləri haqqmda Av ropa Xartiyasında da təsbit edilmişdir. Çərçivə Konvensiyasında milli azlıqların və onlara mənsub şəxslərin hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi insan hüquqlarının beynəlxalq mü dafiəsinin ayrılmaz tərkib hissəsi olmaqla yana şı, beynəlxalq əməkdaşlığın mühüm sahəsi kimi qeyd olunmuşdur. İfadə olunma xüsusiyyətlərinə görə həmin hüquq və azadlıqlar əsas etibarilə digər beynəlxalq-hüquqi sənədlərlə eynilik təşkil edir [36, 213-219]. Milli azlıqlann mədəni hüquqlarının təmin edilməsi ilə bağlı müddəalar MDB-nin 1992-ci il Minsk Konvensiyasında da mövcuddur. Müasir dünyada mədəniyyatlərarası münasibətlər /83 Yüklə 259,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|