SeyidovV. M., Kerimova K. Geof sullary ve interpretasiya pdf

İki elektrodlu AM qurğusu -bu qurğuda .v , B —› m İki elektrodlu qurğunun 3 elektrodlu qurğudan farqi ondan ibaratdir ki, onun digar N ülçü elcktrodu da kifayat qador uzaq masafada torpağa basdırılıb (şak.3.3. c). Bela olan halda tocrübi cahatdan onun potensialı 0-a barabar olur. Bu z.aman iki elekt-
rodlu AM qurğusunun potensialı:
bU —— bU, ^(3.15)
düsturu ila tayin edilir.
Bu qurğu îla alınmış tarz olunan xüsusi ınüqax’imat
aşağıdaki düsturla hesablanır:
(3.16)

Düsturdan da göründüyü kimi farz olunan xüsusi müqa- vimat yalnız M nöqtasinin potensiallndan asllıdır. Mahz buna göra da bu qurğunu potensial qurğu adlandırılır. Potensial qur- ğu ila farz olunan xüsusi müqavimati hesablayarkan qurgu am- salı aşağldakı düsturla tayin edilir:

k —— 2s - r g (2.17)
Burda, k-qurğu amsalıdlr. Belalikla ölçülon potensiallar farqi A elektrodunun M nöqtasinda yaratdığı potensiala bara- bardir.
Ölçü elektrodları çıxarılmış qurğu. Bu qurğu qeyri düz xatli qurğudur. Bu qurğuda ölçü elektrodları taraflari AB/3-don artıq olmayan dördbucaqlı sahado yerlaşan va AB düz xottina paralel olan xatlar üzarinda yerlaşdirilir. Ölçü elektrodları çıxa- rılmış qurğu ila farz olunan xüsusi müqavimati hesablayarkan qurgu amsalı ümumi diisturla tayin edilir.
Dipol qurğular-dipol qurğular 4 elektrodlu qurğuların l növü olub özüna maxsus xüsusiyyatlarla farqlanirlar. Bu qur- ğularda carayan va ölçü elektrodları bir-birina o qadar yax ın yerlaşirlar ki, r_AB va r,qp, masafalari AB va MN kasiklarin markazlari arasındaki masafadan xeyli kiçik alınır. Qidalan-
dırıcı AB va ölçü MN dipollarının markazlari arasındaki masa- fa dipol oxu adlanır (şakil 3.4). Dipol oxu geoelektrik kasilişin t^{adqiqat radiusunu müayyan edir. Demali, geoelektrik kasilişin} radiusu ^{dipol oxuna barabardir.}


O j
O2
Şakil 3.4. Dipol qurğu

Carayan va qabuledici dipolların bir-birina nazaran yer- laşmasindan asılı olaraq dipol qurğularının bir neça tipi malum- dur: azimutal qurğu, perpendikulyar qurğu, radial qurğu, para- lel qurğu, ekvatorial qurğu, eyni oxlu qurğu va s. Dipol qurğu- lannda qurğu amsalı 4 elektrodlu düz xatli qurğularda olduğu kimi aşağıdaki düsturla hesablanır:

K —— ^2c
1 1 1 l
(3.18.)

^r A.» ^{•BM r r} BN