39
sotsiogenez bilan bevosita bog‘liq bo‘l-
magani
holda antropologiyada inson
mavjudligi bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liq
masala – irq to‘g‘risida ham biroz to‘xtalish lozim. keng ma’noda irq
shunday shaklki, unda inson o‘zining tashqi umumiy irsiy belgilarida,
masalan, boshi, burni va yuz shakllarida, teri rangida, soch shakli va
rangida, tana o‘lchamlarida ifodasini topadi.
ko‘pchilik olimlar irqlarda kishilarning sotsiumga mansubligi aks
etmaydi, deb hisoblaydilar. shu bilan birga, ba’zi irqlarda u yoki bu
sohaga aloqador jihatlar ko‘zga tashlanadi. masalan, aqshning negr
aholisi biologik jihatdan jismoniy madaniyat va sportga mos keladi.
ma’lumki, bu sohalar ijtimoiy hodisa. yoki boshqa misol: avstroloidlar
kino tomosha qilayotganida lentaning odatdagi aylanishida kadrlar
orasidagi bo‘shliqni to‘la ko‘rgani tufayli
zarur estetik zavq ola
olmaydi. shuning uchun ularga kinolentani ikki marta tez ko‘rsatish
zarur bo‘lar ekan. binobarin, irqiylik shubhasiz qandaydir jihatlarni
ifodalamasligi mumkin emas.
Asosiy tushunchalar
•
davrlashtir
ish
– bilishni osonlashtirish uchun o‘rganilayotgan
obyekt davrini ketma-ket bo‘laklarga bo‘lish.
•
insoniyat areali
– yer yuzi quruqlik qismida kishilar tarqalgan,
ular doimiy yashaydigan joy.
•
insest
– bevosita yaqin qarindoshlar o‘rtasida
nikohning
taqiqlanishi.
•
Tabu
– u yoki bu xatti-harakatning man qilinishi.
Savollar va topshiriqlar
1.
Sotsiogenez bosqichlari tavsifini bering.
2. v.F.porshnev nuqtayi nazarida
sotsiogenez qanday tushun-
tiriladi?
3. inson areali nima?
4. kishilarning yer yuzining quruqlik qismiga tarqalishi sabab-
lari nimada?
5. irqni
faqat biologik hodisa deyis
h mumkinmi?
Dostları ilə paylaş: 
