Shuxratov Sherdorbekning mikroiqtisodiyotdan tayyorlagan taqdimoti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM , FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI

• TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

ANDIJON FAKULTETI
“Buhgalteriya hisobi va audit “yo’nalishi
II bosqich SBHA-70-22-guruh talabasi
Shuxratov Sherzodbekning
“Mikroiqtisodiyot/Makroiqtisodiyot” fanidan tayyorlagan mustaqil ish
TAQDIMOTI
Bajardi: Sh.Shuxratov
Tekshirdi: J.Qurbonov

Mavzu: Doimiy va o'zgaruvchan harajatlar

Reja:

• Oʻzgaruvchan xarajatlar tushunchasi
• Oʻzgaruvchan xarajatlarning asosiy turlari
• Oʻzgaruvchan xarajatlar toʻgʻridan-toʻgʻri va bilvosita xarajatlarga boʻlinadi
• Oʻrtacha oʻzgaruvchan xarajatlar
• Doimiy xarajatlar tushunchasi va tuzilishi
• Yalpi xarajatlar
• Korxona xarajatlarini boshqarish
• Korxonada xarajatlarni qanday kamaytirish mumkin

Oʻzgaruvchan xarajatlar tushunchasi

Oʻzgaruvchan xarajatlar ishlab chiqarilgan mahsulot va xizmatlar hajmiga toʻgʻridan-toʻgʻri proportsional boʻlgan xarajatlardir. Agar korxona non mahsulotlari ishlab chiqaradigan bo'lsa, unda bunday korxona uchun o'zgaruvchan xarajatlarga misol sifatida un, tuz, xamirturush iste'molini keltirish mumkin. Bu xarajatlar non mahsulotlari hajmining o'sishiga mutanosib ravishda oshadi.

Bir xarajat moddasi ham oʻzgaruvchan, ham doimiy xarajatlarga tegishli boʻlishi mumkin. Misol uchun, non pishiradigan sanoat pechlari uchun elektr energiyasining narxi o'zgaruvchan xarajatlarga misol bo'ladi. Va xarajatlarishlab chiqarish binosini yoritish uchun elektr quvvati qat'iy belgilangan xarajatdir.

Shartli ravishda o'zgaruvchan xarajatlar kabi narsa ham mavjud. Ular ishlab chiqarish hajmlari bilan bog'liq, ammo ma'lum darajada. Kichik ishlab chiqarish darajasi bilan ba'zi xarajatlar hali ham kamaymaydi. Agar ishlab chiqarish pechining yarmi yuklangan bo'lsa, u holda to'liq o'choq uchun bir xil miqdorda elektr energiyasi iste'mol qilinadi. Ya'ni, bu holda ishlab chiqarishning kamayishi bilan xarajatlar kamaymaydi. Lekin ishlab chiqarishning ma'lum qiymatdan oshishi bilan xarajatlar oshadi.