Sitologiya va genetika

Mutatsiya xususiyatlari. Mutatsiyalar irsiyat bilan bog'liq, ya’ni ular nasldan-naslga o‘tadi. Bitta mutatsiyaning o‘zi bir tur­ga mansub bo'lgan har xil organizmlarda paydo bo'lishi mumkin. Mutatsiyalar ta’sir doirasiga qarab foydali va zararli, neytral, domi­nant hamda retsessiv bo'ladi.
G
Odamdagi qisqa barmoqlilik:


A
B
enlarning muhim xususiyatlaridan biri - mutatsiyalar hosil
chapda normal qo‘l va o‘ngda qisqa barmoqlilik;
kalta barmoq suyaklarining orqa tomondan ko‘rinishi va birikishi.
qilishdir. Rentgen nurlari ta’sirida mutatsiyalar paydo bo'lishini 150 marta oshirishga erishildi. Rentgen va boshqa ionlantiruvchi radiatsiya nurlaridan tashqari, mutatsiyalar kimyoviy moddalar ta’sirida ham hosil bo'lishi mumkin.
Moddalar almashinuvi jarayoniga, ayniqsa DNK sinteziga ta’sir qiluvchi omillar, mutatsion jarayonga ham ta’sir qiladi.
Sun’iy yo'l bilan hosil qilinadigan mutatsiyalar amaliy ahami­yatga ega bo'ladi, chunki ular tur yoki populyatsiya ichidagi gene­tik xilma-xillikni oshiradi va shu yo'l bilan seleksionerga “yordam- chi” material beradi.

59. 
    §
    3.
    4.
    
    
    2
    
    . Odam genetikasini o‘rganish usullari
    

Odam genetikasi insoniyat uchun amaliy jihatdan g'oyat kat­ta ahamiyatga ega bo'lgani uchun so'ngi yillarda unga qiziqish ayniqsa, ortdi. Hozirgi vaqtda odamda 4000 ga yaqin normal va patologik belgilarning nasldan-naslga o'tib borishi o'rganib chi- qilgan. Irsiy omillarga bog'liq kasalliklar borligi aniqlangan. Ana shu kasalliklarni to'g'ri aniqlash, ularga yo'l qo'ymaslik va davo- lash muhimdir. Odamni genetik yo'l bilan tekshirish usullari ishlab chiqilganidan keyin ana shu muvaffaqiyatlarni qo'lga kiritish mum- kin bo'ldi.