YETISHTIRISH USULI
281
Maxammadiyeva Sabina Sharofiddin qizi
IQTISODIY FAOLIYATNI DAVLAT TOMONIDAN TARTIBGA SOLINISHI.
284
Ashurova Ulg‘o‘zi Isroil qizi
O‘ZBEKISTONGA KO‘CHIRILGAN KOREYSLAR HAYOTI: TARIX VA TAHLIL
289
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI DAVLAT BOSHQARUVIDAGI
INNOVATSION ISLOHOTLAR.
Ismatov Shohruhbek Murod o'g'li
Buxoro davlat Pedagogika instituti.
Yoshlar bilan ishlash, ma'naviyat va ma'rifat bo'limi uslubchisi.
So‘nggi yillarda respublika iqtisodiyoti tarmoqlari va ijtimoiy sohani innovatsion
rivojlantirish, ilm-
fan va ilmiy faoliyatni har tomonlama qo‘llab
-quvvatlash va
natijadorligini oshirish bo‘yicha aniq maqsadga yo‘naltirilgan chora
-tadbirlar amalga
oshirildi.
Respublikani innovatsiyalar sohasidagi global reytingdagi ilg‘or 50 ta mamlakat
ro‘yxatiga kiritish
ga qaratilgan strategik dastur tasdiqlandi, ilmiy loyihalarni
moliyalashtirishning yangi mexanizmlari joriy etildi, ilm-fan sohasida yuqori malakali
kadrlarni moliyaviy rag‘batlantirish uchun qo‘shimcha shart
-sharoitlar yaratildi.
Mazkur yangilanishlar davlat boshqaruvi tizimining samadorligini oshirishga
qaratilgani bilan ham alohida ahamiyatga ega. Yaqin istiqboldagi innovatsion
taraqqiyotimizning dasturilamali bo‘lgan Harakatlar strategiyasining birinchi
yo‘nalishi ham aynan davlat boshqaruvi tizimi va j
amiyat qurilishi sohasidagi
islohotlarga bag‘ishlangani bejiz emas. Yangi O‘zbekistonda demokratik davlat
boshqaruvi tizimini isloh qilish “Xalq davlat idoralariga emas, davlat idoralari xalqqa
xizmat qilishi kerak”, degan yuksak g‘oyaga asoslangan holda a
malga
oshirilmoqda. Bu borada hozirga qadar qilingan saʼy
-harakatlarni tahlil etsak,
quyidagi muhim jihatlarni ko‘rish mumkin.
1. Xalq bilan muloqot qilish, insonlar dardi, muammolarini samarali, tezkor hal
qilishning sifat va mazmun jihatdan mutlaqo yangi tizimi yaratildi. Olib borilgan
ishlar samarasi o‘laroq, davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning
ustuvor vazifalari bo‘yicha bir qator normativ
-huquqiy hujjatlar qabul qilinib, yillar
davomida to‘planib qolgan muammolarni yechish, sohani to‘laqonli tartibga solish
amalga oshirilmoqda.
2. Jahon andozasi bo‘lgan “tarozilar pallasi” (checks and balances)
tamoyilining amalda o‘z aksini topishiga erishildi. Jumladan, Bosh vazir
o‘rinbosarlari, vazirlar va davlat qo‘mitalari raislari nomzodini
Bosh vazir taqdimiga
binoan Qonunchilik palatasi tomonidan maʼqullash va Prezident tomonidan
tasdiqlash tartibi belgilandi.
Shu bilan bir qatorda, Hukumat aʼzoligiga nomzodning sohani rivojlantirish
bo‘yicha yaqin muddatga va istiqbolga mo‘ljallangan hara
kat dasturi bilan deputatlar
oldida chiqish qilish tartibi joriy etildi; Hukumat aʼzosining o‘z harakat dasturi ijrosini
amalga oshirishiga doir masalalar yuzasidan axboroti Oliy Majlis palatalari, ularning
qo‘mitalarida muntazam eshitib borilishi amaliyoti yo‘lga qo‘yildi; viloyat, tuman va
shahar davlat organlari rahbarlari tegishli xalq deputatlari Kengashlari tomonidan
tasdiqlanishi belgilandi. Qonunchilik palatasida davlat boshqaruvi organlari
mutasaddilarining axborotini eshitish bo‘yicha “Hukumat soati”ni o‘tkazib borish
anʼana tusini oldi. Quyi palatada davlat byudjeti, iqtisodiyot, pul
-kredit siyosati
masalalarida, shuningdek, davlat byudjeti ijrosi ustidan samarali parlament
nazoratini taʼminlashda deputat va senatorlarga professional, mustaqil va
xolis
axborot tahliliy, ekspertlik xizmati ko‘rsatish maqsadida Davlat byudjeti boshqarmasi
tashkil etildi. Parlament va ijro hokimiyatining hamkorligi kuchaytirildi. Masalan,
Vazirlar Mahkamasining Oliy Majlis palatalaridagi doimiy vakili lavozimi taʼsis
etildi
va uning huquqiy maqomi belgilandi. Xalq deputatlari mahalliy Kengashlarining
joylardagi dolzarb muammolarni hal etishdagi roli oshirildi. Mahalliy hokimiyat
organlari rahbarlarining hisobotlarini eshitish tizimi yangicha, xalqchil ko‘rinishda
yo‘lga qo‘yildi.
3. Normarkazlashtirish siyosati namunasi o‘laroq, “hududlardagi muammoni,
eng avvalo, o‘sha hududda ishlaydigan va yashaydigan insonlar yaxshi hal qila
oladi”, degan fikrdan kelib chiqqan holda davlat apparatining institutsional tizimi
qayta ko
‘rib chiqilib, uni optimallashtirish, samaradorligini oshirish bo‘yicha muhim
islohotlar amalga oshirildi. Shu jumladan, hududlarni kompleks ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanti
rish bo‘yicha mutlaqo yangi tizim –
sektorlar faoliyati yo‘lga qo‘yildi. Yaʼni,
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, tumanlar, shaharlar hududlari tegishlicha
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi raisi, viloyatlar va Toshkent shahri,
tumanlar (shaharlar) hokimlari, prokurorlari, ichki ishlar va davlat soliq xizmati
rahbarlari boshchilik qiladigan kompleks ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlantirish bo‘yicha 4 ta
sektorga bo‘lindi. Respublika darajasida qarorlar qabul qilishda mahalliy
hokimliklarning
ishtirokini taʼminlash maqsadida Vazirlar Mahkamasining
Reglamentiga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish orqali hududlarni ijtimoiy
-
iqtisodiy rivojlantirish va mahalliy dasturlarga doir normativ-huquqiy hujjatlar
loyihalarini Qoraqalpog‘iston Respublik
asi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent
shahar hokimliklari bilan kelishish tartibi joriy qilindi. O‘z navbatida, Senatda doimiy
asosda ishlovchi senatorlar hududlardagi mahalliy Kengashlarga masʼul etib
biriktirildi.
4. Davlat xizmatlarini ko‘rsatis
h tizimiga innovatsion yondashuv joriy etilib,
fuqarolarga nisbatan byurokratik sansolorlik, sarsongarchilik holatlarini tubdan isloh
qilishda katta qadamlar tashlandi. Avvallari fuqarolar turli norasmiy to‘lovlar,
korrupsiya holatlaridan aziyat chekkan bo
‘lsa, davlat xizmatlarini ko‘rsatishda inson
omilining kamaytirilishi hisobiga bunday muammolarga chek qo‘yilmoqda. Xususan,
mazkur sohadagi davlat siyosatini amalga oshirish masʼuliyati yuklangan alohida
davlat organi
–
O‘zbekiston Respublikasi Adliya vaz
irligi huzuridagi Davlat
xizmatlari agentligi va uning hududiy bo‘linmalari tashkil etildi. Shuningdek,
tadbirkorlik subyektlariga “yagona darcha” tamoyili bo‘yicha davlat xizmatlari
ko‘rsatish yagona markazlari O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining tuma
n
(shahar)lardagi Xalq qabulxonalari huzurida faoliyat yurituvchi Davlat xizmatlari
markazlariga aylantirildi. “Yagona darcha” tamoyili nafaqat tadbirkorlik
subyektlariga, balki bevosita fuqarolarga ham xizmat ko‘rsatishda amal qiladigan
bo‘ldi. Xususan, respublika bo‘yicha tashkil etilgan Davlat xizmatlari markazlari
tomonidan 2018 yilning boshida jami 37 turdagi davlat xizmatlari ko‘rsatilgan bo‘lsa,
2019 yilga kelib ularning soni 130 ga yetdi (qariyb 3 baravar). 2020 yildan boshlab
Markazlar orqali 143 t
a davlat xizmatlari ko‘rsatilishi yo‘lga qo‘yildi. Markazlar orqali
2017 yilda 120 mingga yaqin davlat xizmatlari ko‘rsatilgan bo‘lsa, xizmat turlari
ortganligi hisobiga, ko‘rsatilgan davlat xizmatlari soni 2019 yilda 11,3 mln.ga yetdi
(2018 yilga nisbatan
2,3 baravar ko‘p).
“Onlayn maslahatchi” moduli yaratildi va jami 94 ta davlat tashkilot va idoralari
mazkur modulda birlashtirildi. 24 ta davlat xizmatlari elektron shaklga o‘tkazilib,
xizmatlar soni 157 taga yetkazildi. Jismoniy va yuridik shaxslar davlat xizmatlarini
eksterritorial tamoyil bo‘yicha, yaʼni fuqarolarning yashash va yuridik shaxslarning
pochta manzilidan qatʼi nazar, respublikaning har qanday hududida olish imkoniga
ega bo‘ldilar.
Shubhasiz, bu saralash boshqaruv sohasidagi islohotlarning faqatgina kichik
bir qismini qamrab olgan, xolos. Biroq, shuni aytish lozimki, davlat boshqaruvi
tizimidagi o‘zgarishlar boshqa sohalardagi islohotlarning ham muvaffaqiyati garovi
bo‘lib qolmoqda. Ishonch bilan qayd etish mumkinki, aynan shu sohadagi isloho
tlar
samarasi Davlat rahbari tomonidan taʼkidlanganidek, O‘zbekistondagi yangi bir
uyg‘onish –
Uchinchi Renessans davrining poydevoriga tamal toshi vazifasini
bajaradi.
FOYDALINGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI:
1. Barga V.Rol’ gosudarstva v rinochnom xozyaystve.
«Mirovaya ekonomikai
mejdunarodnie otosheniya», N 10, 1992 g.
2. Buranova M. “Investitsionnie vozmojnosti predpriyatiy”.T. Rinok, den’gi
ikredit. № 5. 2002, s.41.
3. Vol’skiy A. Innovatsionniy faktor obespecheniya ustoychivogo
ekonomicheskogo. “Voprosi ekonomike”, N 1, 1999 g.N 9
-10, 1998
4. Voldachek. Strategiya upravleniya innovatsiyami M., ekonomika, 1989.
5. Vorpaev V.I. «Upravlenie proektami v Rossii», M., 1995.
6. Gavrilov A. Kadrovoe obespechenie innovatsionnogo mexanizma
upravleniya ekonomikey //Ekonomist. 1999. -
№4.
Dostları ilə paylaş: |