Milli Kitabxana
195
Mənə dedi ki, atı minib çaparsan, harada çatdın qaytararsan. Bu halda ürəyi
bitab olub yıxıldı. Qurban həkim dalınca getdi, mən də sizin.
Ş ə m s i b ə y. Ana, durma gedək. Ax, atamın köhnə azarı qalxmış.
H ə c ə r x a n ı m. Gedək. (Qalxırlar.) Səfa, get faytonun yanında gözlə.
Səfa gedir.
P i r i b a b a. Allah şəfa versin, daha sizi saxlaya bilmərəm. İnşallah yaxşı
olar, yenə mənə qonaq gələrsiniz.
Həcər xanım ilə Yasəmən, Qəmər ilə Şəmsi bəy və Çingiz ilə Zöhrə xanım kənara
çəkilib məxfi danışırlar.
Ç i n g i z. Zöhrə xanım, siz ilə əlvida edərək yenə də rica edirəm ki, sizə
etdiyim ehtiramsızlığı qəlbinizdən çıxarasınız.
Z ö h r ə x a n ı m. Çingiz, mənim qəlbimdə, bilirsən, sənə ədavət yoxdur,
başqa bir hiss...
Ç i n g i z. Müşgül.
Z ö h r ə x a n ı m. Nə üçün?
Ç i n g i z. Çünki çox sədd var...
Z ö h r ə x a n ı m. Ürəyin incə oxları müqabilində elə sədlər durmaz...
Ç i n g i z. Ürəyin özünə sədd çəkməli.
Z ö h r ə x a n ı m. O nə üçün?
Ç i n g i z. Fələyin istədiyi bu.
H ə c ə r x a n ı m. Uşaqlar, gedək.
Z ö h r ə x a n ı m. Əlvida, Çingizim.
Ç i n g i z. Əlvida, xoyali-naümidim.
H ə c ə r x a n ı m. Xudahafiz.
P i r i b a b a. Xudahafiz, yaxşıyol.
Gedirlər.
Pərdə
Milli Kitabxana
196
ÜÇÜNCÜ PƏRDƏ
Səhnə Şahbaz bəyin qonaq otağını göstərir. Otaq Avropa səliqəsilə bəzənmiş.
Ş a h b a z b ə y səfərə hazırlaşır.
Ş a h b a z b ə y. Xavər, Xavər.
Xavər daxil olur.
X a v ə r. Nə buyurursan, ağa?
Ş a h b a z b ə y. Şəmsi evdədirmi?
X a v ə r. Bəli, evdədir.
Ş a h b a z b ə y. Get de, atan çağırır.
X a v ə r. Baş üstə. (Gedir.)
Ş a h b a z b ə y (dərman içərək.) Bunun əvəzinə bir dəfə zəhər içib bu
dünyadan xilas olmağa cürət edə bilmirəm.
Şəmsi bəy daxil olur.
Ş a h b a z b ə y. Oğlum, əyləş, sənə deyəcək sözüm çoxdur. Şəmsi, mənim
bədənimdə bir sağ ezam yoxdur. Ürəyim, ciyərim xarab, mədəm xarab, dilim də
gah tutulur, gah açılır. İndi müalicəyə gedirəm. Fəqət sağalmağa ümidim yoxdur.
Demək, bir az gec, bir az tez, məni qəbrə qoyacaqsan. Sən mənim tək oğlumsan,
babalarımızın yurdunun sahibisən. Doğrudur, sənin dövlətinin çoxunu mən tələf
etmişəm, qumara vermişəm, kef etmişəm, fəqət o tələf etdiyimdən ziyada mərhum
qardaşım İlyas bəydən sənə dövlət düşəcəkdir. İndi de görüm, dərdin nədir ki, əmin
qızı Nəcibəni evdə dustaq etmisən.
Ş ə m s i b ə y. Mən əmim qızını dustaq etməmişəm.
Ş a h b a z b ə y. Bəs nə üçün evlənmirsən? Özün bilirsən ki, o sənə ad
olubdur. Ağıllı, kamallı, qoyulduğu ada layiq nəcibə bir gözəldir. Belə qızdan nə
üçün qaçırsan?
Ş ə m s i b ə y. Ata, o tərif etdiyin sifətlərin cümləsi əmizadəmdə mövcuddur.
Fəqət yenə də mən özümü və o zavallını bədbəxt etmək istəmirəm.
Ş a h b a z b ə y. Səbəb?
Ş ə m s i b ə y. Səbəb odur ki, mənim onda könlüm yoxdur. Qəlb istəmədiyi
halda nə zövc və nə də zövcə.
Ş a h b a z b ə y. İstəmədiyinə səbəb nədir?
Milli Kitabxana
197
Ş ə m s i b ə y. Onu ürəkdən sormalı və bir də mən uşaqlıqdan əmim qızı ilə bir
yerdə böyümüşəm, mən ona bacı kimi baxıram.
Ş a h b a z b ə y. Oğlum, məhəbbət bir yalan şeydir. Onu şairlər icad etmişlər.
İsmi var, özü yox o, bir xəyaldır. Uzaqdan dadlı, nəşəli, yaxından zəhərli, cəfalı,
bəlalı, ömrü puç edən bir şeydir. Beş gün səfa versə, beş il cəfa verər. Atan onların
hamısından keçmişdir.
Ş ə m s i b ə y. Demək, qəlb sevmədiyi bir zövcə ilə ömür sürmək, cəfa-bəla
deyilmiş, eləmi?
Ş a h b a z b ə y. Bilmirəm sən bu arvad tayfasına nə böyük məna verirsən.
Arvad al, qoy evdə evdarlıq etsin, sən də kefdə, damaqda ol...
Ş ə m s i b ə y. Ata, mən onu edə bilməyəcəyəm. Sizin nəzəriniz qadınlara
başqa, mənimki başqa. Mən könlüm sevməyəni almayacağam.
Ş a h b a z b ə y. Bəlkə sənin könlün bir kəndlinin, bir hammalın qızını
istəyəcəkdir.
Ş ə m s i b ə y. Eybi nədir, istər alaram.
Ş a h b a z b ə y. Eybi coxdur, Şahbaz bəyin gəlini kimin qızıdır. Kəndli
Cənnətəlinin?.. Bir özün insaf et, bu mənə yaraşarmı? Onda mən xəcalətimdən
məclislərə çıxa bilərəmmi? Taytuşlarımın üzünə baxa bilərəmmi?
Ş ə m s i b ə y. Ata, siz məni öz getdiyiniz yola dəvət edirsiniz, fəqət mən o yol
ilə getməyəcəyəm, çünki nəticəsi gözlərimin önündədir.
Ş a h b a z b ə y. Necə? Mən nə fəna iş görmüşəm ki, sən ondan xəcalət
cəkirsən?
Ş ə m s i b ə y. Ata, mən istəmirəm ki, ata ilə oğulun arasından pərdə
götürülsün. Sizin sualınıza cavab versəm, o pərdə götürüləcəkdir.
Ş a h b a z b ə y. Ananız Həcərxanımın səyi ilə o pərdə, siz övladlarım ilə
mənim aramdan çoxdan götürülübdür. Siz məni qapımdakı nökərimcən
saymırsınız.
Ş ə m s i b ə y. Təqsir özünüzdədir. O, məzlumə, bədbəxt anamızı nahaq yerə
müqəssir edirsiniz.
Ş a h b a z b ə y. Ananız nə üçün bədbəxt olsun? Mən onu hansı xanımdan
əskik saxlayıram? Libas almamışam, cavahirat almamışam? Yoxsa, qulluq etməyə
xidmətçilər tutmamışam? Hansı şeyi kəsir qoymuşam?
Milli Kitabxana
198
Ş ə m s i b ə y. Nəzərinizcə bundan başqa şey qadına lazım deyil?
Ş a h b a z b ə y. Mən bilmirəm, sən bilirsənsə de.
Ş ə m s i b ə y. Ümdəsi məhəbbət, sonra ərin gözəl, mehriban rəftarı. Bunların
hansı sizdə olubdur? Anamı qız ikən pul gücünə, gözü yaşlı özünüzə zövcə
etmişsiniz. Sonra gözəl rəftar ilə könlünü alıb özünüzə rağib etmək əvəzinə, həmin
bu evi şərabxanə, çəngixanə edib, onun incə qadınlıq hissini ayaqlarınız altına salıb
tapdalamışsınız.
Ş a h b a z b ə y. Yalan! Bunun hamısı Həcərin düzəltməsidir. Məni sizin
nəzərinizdən salıb düşmən etmək fikridir. Sizi məndən uzaqlaşdırmaqdır.
Ş ə m s i b ə y. Bizi sizdən uzaqlaşdıran anamız deyil, sizin fəna əməlinizdir.
Uşaq ikən biz bacı-qardaş sizdən bir mehriban söz eşitmədik. Həmişə evə sərxoş
gəlmisən, biz də qorxumuzdan qaçıb otağımızda gizlənmişik. Bədbəxt anamız bizi
bağrına basıb biz ilə bahəm göz yaşı tökübdür. Mən deyərdim, ana, dur buradan
qaçaq, deyərdi: Bala, haraya qaçaq, adam da öz evindən qaçarmı, bizə nə deyərlər.
Yenə səbir etməli. Anamız bizi bu evdə belə saxlayıbdır. Biz böyüdükdə də
tutduğunuz binamus əməllərdən xəcalət çəkib, Şahbaz bəyin övladları olduğumuzu
gizlətmişik.
Ş a h b a z b ə y. Sus, nadürüst, daha sən mənim övladım deyilsən, çıx haraya
istəyirsən get! Gözümün önündən sürün. (Şəmsi bəy çıxır.) Az qalmışam bunların
əlindən baş götürüb yenə Firəngistana qacam.
Səfi bəy daxil olur.
S ə f i b ə y. Dayı, deyəsən yenə Şəmsi ilə sözləşmisən, çox hirsli gedirdi,
mənə də məhəl qoymadı.
Ş a h b a z b ə y. Gör mənə nə deyir, Şahbaz bəyin övladı olmaqdan xəcalət
çəkirəm.
S ə f i b ə y. Odur ki, düşmənimizin oğlu ilə də dostluq edir.
Ş a h b a z b ə y. Kim ilə?
S ə f i b ə y. Əlimərdanın oğlu Çingiz ilə.
Ş a h b a z b ə y. Nə deyirsən. Cingiz odur Rusiyada.
S ə f i b ə y. Xeyr, Çingiz bir aydır ki, anası, bacısı ilə Piri babanın yanında
olur.
Ş a h b a z b ə y. Səfi, Şəmsi Çingiz ilə dostluq etməz.
S ə f i b ə y. Çağırın, mənim yanımda özündən soruşun.
Ş a h b a z b ə y. Xavər, Xavər!
Dostları ilə paylaş: |