Sutkalik ovqat ratsionini tuzish

(g) va kaloriyasi (kkal)

Mahsulotlar nomi	Oqsillar	YOg‟lar	Uglevodlar	Kkal
Sigir suti Qaymoq Sovet siri Qandli, quyultirilgan sut Sariyog‟ O‟simlik yog‟i Mol go‟shti: 1 kategoriya II kategoriya Qo‟y go‟shti: I kategoriya Kolbasa (sevar) Kolbasa (chala dudlangan) Sosiska Tuxum Bug‟doy non Baton Qand Asal SHokolad konfet Manniy yormasi	Z 3,3 2,1 21,0 6,8 0,4 - 15,0 18,0 14,0 12,0 13,5 10,5 10,6 7,1 7,5 - 0,3 3,6	3,7 28,6 30,0 8,3 78,5 93,8 10,0 4 16,0 26,0 35,0 18,0 11,0 1,0 1,0 - - 35,6 0,7	4,7 3,0 2,5 53,5 0,5 - - - - - - 0,3 0,5 46,5 49,5 95,5 78,0 53,1 70,1	7,7 285 380 324 734 872 154 106 206 290 370 205 150 230 140 390 320 563 333

Suli yormasi Guruch Kartoshka Oqbosh karam Qizil sabzi Ko‟k piyoz No‟sh piyoz YAngi bodring Tarvuz Olma Limon Olcha

9,5 10,6 6,4 1,7 1,5 1,3 1,1 2,5 0,7 0,4 0,3 0,8 0,7

2,3 0,9 - - - - - - - - - -

65,1 72,5 20,0 2,2 7,6 4,1 9,2 2,9 8,8 16,7 92 12,0

329 332 89 27 36 21 48 15 38 70,0 41 52

Tuzilgan ovqat ratsioni bo‟yicha quyidagi shartlarni:

1. 
   ratsiondagi kaloriya sutkalik energiya sarfini qoplashini;
   
2. 
   ratsiondagi hayvonot mahsulotida oqsil va yog‟lar miqdori etarli bo‟lishini baholang.
   

Ovqatlanish

Taomning

Ayni

Og‟irligi

Ozqat tarkibi(g)

rejima	turi	taomdagi Oziq moddalar		oqsillar	yog‟lar	uglevodlar
Ertalab Tushda Kechqurun	Jami Jami Jami

Izoh. Sutkalik ratsion jadval ko‟rsatkichlaridan foydalanib tuziladi.

. TURLI KATEGORIYA KASB KISHILARI UCHUN OVQAT RATSIONINI TUZISH.

Ishdan maqsad: turli kategoriya kasb kishilari uchun ovqat ratsionini tuzish printsipi bilan tanishish.
Ratsional ovqatlanish odamning energiya va plastik moddalarga bo‟lgan ehtiyojini qoplab, sog‟liqni va yuqori mehnat qobiliyatini saqlashga, bolalarni esa to‟g‟ri o‟sishi va rivojlanishiga qaratilgan bo‟lishi kerak.
Katta odamning energiyaga bo‟lgan ehtiyoji uning mehnatiga qarab aniqlanadi. SHu belgiga asoslanib butun mamlakat aholisi 4 kategoriyaga bo‟linadi (E.B.Babskiy qo‟llanmasida berilgan). Masalan, 1-kategoriyaga mansub odamlarning normal ovqat ratsionining kalorik qiymati 3000 kkal bo‟lib, u o‟z ichiga 109 g oqsil, 106 g yog‟ va 433 g uglevod olishi kerak. Ovqatli moddalar o‟rtasidagi nisbat 1:1:4.
Bu nisbat hamma gruppalar uchun saqlanadi.
Ishning borishi: ovqat ratsionini turli tablitsalar yordamida tuziladi. Bu tablitsalarda 100 g ovqatli moddadagi oqsil, yog‟ va uglevodlar foiz hisobida

berilgan bo‟lib, ularning kalorik qiymati ham ko‟rsatilgan. Ovqat ratsionini tuzishda quyidagilarga rioya qilish kerak:

1. 
   Ovqat ratsionida muayyan mehnat turi uchun optimal miqdorda oqsil, yog‟ va uglevodlar bo‟lishi kerak.
   
2. 
   Ovqat ratsionining kalorik qiymati sutkalik energiya sarfini to‟la qoplashi kerak.
   
3. 
   Ratsionga vitaminlar, mineral tuzlar va suv ham kiritilishi kerak.
   
4. 
   Ratsiondagi oqsilning 1/3 qismi hayvon tabiatidagi oqsil va yog‟dan iborat bo‟lishi kerak.
   
5. 
   Oqsilga boy mahsulotlarni (go‟sht, baliq, no‟xat) kunduzi, sutli va o‟simlik mahsulotlarini esa kechqurun berilishi kerak.
   
6. 
   Tushlikda ikkita issiq ovqat (1-si suyuq, 2-si quyuq) va uchinchisi shirinlikdan iborat bo‟lishi kerak.
   
7. 
   Non oq va qora berilishi kerak.
   
8. 
   Bir kunda 4 marta ovqatlanish ratsionalroq hisoblanadi, shuning uchun tuzayotganda birinchi va ikkinchi nonushta, tushlik va kechki ovqatni hisobga olish kerak. Agar sutkalik kaloriyani 100% deb qabul qilsak, shundan 25% i ertalabki nonushtaga, 15% i ikkinchi nonushtaga, 45% tushlikka va 15% kechki ovqatga to‟g‟ri kelishi kerak. Ratsion tuzishda quyidagi tablitsadan foydalaniladi: