T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali

 
156 
 
almaktadır.  KFOR, 78 gün süren hava harekâtından sonra Kosova‟ya intikal 
ettirilmiĢ  ve  Kosova‟da  istikrar  ve  güvenliğin  sağlanması  adına  oldukça 
önemli katkılar sağlamıĢtır (NATO [Web], 2013d).
 
 
 
NATO  askeri  güçleri,  Kosova  harekâtı  i
le  ilk  kez  bir  egemen  devletin 
sınırlarında  kullanılmıĢtır.  Bosna  müdahalesi,  BM‟nin  verdiği  yetkiyle 
gerçekleĢtirilirken,  Kosova  müdahalesi  herhangi  bir  yetkilendirme  olmadan 
NATO‟nun  kendi  inisiyatifinde  geliĢmiĢtir.  Kosova  harekâtı,  sadece  barıĢın 
sağlanması  değil  aynı  zamanda  güç  kullanarak  durumun  değiĢmesinin 
hedeflenmesi  sebebiyle  NATO  içerisinde  tartıĢmalara  neden  olmuĢtur 
(Hoehn  and  Harting,  2010).   
Kosova‟da  güvenlik  durumunun  düzelmesi  ile 
birlikte  KFOR,  askeri  kuvvetten  ziyade  esneklik  ve  istihbarata  dayalı  daha 
küçük bir kuvvete dönüĢtürülmüĢtür (NATO [Web], 2013a).  
 
 
 
2011  yılında  Libya‟da  çıkan  halk  ayaklanmasının  ardından,  sivillere 
karĢı  gerçekleĢtirilen  saldırıların  önlenmesi  maksadıyla  NATO,  BM‟nin  1970 
ve  1973  sayılı  kararları  gereği,  31  Mart  2011  tarihinde  BirleĢik  Koruyucu 
Harekâtını 
(
Operation Unified Protector) 
düzenlemiĢtir. Harekât kapsamında, 
silah  ambargosu  ve  uçuĢa  yasak  bölge  uygulamaları  yürürlüğe  konulmuĢ, 
deniz ve hava unsurları ile devriye görevleri icra edilmiĢ ve keĢif, gözetleme 
ve istihbarat faaliyetleri yürüterek Libya halkı için tehdit oluĢturacak kuvvetler 
tespit  edilmiĢtir.  Silah  ambargosu,  uçuĢa  yasak  bölge,  sivil  halkın 
saldırılardan korunması olmak üzere üç aĢamadan oluĢan harekât, 31 Ekim 
2011 tarihinde sonlandırılmıĢtır 
(Çeliker, 2013; NATO [Web], 2013a).   
d. 
NATO'nun Askeri Yapısı
 
 
 
NATO‟nun  askeri  yapısı  incelendiğinde,  hâlihazırda  stratejik, 
operasyonel ve taktik 
olmak üzere üç seviyeli bir komuta yapısının bulunduğu 
görülmektedir 
(ġekil
-11). 
Bu  komuta  yapısı
, 
coğrafi  özelliklerden  ziyade 
fonksiyonel özelliklerine göre yapılandırılmıĢtır (NATO ACO [Web], 2013). 
 
Stratejik  Seviye:  Belçika 
Mons‟ta  konuĢlu  Müttefik  Ha
rekâtlar 
Komutanlığı‟dır
  (Allied  Command  Operations-ACO).  Müttefik  Harekâtlar 
Komutanlığı‟nın  karargâhı,  Mons‟ta  konuĢlu  Avrupa  Müttefik  Kuvvetleri 
Yüksek  Karargâhı‟dır
  (Supreme  Headquarters  Allied  Powers  Europe-

---

 
157 
 
SHAPE).
34
 
SHAPE,  NATO‟nun  tüm  operasyonlarının  kontrol  edildiği 
operasyonel bir karargâhtır
 (NATO ACO [Web], 2013).  
Operasyonel Seviye: ACO 
içerisinde operasyonel seviye komuta yapısı, 
Brunssum/Hollanda  ve 
Napoli/Ġtalya‟da 
konuĢlu 
MüĢterek 
Kuvvet 
Komutanlıkları‟nd
an  (Joint  Force  Command-  JFCs) 
oluĢmaktadır.  Her  iki 
Komutanlık,  Ġntikal  Edebilir  MüĢterek  Karargâh 
(Deployed  Joint  HQ-DJHQ) 
olarak  yapılandırılmıĢtır.  Afganistan'da  konuĢlu  ISAF‟ın  karargâh  hizmetleri 
JFC  Brunssum‟dan  verilmektedir.  Napoli  JFC  ise,  Kosova
 
harekâtı, 
Akdenizde  terörizmle  mücadele  kapsamında  oluĢturulan  Aktif  Çaba 
(Active 
Endeavour) 
harekâtı  ve 
deniz  haydutlu
ğu
 
ile  mücadele  kapsamında 
Somali‟deki  Afrika  Birliği  Destek  harekâtından  sorumlu  makamdır
  (NATO 
ACO [Web], 2013). 
 
Taktik Seviye: Operasyonel seviyeye destek veren, kara, deniz ve hava 
karargâhlarından oluĢan komutanlıklar taktik seviye komutanlıklardır. Müttefik 
Kara  Komutanlığı  Karargâhı 
(Headquarters  Allied  Land  Command-HQ 
LANDCOM), 
Ġzmir‟de  konuĢlandırılmıĢtır.  Bu  komutanlık  NATO‟nun 
gerçekleĢtireceği  kara  harekâtlarından  sorumludur.  Müttefik  Deniz 
Komutanlığı  Karargâhı 
(Headquarters  Allied  Maritime  Command-HQ 
MARCOM), 
Northwood/Ġngiltere‟de  bulunmaktadır.  MARCOM,  NATO‟nun 
deniz  harekâtlarından  sorumlu  komutanlıktır.  Müttefik  Hava  Komutanlığı 
(AIRCOM) 
Karargâhı  ise  Ramstein/Almanya‟dadır.
  Daha  önce 
Ġzmir‟de  yer 
alan  bu  komutanlığın  görevi,  NATO‟nun  Hava  ve  Füze  Savunma 
harekâtlarını komuta ve kontrol etmektir (NATO ACO [Web],
 2013). 
Taktik  seviyede,  Komuta  Kontrol  (Command  and  Control-C2)  birimleri 
yer almaktadır. Ġki adet BirleĢtirilmiĢ Hava Harekât Merkezi‟nden
  (Combined 
Air 
Operational 
Center-CAOC 
birisi 
Uedem/Almanya, 
diğer 
ise 
Torrejon/Ġspanya‟da  konuĢlandırılmıĢtır.  CAOC‟lar  Sabit  Hava  Savunma 
Merkezi  (Static  Air  Defence  Center)  ile  intikal  edebilir  Hava  Harekât 
Merkezi
‟nden
 (Deployable Air Operation Centre) 
oluĢmaktadır. Ġntikal edebilir 
Hava  Harekât  Merkezi  Poggio  Renatico/Ġtalya‟da  konuĢludur. 
Bünyesinde 
                                            
34
 
Avrupa  Müttefik  Kuvvetleri  Yüksek  Karargâhı‟nın  komutanı  Avrupa  Yüksek  Müttefik 
Ko
mutanı  (
The  Supreme  Allied  Commander  Europe-SACEUR) 
olarak  adlandırılmaktadır. 
Ayrıntılı bilgi için bkz: < 
http://www.aco.nato.int/page13433011.aspx>, 25.10.2013. 

---

 
158 
 
Ġntikal  Edebilir 
Hava  Kontrol  Merkezi  (Deployable  Air  Control  Centre), 
TanımlanmıĢ  Hava  Resmi  Üretim  Merkezi 
(Recognized  Air  Picture 
Production  Centre)  ve  Sensör  Füzyon  Merkezi  (Sensor  Fusion  Centre) 
bul
unmaktadır
 (NATO ACO, [Web], 2013).  
Yeni  operasyonel  komuta  yapısı  içerisinde  ayrıca  NATO‟nun  komuta 
yapısına muha
bere ve bilgi hizmeti veren Muhabere ve Bilgi Sistemleri Grubu 
(Communication  and  Information  Systems  Group-CIS  GP)   
ile  NATO‟nun 
Deniz  harekâtını  planlayan,  komuta  ve  kontrol  faaliyetlerini  yürüten 
Oeiras/Portekiz‟de  konuĢlu  Vurucu  Gücü 
(Strike  for  NATO) 
yer  almaktadır 
(STRIKFORNATO [Web], 2013).  
NATO‟nun  bir  diğer  stratejik  komutanlığı,  Norfolk/ABD'de  konuĢlu
 
Müttefik  DönüĢüm  Komutanlığı‟dır
  (Allied  Command  Transformation-ACT). 
Bu  komutanlık  operasyonel  olmaktan  daha  çok  NATO‟nun  doktrinlerinin 
hazırlanması  ve  dönüĢümünün  gerçekleĢtirilmesinden  sorumludur.  Stratejik 
hedefleri  arasında;  NATO‟nun  misyon  ve  harekâtlarına  destek  sağlamak  ve 
askeri  dönüĢümüne  liderlik  etmek  hususları  yer  almaktadır  (NATO  ACT
 
[Web], 
2013)  Bir  baĢka  ifade
yle, 
ACT‟yi  NATO‟nun  akademik  yüzü  olarak 
adlandırmak mümkündür. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ġekil
-11 : 
NATO Yeni Operasyonel Askeri Komuta Yapısı
 
Müttefik  
Hrk.Klığı
 
(SHAPE) 
MüĢterek 
 
Kuvvet 
Kh. 
MüĢterek 
 
Kuvvet 
Kh. 
Hv.K.K.lığı
 
 
 
 
MEBS 
 Grubu 
K.K.K.lığı
 
Dz.K.K.lığı
 
BHHM 
BHHM 
DACCC 
MEBS Tb. 
MEBS Tb. 
MEBS Tb. 
Brunssum/Hol. 
Norfolk/ABD 
Napoli/Ġta.
 
Ramstein/Alm
.EU 
Northwood/
Ġng.
 
Ġzmir/T
ür. 
Mons/Bel. 
Uedem/Alm. 
Torrejon/
Ġsp.
 
Poggio Renatico/
Ġta.
 
MüĢterek Kuv.
 
Eğt.Mer.
 
MüĢterek
 
Harp Mer. 
MüĢ.Alınan 
 
Dersler Mer. 
Wesel/Alm. 
Grazzanise/
Ġta.
 
Bydgoszcz/Pol. 
Bydgoszcz/Pol. 
Stavanger/Nor. 
Monsanto/Port. 
Müttefik  
DönüĢüm
 
 
K.lığı
 
Mons/Bel. 

---