T o sh k e n t d a V l a t iqtisodlyot universiteti sa m a r q a n d iq t iso d iy o t va servis

0120 «Binolar, inshootlarva uzatish qurilmalari» schotida quyidagi 
tarkibdagi asosiy vositalar hisobi yuritiladi:
- 
binolar -
bu ishlab chiqarish, m a’muriy boshqaruv v a boshqa 
ijtimoiy-maishiy maqsadlarda foydalaniladigan binolar (sexlar, omborlar, 
yuvinish xonalari, laboratoriya, idora, garaj, o‘t o ‘chirish deposi va shu 
kabi mehnat sharoitini yaratib beruvchi, tovar-moddiy boyliklar butligini 
ta’minlovchi obyektlar). Binolar tarkibiga ulami normal ekspluatatsiya 
qilish uchun zarur b o ‘lgan barcha komm unikatsiyalar, ya’ni isitish, 
ventilyatsiya, suv va gaz ta‘minoti, lift, yong‘inga qarshi va signalizatsiya 
qurilmalari, telefon aloqasi simlari tizimlari ham kiiitiladi.
- 
inshootlar
- o c h iq ayvonlar, devorlar, suv minoralari, tem ir yo‘l 
shoxobchalari, nasos stansiyalari, sement va suv havzalari va sig‘imlari, 
asfaltlangan yo‘llar vayoikalar.
- 
uzatish qurilmalari
- elektr liniyalar, gaz, suv, bug‘ o ‘tkazuvchi 
quvurlar va boshqalar.
0130 «M ash in a va u sk u n a la r» schotida yerga m ustahkam
o‘matiladigan varelsda yurituvchi kranlar va elektrokranlar, ekskavatorlar, 
buldozyerlar, betón qorish mashinalari, transportyerlar, ko‘tarish-tushirish 
qurilmalari, grederlar, burg‘ulash, arralash, randalash, temir-tersaklami 
kesish, ulash, bo‘yoq, ohak va suv purkash apparatlari hamda stanoklari, 
issiqlik pechlari, kompressorlar, o ic h o v tarozilari va boshqa maxsus 
mashina hamda uskunalaming hisobi olib boriladi.

---

0140 «M ebel va ofis jih o z la ri» schotida shkaflar, stol va stullar 
komplekti, doskalar, seyflar, yozuv mashinkalari, faks, nusxa ko‘chirish 
apparatlari, uyali aloqa vositalarining hisobi yuritiladi.
0150 « K o m p y u ty e r u s k u n a s i va hisoblash te x n ik a si» schotida 
kompyutyerlar va ularga o ‘m atiladigan periferiya qurilm alari (printer, 
skaner, modem vaboshqalar)ning hisobi olib boriladi.
0160 « T ra n s p o rt v o s ita la ri» schotida yuk va odam tashuvchi 
avtom ashinalar, vagonlar, avtobuslar, traktorlar, pritseplar va boshqa 
transport vositalari hisobga olinadi.
Asosiy vositalaming tahliliy hisobi 13-jumal-orderda, shuningdek har 
bir inventar obyektning kodi (tartib raqami) bo‘yicha kartochkalarda yoki 
k ito b d a (O S-7 shakl «A sosiy vositalarni hiso b g a o lish inventar 
kartochkasi», OS-9 «Asosiy vositalaming inventar ro ‘yxati») yuritiladi. 
Ushbu kartochka va kitoblar asosiy vositalar kelib tushganda ochiladi va 
ulaming butun foydali xizmat muddati davri davomida saqlanadi.
Qurilish tashkilotlarida asosiy vositalar yangi kapital investitsiyalami kiritish, 
bepul olinishi, ta‘sis badali sifatida kirim qilinishi evaziga ko‘payishi, shuningdek 
ulaming boshlang‘ich qiymati qayta baholash hisobidan oshishi mumkin.
K apital investitsiyalar - bu qurilish tashkilotlarining yangi obyektlami 
qurishga, eski obyektlami kengaytirish, rekonstruksiya va modemizatsiya 
qilishga, shuningdek asosiy vositalarni sotib olishga sarflagan mablag‘lari 
majmuasi. Xalqaro standartlarda va 0 ‘zbekiston Respublikasining milliy 
standartlarida (5-son BHMS) bu xarakterdagi xarajatlar asosiy vositalaming 
boshlang‘ich qiymatini ko‘paytiradigan xarajatlar deb tan olinadi.
Kapital investitsiyalar xarakterigako‘raichki investitsiyahisoblanadi, 
ular bevosita qurilish tashkiloti qudratini oshirishga y o ‘naltirilgan 
mablagiardir.
Qurilish tashkilotlari o ‘z maqsadlaridagi kapital investitsiyalami ikki 
usulda amalga oshirishlari mum kin: pudrat usulida va x o ‘ja lik usulida. 
Ushbu usullarda amalga oshirilgan kapital investitsiyalaming hisobi 0810 
«Tugallanmagan qurilisb>, 0820 «Asosiy vositalarni sotib olisb>, 0890 
«Boshqa kapital qo’yilmalar» schotlarida olib boriladi.
0810 « T u g a lla n m ag an q u rilis h » schotining deb etid a qurilish 
tashkilotlari tom onidan sarflangan kapital q o ‘yilm alar to ‘g ‘risida 
m a’lumotlar jamlanadi, kreditida esa kapital investitsiya summasini asosiy 
vositalaming boshlang‘ich qiymatiga kiritilishi aks ettiriladi. Schotning

---

qoldig‘i debet tomonida bo‘lib, u tugallanmagan qurilishga to‘g‘ri keladigan 
kapital qo‘yilmalar summasini ko‘rsatadi.
0820 «A sosiy v o s ita la r n i s o tib o lish » schotining d eb etid a 
ta‘minotchidan qabul qilingan asosiy vositaning qiymati, shuningdek uni 
tashib keltirish, o'matish, montaj qilish va boshqa xarajatlar aks ettiriladi, 
kreditida esa schotning debetida to‘plangan summani asosiy vositalaming 
boshlang‘ ich qiymatiga kiritilishi ko‘rsatiladi. Debet va kredit aylanmalari 
suinmalari teng bo‘lganligi uchun bu schot saldoga ega bo‘lmaydi.
0890 «B oshqa kapital qo‘yilm alar» schotidayuqoridagi schotlarga 
kiritilmagan kapital investitsiyalarjumladan asosiy vositalarni kengaytirishga, 
rekonstruksiya vamodemizatsiyasiga sarflangan kapital qo‘yilmalar hisobga 
olinadi. Bu xarakterdagi qo’yilm alarning summalari kengaytirish, 
rekonstruksiya va modemizatsiya qilish dalolatnomalari asosida harakatda 
bo‘lib kelgan asosiy vositalaming boshlang‘ich qiymatiga kiritiladi.
Qurilish tashkilotlariga asosiy vositalar yuqori tashkilotdan, boshqa 
yuridik va j ismoniy shaxslardan bepul kelib tushishi ham mumkin. Bunday 
asosiy vositalar shartnomalar, schot-fakturalar, qabul qilish-topshirish 
dalolatnomalari asosida qabul qilinadi. Ushbu hujjatlar asosida bepul 
olingan asosiy vositalarga quyidagi buxgalteriya yozuvi qilinadi: