Tabiiy fanlar 6 Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6-sinfi uchun darslik Yangi nashr

A M A L I Y M A S H G
‘
U L O T
6-MAVZU.
 MODDALARNING UCH 
HOLATINI KUZATISH
Rasmlarni izohlang
Tabiatda moddalarning qattiq, suyuq va 
gaz holatlarini tajribada kuzatamiz.
Qattiq jismlarning xossalarini o‘rganish 
uchun quyidagi tajribani o‘tkazamiz. Qo‘lin
-
gizga qalamni olib, ma’lum bir balandlikka 
ko‘tarib tashlab yuboring. Bunda qalamning 
shakli, hajmi o‘zgarmaganligini ko‘rish mumkin.
Suyuqlikning xossasini o‘rganish uchun quyidagi tajribani o‘tkazamiz. Shisha idishga 
suv to‘ldiring va piyolaga quying. 
Nimani kuzatdingiz? 
Suyuqlik bir idishdan ikkinchi idishga 
quyilganda uning oqishini va shaklining
o‘zgarishini kuzatamiz. Suyuqlik xususiy 
hajmga ega, lekin aniq shaklga ega emas. 
Suyuqlik o‘zi solingan idish shaklini egal-
laydi.
Gazning xossasini o‘rganish uchun quyidagi tajribani o‘tkazamiz. Gazni biz ko‘zimiz bilan 
ko‘ra olmaymiz. Lekin ayrim hollarda gazning hidini sezamiz. Gazni sezish uchun ingicha 
naycha olamiz. Naychaning bir tomonidan puflab, ikkinchi uchiga kaftimizni yaqinlashtiram
-
iz. Bundan puflash orqali naycha
-
dan gaz chiqayotganligini kaftimiz 
bilan sezamiz. Pufakni puflab, havo 
bilan to‘ldirganimizda, uning shakli 
va haj mi kattalashganini ko‘ramiz. 
Demak, gazlar xususiy hajmga va 
shaklga ega emas.
Rasmda moddan
-
ing qanday holatlari 
tasvirlangan?
Qum 
Suv
Havo

---

18
19
2-bob. MODDA VA UNING XOSSALARI
2-bob. MODDA VA UNING XOSSALARI
Maqsad:
moddaning muz, suv va bug‘ holatni o‘rganish.
Bizga kerak
Ishni bajarish tartibi
▸
muz,
▸
qog‘oz, keramika,
▸
quruq yoqilg‘I,
▸
shtativ, 
▸
termometr, sekundomer
T
exnika xavfsizligi qoidagilarga amal qilgan holda ishni quy
-
idagi tartibda bajaring:
1. Idishni shtativga mahkamlang.
2. Muz bo‘lagini issiqqa chidamli idishga soling.
3. Idishni quruq yoqilg‘ini yoqib qizdiring.
4. Muz suyuqlikka aylangandan keyin olovni o‘chiring.
5. Idishni yana olovga qo‘ying. Suv qaynashini kuzating.
6. Suyuqlikning bug‘ga aylanishini kuzating. 
Tajribani do‘stlaringiz bilan muhokama qiling.
Jadvalda moddalarning uch holatdagi xossalari taqqoslangan.