Tabiiy resurslar, ularda foydalanish va muhofaza qilish. Reja: Tabiiy resurslar to`g`risida tushuncha

Tabiiy resurslardan foydalanishning printsip va qoidalari

Tabiiy resurslardan foydalanishning printsip va qoidalari tabiatdagi barcha predmet va hodisalarning o`zaro bog`liqligiga asoslangan bo`lib, ular quyidagilardir:
birinchi qoida – ko`pqirralilik qoidasi. Bu qoidaga ko`ra tabiiy resurslardan foydalanishda ularning ko`p qirrali ahamiyatga ega ekanligini hisobga olish zarur. Masalan, o`rmon resurslaridan foydalanishda shuni hisobga olish kerak-ki, o`rmon xalq xo`jaligi uchun yog`och manbai bo`lib hisoblanadi. Bu yog`och qurilishda va kimyo sanoati uchun xom ashyo bo`lib xizmat qiladi. Lekin o`rmon resurslari bundan tashqari havoga kislorod yetishtirib beradi, tuproqda namlikni saqlaydi, tuproqni yuvilib ketishdan asraydi, mikroklimat hosil qiladi, insonga meva-chevalar yetkazib beradi. Qolaversa o`rmon yovvoyi hayvonlar uchun yashash maskani bo`lib ham xizmat qiladi. Buni daryo misolida ham ko`rish mumkin (u chuchuk suv arteriyasi, qulay va arzon transport kommunikatsiyasi, gidroelektrostantsiyalarni harakatga keltiruvchi kuch va h.k.z.);
ikkinchi qoida – regionallik qoidasi. Har bir joyning tabiiy resursidan foydalanishda bu resursning o`sha joydagi miqdorini hisobga olish zarur. Masalan, Yer yuzining turli regionlarida suv resurslari turlicha joylashgan. Agar shimoliy regionlarda suv serobligidan yer botqoqlashgan bo`lsa, janubda suv tanqisligidan yerlar qaqragan. Shuning uchun suvdan foydalanishda bu joylarda hisob-kitobli ish yuritilishi lozim;
uchinchi qoida – o`zaro bog`liqlik qoidasi. Bu qoidaga ko`ra biror tabiiy resursdan foydalanish u bilan bog`liq bo`lgan boshqa resursning holatiga ham ta'sir qiladi. Masalan, ma'lum maydonda rudali ma'danlarning ko`plab olinishi o`sha joyning relfi va boshqa tabiiy holatlariga ta'sir qiladi, natijada bu joylarning o`simlik va hayvon dunyosi o`zgarib ketadi; elementar resurs hisoblangan azotning havodan ko`plab so`rib olinishi uning o`rnini boshqa gazlar egallashiga olib keladi va h.k.z.