Ta'limni tashkil etish shakllari (tashkiliy shakllar) bu ma'lum bir tartib va rejimda amalga oshiriladigan o'qituvchi va talabalarning kelishilgan faoliyatining tashqi ifodasi

4. Fakultativlar
Tabaqalashtirilgan ta'lim va tarbiyaning samarali shakli fakultativlardir. Ularning asosiy vazifasi bilimlarni chuqurlashtirish va kengaytirish, o'quvchilarning qobiliyatlari va qiziqishlarini rivojlantirish, muntazam ravishda kasbga yo'naltirish ishlarini olib borishdir. Talabalarni tanlov asosida taqsimlash ixtiyoriydir, ular 12-15 kishidan iborat guruhlarga birlashtirilgan (ularga turli xil tarkibdagi kurslarni tanlash taklif etiladi).
Fakultativ o'quv dasturini takrorlamaydigan ma'lum bir dastur asosida ishlaydi. Fakultativ darslarda uning rahbarining ma'ruzalarini talabalarning mustaqil ishlarining har xil turlari bilan birlashtirish (amaliy, mavhum ishlar, kichik tadqiqotlar o'tkazish, kitob yangiliklarini ko'rib chiqish, guruhlarda munozaralar, individual topshiriqlarni bajarish, talabalar ma'ruzalarini muhokama qilish va boshqalar).
Ixtiyoriy darslarda bilimlarni tekshirish va baholash nazorat qilishdan ko'ra ko'proq o'qituvchidir. Belgi faqat talabalar tomonidan olib borilgan katta ishlarning natijasi bo'lgan taqdirda belgilanadi va ko'pincha kredit shaklida ko'rsatiladi.


5. Konsultatsiya
Konsultatsiya — o'quv suhbatiga ehtiyoj, unda savollar asosan talabalar tomonidan beriladi, ko'pincha ularning ma'lum bir o'quv materiallari yoki topshiriqlari bo'yicha mustaqil ishlashlari bilan bog'liq. To'g'ri tashkil etilgan maslahat talabalarga o'quv materiallarini o'zlashtirishdagi qiyinchiliklarni engishga yordam beradi. Maslahat jarayonida o'qituvchi talabalar faoliyatini u yoki bu masalani to'g'ri tushunishga, ular uchun qiyin vazifani tushunishga, o'rganilayotgan bilimlarning mohiyatini ochib berishga tayyor bo'lishlari uchun yo'naltiradi. Maslahat o'qituvchiga talabalar bilimidagi bo'shliqlarni aniqlash, ularning e'tiborini jiddiy o'rganishni talab qiladigan masalalarga qaratish imkonini beradi. To'g'ri tashkil etilgan maslahat talabalarni o'z-o'zini nazorat qilishga, o'z bilimlariga tanqidiy munosabatda bo'lishga o'rgatadi va o'rganish darajasini to'g'ri belgilashga yordam beradi. Maslahat berishda o'qituvchi darhol talabalarning savollariga tayyor javob bermasligi kerak. Birinchidan, test savollari yordamida talaba haqiqatan ham nimaga qiynalayotganini tushunmasligini aniqlash va shundan keyingina unga yordam berish tavsiya etiladi. Maslahat, ayniqsa tematik maslahat, joriy tekshiruv so'rovi yoki kursning muayyan tugun muammosini muhokama qilish bilan birlashtirilishi kerak. Bu o'quvchilarga bilimlaridagi bo'shliqlarni o'zlari aniqlashga va ularni yo'q qilishga yordam beradi.