Tarbiya 10-12-2020. indd

Aqlni charxlash uchun savol va topshiriqlar
Mulohaza  uchun
Ijodiy  faoliyat
Ma’naviyat  xazinasidan
Bilimingizni  mustahkamlang
?
?
?
?
?
? ?
?
?
?
?
?
Bilasizmi?
SHARTLI  BELGILAR
UO‘K 17(075.3)
KBK 87.7ya72
        T 23
ISBN 978-9943-6576-7-0
© D. Kenjayev, N. Ismatova va boshq., 2020
© «O‘zbekiston» NMIU, 2020
Respublika maqsadli kitob jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan chop etildi
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita,
Respublika ma’naviyat va ma’rifat markazi, O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasining tegishli 
xulosalari asosida nashrga tayyorlangan
#HGXUWPBX]

---

Ⱥ
ss
ɚ
l
ɨ
mu  
ɚ
l
ɚ
ykum  hurm
ɚ
tli  o‘quvchil
ɚ
r!
Mazkur darslikda siz t
ɟ
ngqurl
ɚ
ringiz bil
ɚ
n chir
ɨ
yli 
ɯ
ulq 
ɨ
mill
ɚ
ri, 
do‘stlikning q
ɚ
drig
ɚ
  y
ɟ
tish z
ɚ
ruriyati, muv
ɚ
ff
ɚ
qiyatg
ɚ
 erishishd
ɚ
 
q
ɚ
t’iyat v
ɚ
  m
ɚ
t
ɨ
n
ɚ
tning l
ɨ
zimligi, t
ɚ
bi
ɚ
tni 
ɚ
sr
ɚ
sh sh
ɚ
rtl
ɚ
ri v
ɚ
 
b
ɨ
shq
ɚ
 umumins
ɨ
niy f
ɚ
zil
ɚ
tl
ɚ
r m
ɚ
jmu
ɚ
si bil
ɚ
n t
ɚ
nish
ɚ
siz. 
O‘zingizd
ɚ
  k
ɟ
r
ɚ
kli ko‘nikm
ɚ
l
ɚ
r h
ɨ
sil qilish uchun turli ij
ɨ
diy v
ɚ
 
v
ɚ
 ta’limiy mashqlar orqali qiziqtirgan s
ɚ
v
ɨ
ll
ɚ
ringizg
ɚ
  j
ɚ
v
ɨ
bl
ɚ
r 
t
ɨ
p
ɚ
siz.
Bin
ɨ
b
ɚ
rin, d
ɨ
nishm
ɚ
ndl
ɚ
r 
¿
 krich
ɚ
, t
ɚ
rbiyaning b
ɨ
shi – 
ɨ
d
ɨ
b, 
yo‘li – ins
ɨ
niylik, b
ɟ
k
ɚ
tl
ɚ
ri – to‘g‘riso‘zlik, m
ɟ
hn
ɚ
ts
ɟ
v
ɚ
rlik, 
ɯ
ush-
ɯ
ulqlik, m
ɚ
rdlik, m
ɚ
s’ullik, m
ɚ
nzili es
ɚ
  b
ɚɯ
t-s
ɚɨ
d
ɚ
t v
ɨ
diysi 
s
ɚ
n
ɚ
l
ɚ
di. H
ɚ
, go‘z
ɚ
l t
ɚ
rbiya o‘zid
ɚ
  b
ɚ
rch
ɚ
 ins
ɨ
niy f
ɚ
zil
ɚ
tl
ɚ
rni 
birl
ɚ
shtirib, kishining h
ɚ
yot yo‘ll
ɚ
rini nur
ɚ
fsh
ɨ
n et
ɚ
di.
Bund
ɚ
n ko‘rin
ɚ
diki, ushbu 
ɨ
d
ɨ
b-
ɚɯ
l
ɨ
q m
ɟ
’yorl
ɚ
rini o‘z 
l
ɚ
sh-
tirishingiz n
ɚ
tij
ɚ
sid
ɚ
 
ɯ
ulq-
ɚ
tv
ɨ
ringizd
ɚ
  m
ɚ
’n
ɚ
viy b
ɚ
rk
ɚ
m
ɨ
llik v
ɚ
 
go‘z
ɚ
l 
ɨ
d
ɨ
b durd
ɨ
n
ɚ
l
ɚ
ri sh
ɚ
kll
ɚ
n
ɚ
di. Bu es
ɚ
, o‘z n
ɚ
vb
ɚ
tid
ɚ
, 
j
ɚ
miyatimizd
ɚ
 yu 
ks
ɚ
k m
ɚ
’rif
ɚ
tli ins
ɨ
nl
ɚ
rning ko‘p
ɚ
yishig
ɚ
 
ɯ
izm
ɚ
t 
qil
ɚ
di. Bund
ɚ
y sh
ɚ
r
ɚ
À
 i  ishl
ɚ
rd
ɚ
 sizl
ɚ
rg
ɚ
 
ɨ
m
ɚ
d yor bo‘lsin!
Mu
ɚ
lli
À
 
ɚ
r  j
ɚ
m
ɨɚ
si
Tarbiya,  7-sinf  
3
#HGXUWPBX]

---

4
I  bob. Oliy  maqsad
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
I  bob. Oliy  maqsad
1-MAVZU:  INSON – EZGULIK  IJODKORI
Aqlni charxlash uchun savol va topshiriqlar
1. Inson nima uchun uyini sog‘inadi? «Zumrad va Qim-
mat» ertagi esingizdami? Zumrad nima uchun tomga 
chiqqanida yig‘laydi?
2. O‘zbekistonning qaysi hududlariga sayohat qilgansiz? 
Taassurotlaringiz bilan o‘rtoqlashing.
3. Quyidagi rasmlarga diqqat bilan qarang va savollarga 
javob bering:
– rasmlardagi binolar qachon qurilganini bilasizmi? Bu 
binolarni qurishda insonlar qanday bilimlardan foyda-
langanlar?
– mazkur bino va inshootlarning qurilishi, shahar va 
bog‘larning yaratilishi tarixidan so‘zlab bering.
4. Yuliy Sezarning: «Men ko‘rgan Rim paxsa devorli 
edi, 
ɦ
en qoldirayotgan Rim go‘zal imoratlardir», Amir 
Temurning: «Qudratimizga shubha qilsangiz, biz qur-
gan imoratlarga bo 
qing», degan 
¿
 krlarini «Inson – ez-
gulik ijodkori» degan 
¿
 kr bilan bog‘lab tushuntiring.
#HGXUWPBX]

---

5
Tarbiya,  7-sinf  
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
Tarbiya,  7-sinf  
Mulohaza  uchun
Sayohatga chiqish – yaxshi, uyga qaytish – yoqimli! Sayohat 
oldidan o‘zingizni uydan zerikkandek his qilsangiz ham, uyga 
qaytishning zavqi o‘zgacha. Vatanga qaytishning gashti ham 
xuddi shunday. Sayohat qiling, dunyo ko‘ring, o‘qib-o‘rganing 
va bir kuni, albatta, Vatanga qayting. Unutmang – siz uning 
aziz bir bo‘lagisiz.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 49-moddasini o‘qing 
va quyidagi savollarga javob bering:
1. Ushbu moddada qanday majburiyatlar bayon qilingan?
2. Nima deb o‘ylaysiz, nega fuqarolar tarixiy, ma’naviy va ma-
daniy merosni avaylab-asrashi shart?
3. Men ... majburiyatlarni bajaraman. Mening bu ... juda mu-
himdir.
VATANDIN YAXSHI YOR BO‘LMAS...
Bir yumush bilan Nyu-Jersi shahri-
ga yo‘lim tushdi. Yonimdagi o‘rindiq-
da o‘tirgan o‘rta yoshli bir kishining 
men tomonga qarab turganini sezib, 
beixtiyor o‘girildim. Nigohimiz to‘q-
nashdi.
– O‘zbekistondanmisiz? – men-
ga yuzlandi mayin tabassum bilan.
– O‘zbekistondanman, – deya 
o‘rnimdan turib, u kishining oldiga 
bordim. Salomlashdik. So‘rashdik.
Suhbatdoshim ismi Bahodir, 
ota-bobosi asli an 
dijonlik ekanligini aytdi. 
U Amerikada tug‘ilib, o‘sib, ota-buvalaridan me 
ros kasb –
Ijodiy  faoliyat
Mulohaza  uchun
#HGXUWPBX]

---

6
I  bob. Oliy  maqsad
 
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
qandolatchilik  bilan  shu 
g‘ul lanar 
ekan.
– Otam Andijonning odam 
lari, 
bog‘-rog‘lari va Bog‘isha 
mol ha-
qida ko‘p gapirganlar. Har safar 
eslaganlarida O‘z 
be kistonga, al-
batta, bir kun borishlariga i 
shonar 
edilar. O‘z 
bekiston musta 
qillikka 
erishgach, yo‘llar ochildi. Vatan-
dagi yaqinlarimiz bilan topish-
dik, diydor ko‘rishdik. Oxirgi 
yillarda ular besh marta Andi-
jonga bordilar. Har safar: «Vatanimda ko‘z 
yumish nasib etsin», deb duoga qo‘l ochar edilar. Otamning 
duolari ijobat bo‘lib, Vatanda vafot etdilar.
– Otangizning joylari jannatda bo‘lsin, – dedim ko‘zlarim 
yoshlanib.
Nosir Zohid, yozuvchi
VATAN TUYG‘USI
Biz turkistonliklar o‘z vatanimizni jonimizdan ortiq suyganimiz 
kabi, arablar arabistonlarini, qumlik, issiq cho‘llarini, eskimular 
shimol tara
À
 
arini, eng sovuq qor va muzlik yerlarini boshqa 
yerlardan ziyoda suyarlar. Agar suymasalar edi, havosi yaxshi, 
tiriklik oson yerlarga o‘z vatanlarin tashlab ketmas edi.
Bobolarimiz: «Kishi yurtida sulton bo‘lguncha, o‘z yurtingda 
cho‘pon bo‘l», – demishlar.
Abdulla Avloniy
Ma’naviyat  xazinasidan
#HGXUWPBX]

---

7
Tarbiya,  7-sinf  
Bilimingizni  mustahkamlang
Ma’naviyat  xazinasidan
Ijodiy  faoliyat
?
?
?
?
?
? ?
?
?
?
?
?
Bilasizmi?
Yaxshi odam yurt tuzar, yomon odam yurt buzar.
Amir Temur
1. Vatan sog‘inchini qanday tasavvur qilasiz? Nega bu 
sog‘inch muso
¿
 rni  qiynaydi?
2. 
«Kishi yurtida sulton bo‘lguncha, o‘z yurtingda 
cho‘pon bo‘l» – deganda nima nazarda tutilgan?
3. Siz uyingizdan uzoqda bo‘lsangiz nimalarni sog‘i-
nasiz?
Intellektual salohiyat Vatanga muhabbat tuyg‘usi bilan uyg‘un 
bo‘lgandagina yuksak natijalar beradi. Qay makonniki, kimdir 
majbur qilmasa ham, mukofotlar kutmasdan, himoya eta bosh-
lasangiz, ana shu Vatandur!
1. «Ma’naviyat xazinasidan» ruknida berilgan hikmatni hayotiy mi-
sollar bilan izohlang.
2. Abdulla Avloniyning Vatan tuyg‘usi haqidagi 
¿
 krlarini  davom 
ettirishga harakat qiling.
3. «Men nechun sevaman O‘zbekistonni...» mavzusida loyiha tay-
yorlang. Vatan haqidagi 
¿
 lmlar, badiiy asar va rasmlardan foy-
dalaning.
4. Mustaqil ravishda quyidagi topshiriqlarni bajaring:
  – Zahiriddin Muhammad Boburning Vatan sog‘inchi haqidagi 
o‘y-
¿
 krlarini «Vatandin yaxshi yor bo‘lmas...» hikoyasining aso-
siy g‘oyasi bilan bog‘lang. 
 
– Boburning shu mazmundagi g‘azal va ruboiylaridan namuna-
lar toping va daftaringizga yozing.
#HGXUWPBX]

---

8