134
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
yönlü Hanefi fıkıh ve kelâm âlimi. Fıkıhla ilgili eserleri Uyûnu‟l-Mesâil, en-
Nevâzil, el-Mukaddime fi‟s-Salât, el-Fetevâ gibi fıkhî eserleri vardır.
EBÛBEKR el-HÂREZMÎ
168
( Harezm Özbekistan Türkmeni);
(ö. 403/1013), Ebû Bekr Muhammed b. Musa b. Muhammed el-Hârezmî.
Zamanında Hanefi ulemanın önde gelenlerindendi.
NESEFÎ
169
,(Semerkant-Özbekistan Türkmeni) (424/1033), Ebû
Ali Hüseyin b. Hıdr b. Muhammed en-Nesefî el-FeĢidiyzecî. El-Fetevâ ve‟l-
Fevâid adlı eseri vardır.
SAYMERÎ
170
, Hüseyin b. Ali (Basra-Irak Türkmeni); (436/1045),
Ebû Abdillâh el-Hüseyn b. Alî b. Muhammed es-Saymerî. Hanefî fakihi.
Eserleri: 1. ġerhu Muhtasari‟T-Tahâvî. 2. Kitâbü Mesâ‟ili‟l-hilâf fî usûli‟l-fıkh.
3-Ahbâru Ebî Hanife ve Ashabihi
HALVANÎ
171
, (Buhara Özbekistan Türkmeni) (448/1050), Ebû
Muhammed Abdülaziz b. Ahmed b. Nasr b. Salih ġemsuleimme el-Halvanî
el-Buhârî. Hanefi fıkhına dair el-Mebsut adlı eseri vardır.
EBÛ
ALĠ
es-SEMERKANDÎ
172
(Semerkand
Özbekistan
Türkmeni) (450/1058), Ebû ali Muhammed b. El-Velid es-Semerkandî ez-
Zâhid. Mecme‟u‟l-Fetevâ ve el-Cami‟u‟l-Asğar adlı eserleri vardır.
NÂSIHÎ
173
(NiĢabur-Ġran Türkmeni); (ö. 447/1055), Ebû
Muhammed Abdullâh b. Hüseyn en-Nâsıhî en-Nisâbûrî. Hanefî âlimi.
Eserleri. 1. Cem‟u (Muhtasaru / el-Cem‟ beyne) vakfeyi‟l-Hilâl ve‟l-Hassâf. 2.
el-Mes‟ûdî fi‟l-fürû‟i‟l-Hanefiyye. 3. Kitâbü‟l-Muhtelef beyne Ebî Hanîfe ve‟Ģ-
ġâfi‟î.
168
KureĢî, el-Cevâhir, III, 374-375; Hatîb, III, 247; Saymerî, 168;Özel, Ahmet, Hanefî
Fıkıh Âlimleri, 36
169
KureĢî, el-Cevâhir, II, 109; Bağdadî, Hediyye, I, 309; Leknevî, el-Fevâ‟id, 66;Özel,
Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 36
170
Zehebî, Nübela, XVII, 615; Bağdadî, Hediyye, I, 253;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh
Âlimleri, 38
171
Zehebî, Nübela, XVIII, 177-178; KureĢî, el-Cevâhir, II, 429-430; Ġbni Kutluboğa, Tâc,
35. ;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 39.
172
KureĢî, el-Cevâhir, III, 390; Bağdadî, Hediyye, II, 71; Leknevî, el-Fevâ‟id, 202;Özel,
Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 39.
173
KureĢî, el-Cevâhir, II, 305; Ġbni Kutluboğa, Tâc, 31; KeĢfu‟z-Zunûn, I, 21, II,
1676;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 39.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 135
KEġġÎ
174
, (Semerkant Yakını KeĢ ġehri Özbekistan Türkmeni)
(5./11.Asrın 2.yarısı) Ebû ġekûr Muhammed b. Abdusseyyid b. ġuayb el-
KeĢĢî es-Sâlimî. Hanefi Fakihi
175
.
SUĞDÎ
176
(Suğd-Semerkant Özbekistan Türkmeni) (461/1069),
Ebu‟l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Muhammed Ruknu‟l-Ġslâm es-Suğdî. Hanefi
Fakihi. en-Nutef fi‟l-Fetevâ (en-Nutefu‟l-Hisân fi‟l-Fetevâ) adlı kitabı vardır.
ayrıntıya yer vermeden öz bir Ģekilde bir tür kodifikasyon (kanunlaĢtırma)
yaparak fetva ve kaza öğretiminde önemli bir kitaptır. KanunlaĢtırma
bakımından önemli bir merhaledir.
DÂMEGÂNÎ
177
(Dâmegân-Ġran Türkmeni); (478/1085), Ebû
Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed ed-Dâmegânî el-Kebîr. Otuz yıl
Bağdat kâdılkudâtlığı yapan Hanefî fakihi.Eserleri: Klasik kaynaklarda adı
geçen yegâne eseri Hâkim eĢ-ġehîd‟in el-Muhtasar‟ına yaptığı orijinal ismi
“ġerhu Muhtasari‟l-Hakîm” olanĢerhtir.
PEZDEVÎ
178
, (Semerkant Nesef Bezde kalesine nispetle
Özbekistan Türkmeni)(400-482/1009-1089), Ebû‟l-Hasan Ali b.
Muhammed b. Hüseyin b. Abdülkerim Fahru‟l-islam Ebû‟l-Usr el-Bezdevî.
Eserleri: Kenzu‟l-Vusul, Usulu Pezdevî, el-Mebsut, ġerhu‟l-Camii‟l-Kebir
ve‟s-Sağir adlı fıkhi eserleri vardır.
ĠSBÎCÂBÎ
179
(Özbekistan-Horasan Türkmeni)(480/1087); Ali b.
Muhammed b. Ġsmail b. Ali b. Ahmed el-Ġsbîcâbî es-Semerkandî. Zamanında
Mâverâünnehr‟in en büyük hanefî âlimlerindendir. Eserleri, ġerhu
Muhtasari‟t-Tahâvî ve El-Mebsût‟tur.
174
KeĢ
, Özbekistan'da tarihî bîr Ģehir. Muhtemelen VII. yüzyıl baĢlarında Semerkant'ın
yaklaĢık 50 km. güneydoğusunda kurulmuĢtur.(http://www.filozof.net/Turkce/nedir-ne-
demek/14307-kes-sehri-nerede-tarihi-eserleri-nufusu-hakkinda-bilgi.html.) EriĢim Tarihi
10.06.2014.
175
KeĢfu‟z-Zunûn, I, 484;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 39.
176
KureĢî, el-Cevâhir, II, 567; Ġbni Kutluboğa, Tâc,43; Leknevî, el-Fevâ‟id, 121, KeĢfu‟z-
Zunûn, II, 1925; Brockelmann, GAL, I, 460, II, 254; Suppl., I, 637, II, 270; Özel, Ahmet,
Hanefî Fıkıh Âlimleri, 40.
177
Yakut el-Hamevî, II, 433; Hatip el-Bağdadî, Tarih, III, 109; Ġbnu‟l-Esir, I, 486. KureĢî,
III, 269-271;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 40-41;Leknevî, el-Fevâ‟id, 182-183;
178
Ġbni Kutluboğa, Tâc, 41; KureĢî, el-Cevâhir, II, 594;Ġbnu‟l-Esir, I, 41; Leknevî, el-
Fevâ‟id, 124;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 41.
179
KureĢî, el-Cevâhir, I, 335;KeĢfu‟z-Zunûn, II, 1378;Leknevî, el-Fevâ‟id, 42;Özel, Ahmet,
Hanefî Fıkıh Âlimleri, 41