142
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
Vecd ġemsuddin Muhammed b. Abdüssettar b. Muhammed b. Ġmadî el-
Bâretekinî, ġemsuleimme el-Kerderî. Hanefî fakihi. Feteva‟l-Kerderî, ġerhu
Muhtasari‟l-Ahsikesî, er-Red ve‟l-ihtisar li-Ebî Hanîfe (el-Fevâidfu‟l-Münîfe
fi‟d-Dab an Ebî Hanîfe) adlı eserleri vardır.
AHSĠKESÎ
218
, (Özbekistan, Tacikistan ve Kırgızistan arası
Fergana Ahsikes Türkmeni) (644/1247), Ebû Abdullah Husamuddin
Muhammed b. Muhammed b. Ömer el-Ahsikesî (el-Ahsiket)
219
. El-
Muntahab fi Usuli‟l-Mezheb, el-Muntahabu‟l-Husâmî/Muhtasaru‟l-Husâmî
adlı fıkıh usulü kitabı olup üzerine iki üç Ģerh yazılmıĢtır.
ZÂHĠDÎ
220
, (Harezm-Gazmin Ġran Türkmeni) (658/1260):
Ebü‟r-Recâ Necmüddîn Muhtâr b. Mahmûd b. Muhammed ez-Zâhidî el-
Gazmînî. Mu„tezilî-Hanefî âlimi. Hârizm‟in Gazmîn (Gazmîne, Gazvîne)
kasabasındandır. Eserleri. 1. Kunyetü‟l-Münye li-tetmîmi‟l-ġunye, 2. Hâvî
mesâ‟ili‟l-Münye 3. el-Müctebâ Ģerhu Muhtasari‟l-Kudûrî, 4. Fezâ‟ilü Ģehri
ramazân 5. el-Câmi‟ fi‟l-hayz, 6. Kitâbü‟l-Ferâ‟iz, 7. el-Ġurer ve‟d-Dürer 8.
Tahrîcü Mesâ‟ili‟l-ferâ‟iz, 9. er-Risâletü‟n-Nâsıriyye.
HAMÎDU‟DDÎN ed-DARÎR
221
(RamiĢ-Buhara Özbekistan
Türkmeni) (666/1268) Hamiduddin Ali b. Muhammed b. Ali ed-Darir er-
RamiĢî el-Buharî. HaĢiyetu‟l-Hidâye (el-Fevâid), ġerhu Manzumetu‟n-
Nesefiyye, ġerhu‟n-Nafi ve ġerhu‟l-Camii‟l-Kebir adlı eserleri vardır.
217
KureĢî, el-Cevâhir,III, 228-30; Ġbni Kutluboğa, Tâc,64; Leknevî, el-Fevâ‟id, 176-177;
Ziriklî, A‟lam,VII, 255; Brockelmann, GAL, I, 474; Kehhâle, Muğcem, X, 167, XI, 233;Özel,
Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 64
218
KureĢî, el-Cevâhir, III, 334; Ġbni Kutluboğa, Tâc,57; KeĢfu‟z-Zunûn,II, 1848-49;
Leknevî, el-Fevâ‟id, 188; Brockelmann, GAL, I, 474; Ziriklî, A‟lam,VII, 255;Özel, Ahmet,
Hanefî Fıkıh Âlimleri, 65.
219
Türkistan‟da bir Ģehir harabesi.Fergana ilinde bugünkü Namangan‟ın 17 km.
güneybatısında, Kâsân-say suyunun Siriderya ile birleĢtiği noktada yer alan Ahsîkes‟e (veya
Ahsîket) dair en eski kayıtlara Çin kaynaklarında rastlanmaktadır. ġehrin milâdî III-VII.
yüzyıllar arasında yerli bir sülâlenin idaresinde Fergana‟nın baĢĢehri olduğu bilinmektedir.
Ahsîkes‟te yapılan arkeolojik kazılarda bulunan en eski malzemenin Göktürk seramiği
olmasından, 627-649 yılları arasında Göktürk hakan soyundan Kan Bagatur‟un Fergana‟yı
alıp kuzeydeki Kâsân‟ı baĢĢehir yaparak Ahsîkes‟e hâkim olduğu tahmin edilmektedir
220
KureĢî, el-Cevâhir, III, 460; Ġbni Kutluboğa, Tâc,73; Leknevî, el-Fevâ‟id, 212; Ziriklî,
A‟lam,VII, 255;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 65.
221
KureĢî, el-Cevâhir, II, 598; Ġbni Kutluboğa, Tâc,34; Leknevî, el-Fevâ‟id, 125; Kehhâle,
Muğcem, VII, 217; Hatip el-Bağdâdî, Tarih, I, 711;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 68.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 143
ĠMADÎ
222
(Fergana-Özbekistan Horasan Türkmeni) (670/1271)
Ebû‟l-Feth Zeynuddin Abdurrahim b. Ebûbekr Ġmaduddin b. Ali el-
Merginani el-Ġmadî. El-Fusulu‟l-Ġmâdiyye adlı çeĢitli Ahkâm meselelerine
muhtevi olup Ġbni Kadi Semâve bu eser ile UsruĢeninin Fusul‟unu
birleĢtirerek el-Cami‟ul-Fusuleyn adlı eseri yazdı.
LU‟LUÎ
223
(Horasan Bölgesi Özbekistan Türklerinden) (627-
671/1229-1272), Ebû‟l-Mehamid Mahmud b. Muhammed b. Davud el-
Efsencî el-Buhari(Nesefi‟nin hilafa dair Munzume‟sinin Ģerhi mahiyetinde el-
Hakaik adlı eseri vardır.
NESEFÎ
224
(Horasan Nesef-Buhara/Özbekistan Türkmeni),
(606-687/1209-1288) Ebû‟l-Fadl. Burhanuddin Muhammed b. Muhammed
mb. Muhammed el-Burhanu‟n-Nesefî. El-Mukaddimetu‟l-Burhaniyye fi‟l-
Hilâf, el-Usul fi Ġlmi‟l-Cedel, MenĢeu‟n-Nazar fi ilmi‟l-Hilâf, Ta‟ârudat gibi
fıkhî eserleri vardır.
HABBÂZÎ
225
(Horasan Bölgesi Tacikistan Türkü), (ö.691/1292
), Ebû Muhammed Celâleddîn Ömer b. Muhammed el-Hucendî el-Habbâzî)
Hanefî fakihi. 629 (1232) yılında Mâverâünnehir Ģehirlerinden Hucend‟de
doğdu. HaĢiyetu‟l-Hidaye adlı eserinden baĢka el-Muğnî adlı fıkıh usulüne
dair bir eseri vardır.
KELÂBÂZÎ
226
(Buhara Özbekistan Horasan Türkmeni), (644-
700/1246-1300): Ebû‟l-Alâ ġemsuddin Mahmud b. Ebibekr el-Kelabazi el-
Buhari el-Faradî. Eser olarak, Dav‟u‟s-Sirac adlı feraize dair bir Ģerhi ve el-
Minhac adlı bu eserin muhtasarı vardır.
222
Leknevî, el-Fevâ‟id, 93-94; Brockelmann, GAL, I, 476, Supplement, I, 476; Haffening,
M.E.B. Ġslam Ansiklopedisi; “ Merginani” md., VII, 761;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri,
68.
223
KureĢî, el-Cevâhir, III, 449; Ġbni Kutluboğa, Tâc,72; KeĢfu‟z-Zunûn,I, 1867-49;
Leknevî, el-Fevâ‟id, 210; Brockelmann, Supplement, I, 761; Ziriklî, A‟lam,VIII, 60;Özel,
Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 68-69.
224
KureĢî, el-Cevâhir, III, 351; Ġbni Kutluboğa, Tâc, 85; Leknevî, el-Fevâ‟id, 194; Ġbnu‟l-
Ġmad, ġezerat, V, 387; Brockelmann, GAL, I, 615, Supplement, I849; Ziriklî, VII, 260;Özel,
Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 69-70.
225
KureĢî, el-Cevâhir, II, 668; Ġbni Kutluboğa, Tâc, 47; KeĢfu‟z-Zunûn, II, 2033; Leknevî,
el-Fevâ‟id, 151;Brockelmann, GAL, I, 477;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 70.
226
KureĢî, el-Cevâhir, II, 453-457; KeĢfu‟z-Zunûn, II, 1249; Leknevî, el-Fevâ‟id, 210,
Bağdâdî, Hediyye, II, 406; Kehhâle, Muğcem, XII, 155;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri,
71.