152
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
ĠBNĠ RASLAN (ARSLAN)
269
, (Filistin Türkmeni) Ebû‟l-Abbas
ġihabuddin Ahmed b. Hüseyin b. Hasan b. Ali b. Yusuf b. Ali b. Raslan
(Arslan) er-Remlî. TanınmıĢ ġafii Fakihi. Beyzavinin Minhacu‟l-Vusul adlı
usulünün haĢiyesi olan HaĢiyetu‟l-Minhac adlı eseri vardır. Ayrıca ġerhu
Cem‟il-Cevâmi‟, ġerhu‟l-Hâvî, Tabakâtu‟Ģ-ġafiiyye, ez-Zübed adlı eserleri
vardır.
SÜYÛTÎ
270
, (Annesi Türk Mısır Asyutlu)(911/1505) Ebü‟l-Fazl
Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî.
ġâfiî Fakihi olup birçok konuda eser vermiĢtir. Fıkıhla ilgili eserleri arasında
en meĢhurları; el-EĢbah ve‟n-Nazâir, Menâkıb-ı Ġmam Hanife, el-Hâvî li‟l-
Fetevâ‟dır.
SONUÇ
Bu tebliğimizde sonuç olarak; çeĢitli Ortadoğu kavramları olsa da
birbirinden suni sınırlarla ayrılmıĢ geniĢ Ortadoğu Coğrafyasının aslında daha
geniĢ olduğunu, Suriye-Irak ve Ġran Ģeklinde bir sınırlandırmanın bugün olsa
da tarihsel olarak ilim havzaları nedeniyle yapmacık olacağından bahisle
alanımızı daha geniĢ tuttuk. Aynı Ģekilde Türkmen ve Türk tanımlarının da
suni olduğunu tespit ettik.
Bu verilerden hareketle; birçok Türk, Fars ve Arapın Türklerle bir
arada yaĢaması, onlara hoca veya talebe olması, Türklerin Arap ve Fars ismi
alması sebebiyle; artık yüzyıllar sonra bir fakihin Türk/Türkmen mi yoksa
baĢka bir unsurdan mı olduğunun tespitinin zor olduğu sonucuna vardık.
Bunun da ancak bir takım (Türk illerinde yaĢıyorsa ve o Ģehrin meskûnu daha
çok Türkse gibi) faraziyelerle tespit edilebileceğini belirttik. Buna göre
sınıflandırmamızı yaptık. Yüzyıllara göre fakihleri sıralayarak hem bugünkü
devlet sınırlarına hem de tarihteki Horasan Ġlim Havzası gibi ilim bölgelerine
göre fakihleri ele aldık. Ġslam hukuk tarihinde önemine binaen ilk onunun
268
ġevkânî,el-Bedre, I, 72-75; Bağdâdî, Hediyye, I, 123; Ziriklî, A‟lam, I, 144;
Brockelmann, Suppl., II, 71;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 191-192.
269
KeĢfu‟z-Zunûn, II, 1879; ġevkânî, el-Bedre, I, 49-52; Bağdâdî, Tarih, I, 126; Serkis,
Muğcem, I, 952; Brockelmann, GAL, I, 533, Suppl., II, 113, 741; Ziriklî, A‟lam, I, 115; Özel,
Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 194.
270
Ġbnu‟l-Ġmâd, ġezerât, VIII, 51; ġevkânî,el-Bedre, I, 328; Leknevî, el-Fevâid, 13; Serkis,
Muğcem I, 1073,-1074; Brockelmann, GAL, II, 181, 198, 286, Suppl.,I, 802, II, 179, 187,
191, 310; Ziriklî, A‟lam, IV, 71; Karahan, Abdülkadir, MEB Ġslam Ansiklopedisi, “Suyûtî”
md., XI, 258-263;Özel, Ahmet, Hanefî Fıkıh Âlimleri, 197,198.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 153
ayrıntılı bilgisini, diğerlerinin ise sadece tam ismi, muhtemel kavmî
mensubiyeti ve fıkıh eserlerini verdik.
Bu yönüyle etkisi günümüze kadar süren; tespit edebildiğimiz kadar
sırf Türkmen/Türk, Türk olması muhtemel ve Türk Kültüründen
etkilenmiĢ120 adet fakih tespit ettik. Bunlardan nisbesinde “Türkmen,
Türkistan” olan Türklüğü kesin olan sadece 4 fakih tespit ettik. Hatta bu
meyanda; ortaokul ve liselerde okutulan din kültürü ve ahlak bilgisi
kitaplarında adı “Müslüman-Türk Bilim Adamları” baĢlığı altında geçen
Ġmam-ı A‟zam Ebû Hanife‟nin 3.dedesinin ismine nisbetle kuvvetle
muhtemel Fars olduğunu ama Türklerin Fars isimlerini de çocuklarına
koyması vesilesiyle Türk de olabileceğini tespit ettik.
KAYNAKÇA
Âlûsî, ġehâbeddin Mahmûd, el-Ecvibetü‟l-„Irâkıyye, Ġstanbul 1317.
Apak, Âdem, Ġslam Tarihi, Ensar Yay., Ġstanbul 2013.
Ayni, Mehmed Ali, “Türk Mantıkçıları”, Daru‟l-Funun Ġahiyat Fakültesi
Mecmuası ( DĠFM), Ġstanbul 1928.
Bağdadî, Ġsmail PaĢa, Hediyyetu‟l-Arifin, Ġstanbul 1951-1955.
Belazuri,Ahmed b. Yahya, Futuhu'l-büldan, Çev. Mustafa Fayda, Kültür ve
Turizm Bakanlığı Yay., 2. bs., Ankara 2002.
Bezzâzî,Muvaffak b. Ahmed el-Mekki, Hafızuddin Muhammed b. Muhammed
b. ġihab,Menâkıbü‟l-Ġmâmi‟l-A‟zam, Dârü'l-Kitâbi'l-Arabi, Beyrut 1981.
Bilmen, Ömer Nasuhî, Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, I, 439, Ġstanbul 1967.
Brockelmann, Geschichte der Arabischen Litteratur (GAL), Leiden 1943-1949,
-Supplementband.,Leiden 1937-1942.
-Milli Eğitim Bakanlığı (Maarif Vekaleti) Ġslam Ansiklopedisi(ĠA), “Muhibbî”
md., Ġstanbul 1940-1988.
Bursalı, M. Tahir, Osmanlı Müellifleri, Ġstanbul 1333.
Çetin,
Osman,
Türkiye
Diyanet
Vakfı
Ġslam
Ansiklopedisi
(DĠA)“Horasan”md.,XVIII, 234, Ġstanbul 1998.
Damad, Mecma‟u'l-Enhür ġerh-i Mülteka'l-Ebhur, Eda NeĢriyat, Ġstanbul 1991.
Dâvûdî,ġemseddin Muhammed b. Ali b. Ahmed, Tabakatü'l-müfessirin, thk.
Ali Muhammed Ömer, Mektebetu Vehbe,
Kahire 1972/1392.
Fasîh-i Hâfî, Mücmel-i Fasîhî (nĢr. Mahmûd Ferruh), MeĢhed 1339.