Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 157
Zeydan, Corci, Tarihu edebi‟l-luğati‟l-arabiyye, Kahire 1911.
Ziriklî,Hayreddin, el-A'lâm:Kamusu teracim li-eĢheri'r-rical ve'n-nisa, Kâhire
1954-1959.
Ġnternet Kaynakları
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TD
K.GTS.54a3bab173d0a3.88507480, EriĢim Tarihi: 21.4.2014
http://www.almaany.com/tr/dict/ar-tr/horasan/, EriĢim Tarihi: 21.4.2014
http://tr.wikipedia.org/wiki/C%C3%BCrcan. EriĢim tarihi, 10.06.2014
http://tr.wikipedia.org/wiki/Sugnak:19.4.2014
Ahlwardt,
Verzeichnis,
index:
http://www.deutsche-
biographie.de/pnd102372039.html#indexcontent:21.5.2014
158
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
SADDAM DÖNEMĠ‟NDE TÜRKMEN GÖÇLERĠ
Ahmet GÜNDÜZ
Ġsa KALAYCI
ÖZET
Heterojen bir yapıya sahip olan Irak, I. Dünya SavaĢı‟ndan bu yana baskı,
zulüm, çatıĢma ve etnik temizlik politikalarından muzdariptir. Osmanlı Devleti‟nin
tahliyesiyle kurulan Irak, arzulanan huzur, güven ve ferah ortamına bir türlü
kavuĢamamıĢtır. Bunun da baĢlıca sebebi, Ortadoğu ülkelerinin sınırlarının çarpık,
ayrıĢtırıcı, çıkar amaçlı ve bölge halkının hassasiyetleri göz önüne alınmadan
çizilmesidir.
Irak‟ta, Ġngiliz mandası dönemindeki huzursuzluk, krallık döneminde de
devam etmiĢ ve en gerilimli süreç totaliter Baas rejimi döneminde yaĢanmıĢtır.
Saddam‟ın cumhurbaĢkanı yardımcısı olduğu 1969 yılından itibaren özellikle
Türkmenlere karĢı yürütülen baskı ve asimilasyon politikaları ivme kazanmıĢtır.
Saddam‟ın ülkede yaĢayan azınlık gruplara yönelttiği toplu imha, sürgün, katliam ve
asimilasyon uygulamaları dünya kamuoyunun tepkisini çekmiĢtir. Ancak, Saddam‟ın
zulmüne en çok maruz kalan Türkmenler, dünya kamuoyu tarafından görmezlikten
gelinmiĢtir.
Saddam‟ın uyguladığı otoriter ve baskıcı yönetim milyonlarca insanın ülkeyi
terk etmesine sebep olmuĢtur. Türkmen göçleri ise bunlar arasında önemli bir yer
tutmaktadır.
Bu çalıĢmada; 1979-2003 yılları arasında Türkmenlerin Irak‟tan göç
etmelerinin nedenleri ve yaĢadıkları sıkıntılar, dünya kamuoyu ve Türkiye‟nin bu
göçler karĢısındaki politikaları tarihi bir perspektifle ele alınmıĢtır.
Anahtar Kelimeler:
Irak, Türkmen, Saddam, Göç.
Doç. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi, gunduza@ mku.edu.tr
Yrd. Doç. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi, isakalayci46@hotmail.com
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 159
TURKMANS IMMIGRATIONS IN THE PERIOD OF SADDAM
ABSTRACT
Having a heterogeneous social structure, Iraq has been subject to a great
deal of oppressions, cruelty, tyranny, conflicts, and ethnic cleansing policies since
World War I. Having been founded following the evacuation of the Ottoman State,
Iraq has not attained its desired peace, security and safety environment as a country.
There have been on-going civil wars and ethnic conflicts due to its shape of
boundaries as well as the socio-political structure, which are really misshapen,
isolative, as well as interest-based manner, as one of the Middle-Eastern countries.
During British mandate, there were many instabilities and political
disturbance in Iraq. Accordingly, this continued in the period of monarchy.
However, one of the most acrimonious period was experienced within the Baas
regime in the country. Since 1969, in which Saddam became the vice-president,
there increased oppressive and assimilative policies against the Turkmans. Saddam‟s
attitude towards the minorities in the country, in the form of genocide, banishment,
mass killing and assimilation policies against the minority groups faced backlash in
the international arena. However, Turkmans, who were mostly exposed to the
tyranny of Saddam, were ignored often by the world public opinion.
The authoritarian and repressive rule of Saddam caused leaving the country
and the migration of millions of people to other areas. The migration of Turkmans
is of great importance in this regard.
This study deals with reasons of the migration of Turkmans from Iraq
during the years of 1979-2003, as well as it is aimed to determine the problems and
reasons of the migration of Turkmans in the light of the historical perspective
regarding world public opinion and the policies of Turkey.
Key Words:
Iraq, Turkman, Saddam, Immigration.
GĠRĠġ
Tarihin her döneminde insanlar; idari değiĢmeler, iktisadî ve siyasî
meseleler, devletlerarası çatıĢmalar, iç savaĢlar, tabii afetler, açlık, kıtlık, salgın
hastalıklar ile insan hakları ihlalleri gibi nedenlerle yaĢadıkları toprakları yasal
veya yasadıĢı yollarla terk etmiĢlerdir
1
. Bu olaylara “göç” adı verilmiĢtir. Göç,
Türk Tarihi‟nin araĢtırılması gereken önemli konularından birisidir. Zira
Türklerin dünya coğrafyasının çeĢitli bölgelerinde bulunmaları, göçlerin bir
sonucudur. Dolayısıyla, Türk ve göç birbirlerinden ayrılmaz bir halde var
olagelmiĢlerdir
2
. Ancak yaĢanan bu göçler, fütuhat devirlerinde bir ilerleme ve
1
EGM YHĠDB, Dünyada ve Türkiye‟de YasadıĢı Göç, Ankara 2001, s. 7.
2
A. Ekrem Atakul, “Göç ve Türk”, Anayurda Göç, S. 1, Ġstanbul 1967, s. 7.