176
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
askerlere, helikopterler de havadan destek vermiĢtir. PeriĢan ve bitkin haldeki
savunmasız halk, havadan ateĢ altında Altunköprü‟ye ulaĢmıĢtır
75
.
Kerkük‟ün 44 km kuzeybatısına düĢen Altunköprü, Kerkük-Erbil
karayolu ve demiryolu üzerinde önemli bir Türk beldesidir. Erbil‟e olan
uzaklığı ise 50 km kadardır
76
. Türk nüfusunun çoğu, kasaba dıĢına göç
etmiĢtir. Bu bakımdan en çok göç veren Türk yerleĢmelerinin baĢında yer alır.
Bunun baĢlıca sebebi, uzun yıllar Bağdat yönetiminin bu Türk kasabasına
herhangi bir yatırım yapmamasıdır. Ayrıca hiçbir ekonomik veya ticari yatırım
da söz konusu olmamıĢtır
77
.
Altunköprü kasabasını ele geçiren Irak ordusu, kaçan peĢmergelere
ulaĢamayınca, burada yaĢayan Türkler ile Tazehurmatı ve Kerkük‟ten kaçan
Türk gençlerini gece vakti evlerden toplamaya baĢlamıĢlardır. Askeri güçlerin
topladığı yüze yakın masum kiĢi, ayaklanmaya kalkıĢtıkları gerekçesiyle,
sorgusuz sualsiz kurĢuna dizilmiĢtir
78
. Aralarında Altunköprü‟deki
akrabalarının yanına misafir olarak gelen ve hiçbir Ģeyden haberi olmayan
insanlar ile 7-8 yaĢlarındaki çocuklar da kurĢuna dizilmiĢtir
79
. Toplama
kamplarına götürülenlerden ise daha sonra hiçbir haber alınamamıĢtı
80
.
Altunköprü‟de halk, kendini güven altında görmeyince, daha kuzeyde olan
Erbil‟e doğru yürümüĢ, bazı aileler ise daha kuzeye, Türkiye sınırlarına doğru
yol almaya baĢlamıĢtır
81
.
Irak kuvvetleri kısa zamanda Kerkük‟ün büyük bir bölümünü ve üç
gün içinde de Dahok ve Erbil‟i, 1 Nisanda da Süleymaniye ve Zaho‟yu ele
geçirmiĢtir
82
. Türk yerleĢim bölgelerinden Kifri, Tuzhurmatu, Kerkük,
Altunköprü ve Erbil‟de yaĢayan halka yapılan bu saldırılar neticesinde yüz
binlerce insan büyük bir panik içinde yollara koyulmuĢ ve bilinçli bir Ģekilde
göçe zorlanmıĢtır
83
. 1991 yılının Nisan ayı baĢlarında Türkiye ve Ġran
75
B. N. ġimĢir, a.g.e., s. 207.
76
S. Saatçi, Altunköprü, s. 13.
77
S. Saatçi, Altunköprü, s. 31.
78
ġemsettin Küzeci, “Irak Türklerinin Uğradıkları Katliamlar”, Kerkük, Y. 1, S. 2, Temmuz
2005, s. 25.
79
Suphi Saatçi, Tarihten Günümüze Irak Türkmenleri, Ġstanbul 2003, s. 266.
80
ErĢat Hürmüzlü, Türkmenler ve Irak, Ġstanbul 2003, s. 68.
81
S. Saatçi, Tarihten Günümüze…, s. 266.
82
Türel Yılmaz, Türkiye‟nin Ortadoğu‟daki Sınır KomĢuları ile ĠliĢkileri (1970-1997), (GÜ. SBE,
BasılmamıĢ Doktora Tezi), Ankara 1997, s. 231.
83
Ziyat Köprülü, “Türkmen Mültecilerin Dramı ve Göçün Getirdiği Yaralar”, Kerkük, S. 8,
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 177
sınırlarına ulaĢan Türklerden birçoğu yollarda hayatını kaybetmiĢ, 17.000
kiĢiye yakını ise Türkiye sınırında yağmur ve soğuk altında periĢan olmuĢtur.
Daha sonra Türkiye, Irak‟tan kaçan Türk ve Kürt halklarına sığınma hakkı
vermiĢtir. Böylece 15.000‟e yakın Türk, Türkiye‟nin ġemdinli, Yüksekova,
Sivas, Kangal, Kayseri-GüneĢli ve Halkalı bölgelerine yerleĢtirilmiĢtir. Bu
olaylar sebebiyle 7.000‟e yakın Türk de Ġran‟a sığınmıĢtır
84
.
Türkmenlere yapılan bu baskı ve asimilasyon politikaları sadece Irak
yönetimi tarafından değil, Irak‟ın kuzeyinde etkin olan Barzani kuvvetleri
tarafından da uygulanmıĢtır. Zira Erbil Ģehrinde 1991 yılı öncesinde, çoğu
devlet dairelerinde Türkler yönetici durumundayken, daha sonra bunlar
görevlerinden alınmıĢ ve Kürdistan Demokrasi Partisi (KDP) saflarına
katılmaya zorlanmıĢlardır. Barzani, Türkleri KürtleĢtirmek ve Türk
toplumunun siyasi hareketini baltalamak için her yola baĢvurmuĢtur.
Türklerin uzlaĢmacı tutumu bile bu baskı ve zulme maruz kalmalarını
engelleyememiĢtir. Bu baskılar eğitimden ticarete kadar her alanda
uygulanmıĢtır
85
.
Ayrıca, merkezi Irak hükümeti ile Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi
arasında yaĢanan anlaĢmazlık azınlık toplulukları için adeta bir “insan hakları
felaketi” olmuĢtur
86
. Nitekim Kürt idareciler, Kürtlerin çoğunlukta yaĢadıkları
Kuzey Irak‟taki Türk varlığını kabul etmeye yanaĢmadıkları gibi, bu
toprakların Türkler ile paylaĢımına da razı olmamıĢlardır
87
.
Türk partilerine üye olan, yakınlık duyan ve hatta Türk olduğunu belli
edenler taciz edilmiĢ ve çeĢitli baskılara maruz kalmıĢtır. Yasa, yönetmelik ve
teamüllere aykırı bir Ģekilde iĢlerine son verilmiĢtir. Türk iĢadamı ve
tüccarların ticaret yapmaları, Türk radyosunun dinlenmesi, Türk
televizyonunun seyredilmesi engellenmiĢtir. Resmi kurumlarda baĢlayan siyasi
tasfiye baĢka alanlara da kaydırılarak peyderpey toplum hayatının her alanına
yayılmıĢtır. KDP, Türkleri KürtleĢtirmek ve Türk toplumunun siyasi
hareketini pasifize ve izole etmek için her yola baĢvurmuĢtur
88
. Nitekim 1991-
Nisan 1992, s. 16.
84
S. Saatçi, Tarihten Günümüze…, s. 268.
85
Harp Akademileri Komutanlığı, Irak‟taki Türk…, s. 17.
86
“Rights Report Criticizes Iraqi Kurds for Mistreating Minorities”, www.Turkofiraq.org,
E.T.: 28.11.2010.
87
Ġbrahim Sirkeci, Turkmen in Iraq and International Migration of Turkmen, Global Strategy
Institute, Ankara 2005, s. 10.
88
Ġlhan Yılmaz Cömert, Körfez SavaĢlarından Günümüze Türkmen Sorunu, (Dokuz Eylül Üniv.