Tarix-7 2017.(Uzb). indd
Yüklə 3,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Àbdulmutàlib hîmiyligi îstidà o‘tà bîshlàgan. Bîbîsining o‘limidàn so‘ng Muhammad (s.a.v.) àmàkisi Àbu Tîlib
- Yasrib (Màdinà)gà kålàdi. Bu vîqåà hijràt
| Islîm
(àràbchà, itîàt, tîbålik) – jàhîndà kång tàrqàlgàn dinlàrdàn biridir. Ungà e’tiqîd qiluv chilàr musulmînlàr dåb àtàlàdi. 39-rasm. Arab jangchilari 49 II BÎB. ILK O‘RTA ÀSRLÀRDÀ ÎSIYO Islîm tàriõchilàri uning àsîschisi bo‘làjàk pàyg‘àmbàr Muhàmmàd àlàyhissàlîmni 570-yilda Màkkàdà tàvàllud tîpgànini yozàdilàr. U quraysh qabilasining hoshimiylar urug‘iga mansub, uncha boy bo‘lmagan, lekin Makka zodagonlariga yaqin oilada tug‘ilgan. Muhammad (s.a.v.) go‘dakligidayoq yetim qolgan. Tug‘ilmasdan avval ota- si Abdulloh, 6 yoshligida esa onasi Omina vafot etgan. Uning kå yingi hàyoti bîbîsi Àbdulmutàlib hîmiyligi îstidà o‘tà bîshlàgan. Bîbîsining o‘limidàn so‘ng Muhammad (s.a.v.) àmàkisi Àbu Tîlib tàrbiyasidà qîlgan. Islîm dini mànbàlàridà yozilishichà, 610-yildàn bîsh- làb Muhàmmàd àlàyhis sàlîmgà Allîh tàîlîdàn vahiy kelà bîshlàydi. U qudràtli yak kà-yu yagona õudîdàn, ya’ni Allîh tàîlîdàn o‘zgà håch qàndày õudî yo‘q dåb, o‘zi- ni ràsulullîh – õudîning elchisi, pàyg‘àm bàri dåb e’lîn qiladi. Qur’în (àràbchà, qirîàt, o‘qish) – islîm dinigà e’tiqîd etuvchilàrning muqàddàs kitîbi bo‘lib, Al- loh taolo tomonidan Muhàmmàd (s.a.v.)ga vahiy orqali nozil qilingan. Qur’în yigirma uch yil davo- mida nozil qilingan bo‘lib, 114 suradan iborat. 40-rasm. Makka. Ka’ba 50 II BÎB. ILK O‘RTA ÀSRLÀRDÀ ÎSIYO Dàstlàb Màkkà quràyshlàri tî mînidàn yangi din yaxshi qar shilanmaydi. Nàtijàdà 622-yilda Muhàmmàd (s.a.v.) o‘z tàràfdîrlàri bilàn Yasrib (Màdinà)gà kålàdi. Bu vîqåà hijràt (ko‘chish) nîmini îlib, musulmîn yil hisobining bîsh lànish sanasi hisîb lànàdi. Yasrib Muhàmmàd (s.a.v.)ni yaõshi kutib îlàdi. Mu- sulmîn bo‘l gan màdinàliklàr và ulàrgà qo‘shil gàn ko‘plàb àràb qà bilàlàrining Màkkà uchun kuràshi muvàffàqiyatli tugàydi. Shahar jàngsiz olinib, muqàddàs dàrgîhlàr qàbilà diniy sà nàmlàri, ma’budàlàridàn tîzàlànàdi. Màkkàdàgi Kà’bà musulmînlàr ning àsîsiy ziyoràtgîhigà àylàntirilàdi. Muhàmmàd (s.a.v.) àràb qàbilàlàrining o‘zàrî urushlàrigà chåk qo‘yib, islîm dinini qàbul qilishgà chàqiràdi. Kå yingi 10–12 yil dàvîmidà Àràbistîn shahar làri và ko‘chmànchi qàbilàlàr birin-kåtin Muhàmmàd (s.a.v.)gà itîàt etàdi. 630-yilgà kålib aràblàrning kàttà qismi musulmîn bo‘làdi. Màkkà – islîm dinining màrkàzi dunyodagi bàrchà musulmînlàr uchun muqàddàs shahar gà àylànà- di. Natijada islîm dini àsîsidà Aràbistîn yarimîrîlidà ko‘chmànchi và o‘trîq qàbilàlàrni birlàshtirgàn yagona dàvlàt vujudgà kålàdi. 1. Xaritadan Arabiston yarimorolini ko‘rsating. 2. Àràb qàbilàlàrining xo‘jàlik màshg‘ulîtlàri hàqidà gàpi rib båring. 3. Arablarning asosiy mashg‘ulotlari (chorvachilik, dehqonchilik, savdo karvonlariga xizmat ko‘rsatish) haqida so‘zlab bering. 4. Nima sababdan arablarda yakkaxudolikka asoslan- gan dinga zarurat tug‘ilgan? 5. Muhammad payg‘ambar (s.a.v.) hayoti haqida nimalarni bilasiz (rivoyat, hadis)? Arablarda davlat vujudga kelguniga qadar mavjud bo‘lgan ijtimoiy tuzumni qaysi Yevropa xalqlarida kuzatgansiz? Qiyoslab so‘zlab bering! |