|
Tasdiqla ymanDengizlar, qo‘ltiqlar, bo4g‘izlarГЕОГРАФИЯ-ТУГУРАК-34-САОТ (1)Dengizlar, qo‘ltiqlar, bo4g‘izlar.
Dengizlar okeanlam ing kichik
qismlari bo‘lib, ulardan yarimorollar, orollar va suv osti qirlari bi
lan ajralib turadi. Q uruqliklam ing chekkasiga tutashgan dengizlar
chekka dengizlar
deyiladi. Masalan, Hind okeanidagi Arabiston den-
gizi, Tinch okeandagi Bering dengizi. Lekin ayrim dengizlar quruq-
likning ichiga chuqur kirib borib, okeanlar bilan bo‘g‘izlar — to r
suv yo‘llari orqali tutashgan. Bunday dengizlar
ichki dengizlar
deb
ataladi. 0 ‘rta dengiz, Qizil dengiz, Qora dengiz ichki dengizlardir
(Ularni xaritadan toping).
Okean, dengiz va ko‘llarda
qoMtiqlar
ham bo‘ladi. Q o 'ltiq deb
okean, dengiz va k o ‘llarning quruqlik ichkarisiga kirib borgan
kichik va sayoz qismlariga aytiladi. Hind okeanining Bengaliya va
Fors qo‘ltiqlari, A tlantika okeanining Biskay q o ‘ltig‘i bor.
Okeanlar tagi relyefi.
Okeanlar tagi ham xuddi quruqliklardagi
kabi notekis. Okeanlarning materiklarga tutashgan chekka qismlari-
da quruqlikning suv tagidagi davomi —
materik sayozligi,
ya’ni
shelf
joylashgan. Uning chuqurligi 200 m dan oshmaydi. Kengligi har xil.
Materik sayozliklari foydali qazilmalarga, ayniqsa, neft va gazga boy.
200 m dan 2500 m ch u q u rlik k ach a b o £lgan jo y la r
materik
yonbagcri
deyiladi. U ndan narida
okean tagi
boshlanadi. Okean
tagida keng tekisliklar, to g ia r, juda chuqur botiqlar mavjud. Suv
osti tog‘ tizm alari minglab km ga cho‘zilgan (37- rasm).
Dengiz va okeanlarning chuqurligi exo
lot
deb ataladigan asbob bilan o ‘lchanadi.
Dengiz va okeanlar xaritalarda havorang
bilan ko'rsatiladi. U lar qanchalik chuqur
boisa, havorang shunchalik to ‘q qilib beri-
ladi va chuqurlik shkalasida necha m etr
ekani ko‘rsatib qo‘yiladi (38- rasm).
Dostları ilə paylaş: |
|
|