Tasdiqlayman” Koson 2-son kasb-hunar maktabi direktori I. M. Karimov

Mavzuga doir nazariy savol va amaliy topshiriqlar

1. 
   Elektrostatik kuchning bajargan ishi bilan maydonda ko‘chayotgan zaryad potensial energiyasi orasidagi bog‘lanishni yozing. 2. Elektr maydonida turgan zaryadning potensial energiyasi qanday aniqlanadi? 3. Protondan 5,3 · 10–11 m uzoqlikdagi elektr maydon potensialini toping. Protondan mana shunday uzoqlikda joylashgan orbita bo‘ylab harakat
   

34-mavzu. ELEKTROSTATIK MAYDONDA ZARYADNI KO‘CHIRISHDA BAJARILGAN ISH

Reja

1,Elektrostatik maydon potensial maydondir.
2.Elektostatik maydonda zaryadlarni koⸯchirishda bajarilgan ish.
3.Konservativ kuchlar,
Mexanikada kiritilgan fizik kattaliklar (ko‘chish, kuch, kuchning bajargan ishi, potensial energiya) istalgan fundamental o‘zaro ta’sirlarni, shu jumladan, elektromagnit ta’sirlarni ifodalashda foydalaniladi.
Elektrostatik maydon potensial maydon bo’lib, bu maydonda zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish:
dA Fdrcosa (5.1)
ifoda bilan yoziladi. Bunda F-Kulon kuchi, dr-elektrostatik maydonning qaralayotgan ikki nuqtasi orasidagi masofa, a –kuch vektori bilan harakat yo’nalishi orasidagi burchak. Ish tashqi kuch hisobiga bajarilganligi uchun dA<0 deb olamiz. U holda
(5.2)
bo’lganligi uchun (5.2) formula bajarilgan ish zaryadning maydonda bosib o’tgan yo’liga bog’liq bo’lmay, balki bu zaryadning maydondagi boshlang’ich va oxirgi holatlariga bog’liq ekanligini ko’rsatadi.
A=F · s · cosα = q · E · s · cosα. (7.17)Bu yerda: α – kuch bilan ko‘chish orasidagi burchak.
Bundan quyidagi xulosa kelib chiqadi. Bir jinsli elektr maydonida zaryadni ko‘chirishda bajarilgan ish ko‘chish yo‘lining shakliga bog‘liq bo‘lmay, faqat zaryad ko‘chgan nuqtalarning boshlang‘ich va oxirgi vaziyatlari (ya’ni Δx) ga bog‘liq bo‘ladi, bunday maydon potensial maydon deyiladi. Demak, elektrostatik maydon – potensial maydon ekan. Shuning uchun elektrostatik maydonda zaryadni yopiq kontur bo‘ylab ko‘chirishda bajarilgan ish doimo nolga teng bo‘ladi. Bajargan ishi zaryadning harakat trayektoriyasiga bog‘liq bo‘lmagan kuchga konservativ kuch deyiladi.