«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

Asosiy tushunchalar: Don massasining namlgini uni saqlashdagi asosiy ko‘rsatkichidir. Biroq ma’lumki, saqlashda donlarning namligi saqlash sharoitiga bog‘liq xolda o‘zgaradi.

Donning massasining namlanishi yoki qurishi tashqi xanodagi suv bug‘larining yuzasidagi namlik miqdoriga bog‘liqdir. Tashqi xavo bug‘larning nisbiy namlikning farqi qanchalik katga bo‘lsa. namlikning sorbsiyasi yoki desorbiyasi shunchalik tez boradi. Bir qancha vaqt o‘tishi bilan xavodan donga yoki dondan xavoga suvning o‘tishi tugaydi dinamik muvozanat xolatiga keladi. Bu paytda tashqi xavodagi suv bug‘ining parsial bosimi bilan don massasi yuzasidagi porsial bosim bir-birga teng bo‘ladi.

Davlat standartlarida g‘alla ekinlari uchun namlikning 4 ta xolati berilgan:

1. quruq don namligi - 14% gacha;

2.o‘rtacha namlik 14 - 15,5% gacha;

5. Nam don - 15.5 - 17% gacha;

4.Etilmagam don - 17% va undan yuqori.

Don namligi to‘xri va bilvosita usullar bilan aniqlanadi.

Bilvosita usul: qolgan qoldiq bo‘yicha aniqlash elektrik va kimyoviy usullardir. Bu usullar oziq-ovqat sanoatida keng qullaniladi.

Don namligini SESH - quritish shkaflarida: 105°, 130° quritib, qolgan qoldiq bo‘yicha namlikni aniqlash asosiy standart usuli deyiladi.

Agar don namligi 17% dan yuqori bo‘lsa donni maydalab quritishdan avval butun don namunasi 105° da 30 daqiqa davomida quritib olinib aniqlanadi.

Ishni bajarish tartibi.

Asbob va uskunalar: 1.Texnik tarozlar; 2.Laboratoriya tegirmonchasi;

3.SESH-3M quritish shkafi; 4.0,8 mm o‘lchamli simli elak: 5. Byukslar. 6.Tigelli qisqich; 7.Signalli soat; 8.Eksikator;

I.Don namligini asosiy standart usuli bilan aniqlash.

30 g don laboratoriya tegirmonchasida maydalanadi. Maydalangan don yirikligi 0,8 mm li elakdan elanib aniqlanadi.

Don turi	0,8 mm li elakdan o‘tgan qoldiq
Bug‘doy Grechixa Suli Boshqa boshoqli va dukkakli donlar	60% dan kam emas 50% 30% 50%

Bo‘sh byukslar og‘irligi texnik tarozida o‘lchanadi. Maydalangan dondan xar biri 5g dan bo‘lgan namuna byukslarga joylashtiriladi. o‘lchanma 0,1% aniqlikda bajariladi. quritshi shkafi 130° gacha qizdirilgan bo‘lishi kerak. Byukslar namuna bilan SESH quritish shkafiga qopqoqlari ochiq xolda joylashtiriladi va nazorat chirog‘i o‘chgandan so‘ng vaqt belgilanadi 130^0C temperaturada 40 minut davomida quritiladi. Keyin byukslar tigelli qisqichlar yordamida tortilib olinib, qopqog‘i yopiladi va eksikatorga 15-20 minutga sovutish uchun qo‘yiladi.

Sovutilgandan so‘ng byukslar og‘irligi o‘lchanadi va namlikni yo‘qotilishi aniqlanadi.

Namlik quyidagi formula orqali aniqlanadi: