«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

YAgona konstruktsiyadagi tegirmon elevatorlarining texnik tavsifi

Ko`rsatkich	M–2x100	M–3x100	M–2x175	M–3x175
Elevatorlarning sig’imi, ming t	16	16	16	32
Asosiy jihozlari:
Noriyalar	2x100^*	3x100	2x175	3x175
KPD – 100 separatori	1**	2	1	2
DSP – 12 (namlikni 20 dan 12 % gacha pasaytirshda)	1	1	1	1
YUk ko`taruvchanligi 20 t bo`lgan cho`michli tarozi	2	3	2	3
Elevator jarayonlarining belgilangan quvvati, t/sut:
Vagonlardan qabul qilish	1500	2000	2500	3000
Un zavodiga jo`natish	200	300	300	500
Separatorlarda tozalash	750	1000	1500	2000
Quritish, reja, t/sut	430	430	430	450
^* soni va unumdorligi, t/soat ^** jihozlar soni

YOrma zavodlaridagi elevatorlar. Ular yormabop o`simliklarning o`ziga xos xususiyatlarini hisobga olib quriladi. Masalan, sholi zarblarga juda sezgir, shuning uchun sholi uchun elevatorlarda tasmasining harakat tezligi kichik bo`lgan noriyalar o`rnaratiladi va pnevmatik transportdan foydalanilmaydi.
Sig’imi 30 ming t bo`lgan sholi zavodi uchun elevator 1973 yilda
«Donsanoatloyiha» MITI tomonidan ishlab chiqilgan. Uning farqli xususiyatlari quyidagicha: o`zi oqar quvur qiyalik burchagi, siloslar va bunkerlar tubi 45 gacha oshirilgan; ko`pchilik siloslar faol shamollatish qurilmalari bilan jihozlangan, noriya tasmasining harakatlanish tezligi pasaytirilgan bo`lib, unumdorligi 175 t/soat bo`lgan noriya amalda 100 t/soat unumdorlikka ega.
YOg’ zavodlaridagi elevatorlar. Ko`pchilik yog’li o`simliklarning naturasi kichik, bir jinsli turkumlari ko`pligi sababli saqlash uchun o`lchamlari katta (10 m va undan katta) silosli elevatorlardan foydalaniladi. YOg’ zavodlaridagi elevatorlarda ham urug’larni tozalash va quritish uchun donni tozalar mashinalari va maxsus quritgichlar ko`zda tutiladi.

Port elevatori

Port elevatorlarining asosiy vazifasi – tyemir yo`l transportidan yirik don turkumlarini qabul qilish va uni dengiz kyemalariga yuklashdan iborat.

Umumiy qoidalari. Port elevatorlari dengiz va tyemir yo`llar tutashgan joylarda joylashtiriladi. Port elevatorlari qudratli qabul qilish – jo`natish qurilmalariga ega bo`ladi. elevatorlarning qabul qilish qobiliyati sutkasiga 3 – 4 yo`nalishda bo`lib, sig’imining 10 % ni tashkil qiladi; jo`natish qobiliyati 5…6 ming t t/sut va undan ortiq. Bir jinsli don turkumlarini tayyorlash zarurati port elevatorlarida donni talab qilinadigan konditsiyalarga yetkazish imkoniyatini beruvchi don tozalash jihozlari va don quritgichlari bo`lishini asoslaydi.
Port elevatorlarining aylanish koeffitsienti 4…8 ni tashkil qiladi va ko`pchilik omillarga bog’liq. Ayrim elevatorlarda bu 10 va undan ortiqqa etadi. Port elevatorlari noriyalarining yillik ish hajmi jadval ma`lumotlari tarzida keltirilgan. Port elevatorlari noriyalarining yillik ish hajmi

Jarayonning nomi	A hajm
Donni qabul qilish	1,0
Donni qabul qilish va saqlash jarayonida tozalash (0,2x1 + 0,2x2)	0,6
Donni quritish (0,1x2)	0,2
Turkumni shakllantirishda donni ko`chirish (0,5x1)	0,5
Donni separatsiyalash va inventarizatsiyalash bilan yangilash (0,1x2 + 0,1x1)	0,3
Donni jo`natish	1,0
Jami	3,6 A

Port elevatorlarining turlari. Nikolaevdagi elevator (63 – rasm) 1927…1929 yillarda qurilgan. Silos korpusi 4 m, balandligi 20 m va 119 silos – yulduzchadan iborat bo`lgan 144 ta yumaloq silosdan iborat. elevatorning sig’imi 7,2 ming t bo`lgan jo`natish bunkerlari bilan birgalikda sig’imi 41,2 ming t. elevatorda donning harakatlanishi bosqichli, noriyalar maxsuslashtirilgan. Donni qabul qilishda to`qqizta parallel qatorda 100 t/soat, jo`natish jihozlariniki oltita qatorda 200 t/soat.
Bu elevator mukammal va quvvatli jihozlangan edi. Lekin uning konstruktiv sxyemasi va donni harakatlanish sxyemasida kamchiliklar mavjud edi. elevatori juda qimmat va foydalanishda qiyin bo`lib chiqdi. SHuning uchun port elevatorlarini qurishdan keyingi bosqich kamsonli, lekin quvvatli jihozlarga ega bo`lgan elevatorlarni yaratishdan iborat bo`lib, bu jihozlardan yaxshi foydalanish va ishchi bino hajmini qisqartirish imkoniyatini berdi.