Tələbə - Rəşan Qasımov Elmi rəhbər – Allahverdiyev Zaməddin Fakültə - QNMF Qrup – 225.22 Fənn – Nəqiliyyat ekologiyası Aviasiyada təhlükələrin təsnifatlaşdırılması
<= MÖVZU
- Aviasiyada təhlükələr – aviasiya nəqliyyatının fəaliyyətinin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Təhlükə iki keyfiyyət əlaməti ilə xarakterizə edilir:
- obyekt və ya subyektin həyat təyinedici funksional xassələrinin dəyişməsi ilə.
Aviasiya nəqliyyatının fəaliyyətinə təsir edən təhlükə və təhdid növləri - Xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır ki, bir çox aqviasiya hadisələri və qəzaları ekoloji xarakterli fövqəladə halların yaranmasına səbəb olmuşdur (buraya benzinin axıdılması nümunəsini yazmaq).
Aviasiyada təhlükələrin təsnifatlaşdırılması.
Onlardan ən əsas potensial təhlükəni ifadə edən insan amilidir və buna görə təhlükəli amillər üç qrupa bölünür: aktiv; passiv; aktiv-passiv.
Вütün təhlükələr bir sıra əlamətlərə görə təsnifatlaşdırıla bilər.
Təhlükəli amillər onların mənbələrinə və yerlərinə müvafiq qruplaşdırıla bilər.
Aktiv qrup amilləri insanın enerji ehtiyatları vasitəsilə ona təsir edə bilər və enerjinin növünə görə altnövlərə bölünür:
Fiziki
Kimyəvi
Bioloji
Psixofizioloji
İnformasion
Aviasiyada təhlükələrin təsnifatlaşdırılması.
Passiv-aktiv təhlükə qrupları daşıyıcısı insan və istehsalat mühitinin elementləri olan enerji hesabına aktivləşən təhlükə amilləri ilə xarakterizə olunur.
Passiv qrup təhlükələri vaxta görə dolayı özünü büruzə verən amillərlə ifadə olunur.
Təhlükə amillərinin sonrakı təsnifatlaşdırılması aşağıdakı əlamətlərlə xarakterizə olunan təsirlərə əsaslanır:
amillərin subyektin və ya obyektin orqanizminə təsirinin mümkün xarakterinə;
amillərin strukturu və ya quruluşuna;
təsirlərin fəsadlarına;
təsirdən yaranan ziyanlara.
Aviasiyada təhlükələrin təsnifatlaşdırılması. İnsanlara təsirinin mümkün xarakterinə görə təhlükə amilləri aşağıdakı 2 təsnifata bölünür:
Birbaşa
Amillər
Dolayı
Amillər
Strukturuna və ya quruluşuna və fəşadlarına görə təhlükəli amillərə bölünür:
1
- Strukturuna və ya quruluşuna görə: sadə (müxtəlif potensial təhlükələrin istiqamətlənmiş təsiri amilləridir və onlara istehsalat mühitinin havasının yüksək çirklənmə səviyyəsini, səsi və s. aid etmək olar) və törəmə (sadə amillərin qarşılıqlı təsirləri ilə yaranan) amillər fərqləndirilir.
2
- Fəsadlarına görə: insanların yorulmasına və onların xəstələnməsinə gətirib çıxaran təhlükə amilləri fərqləndirilir. Bir qayda olaraq yorğunluğa gətirib çıxaran amillər orqanizmin əsəb-psixi, psixosomatik, fiziki həddən artıq yüklənmələri, əmək şəraitinə müvafiq olmayan həyat fəaliyyətinin ritminin pozulması və s aiddir.
Yaratdığı ziyanlara görə aşağıdakı ziyanları şərtləndirən amillər də fərqləndirilir.
4) Siyasi ziyan ölkənin nüfuzunun itirilməsi ilə ifadə olunur. Bunun səbəblərinə isə ekoloji fəlakətlərə gətirib çıxara bilən ətraf mühiti, təbii obyektləri çirkləndirən aviasiya texnikasından istifadədir.
3) Ekoloji ziyan aviasiya texnikasının tullantıları vasitəsi ilə ətraf mühitin çirklənməsi nəticəsində vurulan ziyanla təyin edilir.
2) Sosial ziyan insanların , onun həyat və əmək uzunömürlüyünün davamiyyəti, gələcək nəsillərin sağlamlığının mümkün pisləşməsi və s. hallarında yaranır.
1) İqtisadi ziyan əmək məhsuldarlığını aşağı düşməsi, işə çıxmama, xəstəlik kağızlarınai, normadan az məhsulun istehsalı, onun keyfiyyətinin azalması və s. kimi xarakterizə olunur.
Aviasiya qəzalarının əsas səbəbləri aşağıdakılardır:
təyyarəçilərin səhvləri (hündürlüyə əməl edilməməsi, hücum bucağının böhran qiymətlərindən kənara çıxma, yerlə kontaktın itirilməsi və s.);
dispetçer və meteoroloji xidmət işçilərinin səhvləri;
uçuşlarda aviasiya texnikasının imtinası (köhnəlmə, təyyarə parkının yeni modellərlə əvəzlənməsinin aşağı tempi);
avadanlıqların konstruktiv çatışmazlıqları (aviaüfüq, şassi və s.); hava şəraiti; hava gəmisinin istismar məhdudiyyətlərini aşma;
qeyri-qanuni müdaxilələr (terror aktları və s.); hava gəmisinin uçuş-eniş zolağından qalxması zamanı artıq yüklənmə səbəbləri;
Aviasiya nəqliyyatının ətraf mühitə mənfi təsirnin qrupları. 2004-cü ildə İKAO ətraf mühit sahəsində üç əsas məqsədi müəyyən etmişdir.
1) Aviasiya emissiyalarının yerli havanın keyfiyyətinə təsirinin məhdudlaşdırılması və ya azaldılması.
2) Əhəmiyyətli təyyarə səs-küyünə məruz qalan insan sayının məhdudlaşdırılması və ya azaldılması.
3) Aviasiya fəaliyyətinin istixana qaz tullantılarının qlobal iqlimə təsirinin məhdudlaşdırılması və ya azaldılması.
ƏDƏBİYYAT: - http://www.genderi.org/elave-vesait-ne-movzu-neqliyyat-sistemleri-ile-etraf-muhit-ars.html?page=28
- http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2020/avqust/713652(meqale).pdf
- https://www.coursehero.com/file/52965673/N%C9%99qliyyat-ekologiyas%C4%B1pdf/
- https://achiqkitab.aztc.gov.az/upl/books/pdf/Ekologiya_ve_etraf_muhitin_muhafizesi_559bac927d847.pdf
SON
Dostları ilə paylaş: |