TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
253 əməl etməklə, namizədin yuxarıda olan cəhətlərə cavab verməyən nöqsanlarını gizlətmək olar. Üçüncü cəhət, professor Qoldhaberin fikrincə, namizədin au ditoriya ilə, tamaşaçı ilə fikir, məqsəd yaxınlığıdır. Bu, sözsüz ki, cəmiyyətin qəbul etdiyi prinsiplərə sadiqlik və yeniliyi nəsə qeyri müəyyən sahələrdə tətbiq təklifi deməkdir. Bu zaman namizəd, tamaşaçının onunla həmfikir olmasını düşünməsi üçün kamera qarşısında qətiyyətlə, nitqini qırmamaqla, sərrast danışmalıdır. İstənilən mızıldama və göz yayınması, “ilişmələr”, oynayan ba xışlar, əsəbiliyi, inamsızlığı göstərən jestlər və qabarıq mimikalar tamaşaçını namizəddən, eləcə də onun fikirlərindən uzaqlaşdırar. Canlı yayım vaxtı namizədin nümayəndəsi bu məsələyə xüsusi fi kir verməlidir ki, onun lazımsız hərəkətini tamaşaçılar görməsin. Dördüncü cəhət kimi təqdim olunan hərəkət – qətiyyət, cəsarət və iradə yuxarıda qeyd etdiyimiz keyfiyyətlərdə göstərilib. Ekran qarşısında namizədin inamlı görünməsi vacibdir. Bir çox hallarda siyasətçilər kamera qarşısında, böyük işıqların altında gərginliyə düşür və nəticədə özlərini itirirlər ki, bu da namizədin cəsarətsiz nitqinə və inamsız hərəkətlərinə rəvac verir. Belə bir imic isə na mizəd üçün böyük uğursuzluqdur. Əksinə, namizəd kameraya se çici kimi baxmaqla, iradəni və cəsarəti əks etdirən jestlərdən daha çox istifadə etməlidir. Sonuncu, beşinci cəhət özlüyündə yuxarıdakıların məntiqi nə ticəsi kimi ustalıq – televiziya ifadə vasitələrindən effektiv isti fadəni əks etdirir. “Namizəd hər zaman göz önündə olmağı ba carmalıdır” məntiqi ilə baxsaq, televiziya bunun üçün ən gö zəl vasitədir. Na mizəd eyni bir vaxtda milyonlarla insana mü ra ciət etmək imkanı qazanır. Lakin bu müraciət təkcə sözlərlə kifa yət lənməməli, eyni zamanda, müvafiq görüntü, yəni vizual effekt ya ratmaqla, onu tamamlamalıdır. Ən xırda mimikanı belə göstərmək iqtidarında olan kameranın bu imkanından məharətlə istifadə edərək, “nur” bəxş etməklə seçiciyə təsir etməyi bacarmaq lazım dır. Yalnız bundan sonra teleçıxışın uğurundan danışmaq olar. 2003cü il prezident seçkilərində namizədlərin teleçıxışlarını təhlil etdikdə bir sıra sırf televiziya peşəkarlığından irəli gələn və həmçinin namizədlərin təcrübəsizliyindən doğan ciddi nöq sanlar qeyd olunmalıdır. Məsələn, prezidentliyə namizəd Ha fiz Hacıyevin teleçıxışında olduqca böyük qüsurlar nəzərə çar pırdı: düzgün fonun seçilməməsi nəticəsində namizədin arxa tərəfində olan divardakı qüsurlar nəzərdən qaçmırdı; işıqların düzgün qurulmaması nəticəsində sifətində və başında lazımsız 254 kölgələr və qaranlıq kadrı “çirkli” edirdi; kameranın düzgün ra kurs seçməməsi və “yaxınagetmənin” olduqca yaxın məsafədən olması namizədin sifətini daha dolu, özünü isə olduğundan kök göstərirdi; oturarkən kostyumunun əzilməsi və lazımsız qırışlar cazibəli görkəmi dağıdaraq, tamaşaçını ekran qarşısından itə ləyirdi; namizədin danışarkən əlini birbirinə sıxaraq barmaqlarını birbirinə keçirməsi “müdafiə” mövqeyi yaratmaqla tamaşaçıda onun özünə qarşı olan inamsızlığını, qətiyyətsizliyini aydın tərzdə göstərirdi; aramsız telefon zənginin səsi isə, ümumiyyətlə, tama şaçının fikrini yayındırırdı. Bununla da Hafiz Hacıyev Amerikalı professor Qoldhaberin müəyyən etdiyi beş əsas cəhətləri pozmuş oldu. Sonrakı çıxışlarında deyilən qüsurların qismən aradan qalx ması və daha çox radikal müstəvidə çıxışını quran Hafiz Hacıyev konkretləşmiş hadisələri dəfələrlə təkrarlaması ilə tamaşaçıların yadında qala bildi. Prezidentliyə digər namizəd Lalə Şövkət studiya çıxışından im tina edərək görüşlərin video çarxını göstərməklə, əslində, uğurlu tapıntı etmiş oldu. Lakin çəkilişlərin qeyripeşəkarlığı, operato run düzgün olmayan rakursları təsir effektini azaldırdı. Həmçinin həddən ziyadə bahalı və nəzərə çarpan geyimlə, zinət əşyalarını taxaraq qaçqınlarla görüşə gedən Lalə Şövkət lazımsız təzadın ekrana gəlməsinə imkan verdi. Yuxarıda qeyd olunan “bizlərdən biri” obrazının əksinə olaraq “qəhrəman” obrazını seçən namizəd olduqca böyük səhv addım atdı. Çünki qadın siyasətçi daha çox gözəlliyi, ailəcanlılığı və mərhəməti ilə nüfuz qazana bilər. Qəhrəmanlıq obrazı sadə tamaşaçıda heç vaxt qadınla assosiasi ya etmir. Ona görə də namizədin bu cür imici tamaşaçıda yalnız təbəssüm yaratmış olur. Bütün bu amillər onun reytinqinə öldü rücü təsir etdi. Lalə Şövkətin studiya çıxışlarında saysız “yanıbsönmə”lərin olması 10 dəqiqəlik nitqin bir neçə dəfə montaj olunduğunu göstərən amildir. Bu cür çıxışlarda montajın yolverilməzliyini və onun tamaşaçıda namizədin natiqlik qabiliyyətinə şübhə yaratdı ğını nəzərə alıb deməliyik ki bu, Lalə Şövkətin teletəşviqat işini zəiflətmiş oldu. Qüdrət Həsənquliyev siyasi səhnəyə yenicə qədəm qoysa da, onun iddiaları maraq doğurub. Lakin prezident seçkilərində onun teleçıxışlarında yaranan obraz tam fərqli fikir söyləməyə imkan ve rir. Kamera qarşısında həddən artıq həyəcanlanan Q. Həsənquliyev gərgin idi və bu gərginlikdə olduqca sıxılmış vəziyyətdə durmuş
255 du. Onun baxışlarında və mimikasında duyulan gərginlik qə tiyyətsizlik və inamsızlıq rəyini yaratdı. Ümumiyyətlə, AzTV namizədlərə qarşı olduqca qeyripeşəkar və bir az da qeyriciddi yanaşmanı göstərmiş oldu. Belə ki, seçilmiş göy fon göz yorğunluğu və soyuq, yorucu atmosfer yaratmaqla bərabər, namizədlərin görkəminə də mənfi təsir edirdi. Üstəgəl də işıq quruluşunun qeyripeşəkar olması olduqca cansıxıcı bir əhval yaratmış olurdu. Bu isə namizədin çıxış təsirini yarıbayarı azaltmış olurdu. Bu baxımdan istər rejissor işi, istər işıq işi, istərsə də opera tor işi ciddi tənqid olunmalıdır. Bir çox hallarda fərdin siyasətçiyə münasibəti kadrın quruluşuna təsir edir ki, bu da yekunda tele çıxışın uğursuzluğuna və ya namizədin uğursuz telegörünüşünə yol açır. Bəzən adicə kamera hündürlüyünün düzgün seçilməməsi insanın çirkin görüntüsünə imkan verir. Ona görə də quruluşçu operator və efir rejissoru özlərinin peşə məsuliyyətini dəqiq an lamalı, bu cür neqativ məqamlara yol verməməlidirlər. Lakin 2003cü il prezident seçkiləri deyilənin əksini göstərdi. Namizəd Etibar Məmmədovun teleçıxışında kameranın olduqca yuxarıdan (kameranın boyu insan boyundan hündür olduqda görünüş bu cağı dəyişir və real görünüşlə obyektiv görünüşü mənfiyə doğru dəyişir) qoyuluşu onun şişkin və kiçilmiş tərzdə görünməsinə səbəb oldu ki, bu da nə peşə etikasına, nə də prezidentliyə namizədə qarşı münasibətə uyğun gəlirdi. Digər tərəfdən, işığın düzgün qurulmaması həm namizədə mane olur, həm də onun üzündə lazımsız kölgə – çöküntülərin yaranmasına səbəb olurdu. E. Məmmədovun üzünə tuşlanan işıq onun danışarkən gözünü qıymasına səbəb olurdu. Bu isə siyasətçinin seçici ilə “gözgözə rabitə”sini dağıdır və onun nitqini maraqsız edir. Həmçinin Eti bar Məmmədovun özündə olan daxili gərginlik və həyəcandan doğan təngnəfəslik nitqi yorucu, maraqsız edirdi. Bir neçə seç ki və teleçıxış təcrübəsi qazanmış E. Məmmədovun jestlərinə gəldikdə, onların ifadəli olmasını və nitqlə uzlaşmış tərzdə yerinə yetirilməsini qeyd etmək lazımdır. Onun ən böyük uğursuzluğu nitqlərin birində ən elementar rəqəmləri tələffüz edə bilməyərək, ölçü vahidlərini çaşbaş salması oldu. İsa Qəmbərin teleçıxışında da çəkilişlə bağlı problemlər nəzərə çarpsa da, onun nitqindəki temp bu qüsurları bir o qədər də qa bartmadı. Teleçıxışda videoçəkilişdən istifadə edən Sabir Rüstəmxanlı da ha inamlı görünürdü. İşıq və görüntü həllinin kifayət qədər peşəkarlıqla qurulması çıxışın plastik həllini effektiv etdi. Çıxış Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|