TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
246 fəaliyyətdə mühüm yer tutmaqla, xalqın idarəçilik sistemindən xəbərdar olmasında böyük rol oynayır. Danışıq tamaşası mənasını bildirən aktual mövzuları çözüm ob yektinə çevirən tokşoular da sosialpedaqoji funksiyanın tə cəssümündə əhəmiyyətli yer tutur. Ekspertlərin və tamaşaçıların canlı ünsiyyəti ilə müəyyən mövzu ətrafında bilgilərin verilməsi və gerçəyin ortaya çıxarılması, tərəflərin ziddiyyətli fikirləri he sabına tamaşaçı marağının cəmləşdirilməsi tokşounu digər analitik proqramlardan fərqləndirən cəhətdir. “TVdə də janrın birinci əlaməti kimi yüngül danışıq, aparıcının artistizmi və ta maşaçıların mütləq iştirakı” (238, səh. 117) nəzərdə tutulur. Ta maşaçı tokşouda, əslində, xalqın bir hissəsi kimi iştirak edərək mövzu ilə bağlı fəal müdaxilə, münasibət hesabına şounun gedi şatını tənzimləyir. Məhz tamaşaçı iştirakı mövzu seçiminin aktual olmasını tələb edir. Dəvət olunan qonaqların da, məhz bu möv zu ilə bağlılığı vacib bir şərtdir, “əks halda problemə aid olmayan lüzumsuz nəsihətlər və iddialı əxlaq dərsləri tamaşaçıya əkstəsir göstərərək onu hövsələdən çıxarar” (23, səh. 138). Tokşouda apa rıcının mövzuya bələd olması, zaldakı əhvalı düzgün yönəltməsi olduqca mühüm şərtdir. Əyləncəli tokşoulardan fərqli olaraq ana litik, siyasi şouların aparıcısı – moderator mövzunun itməməsi, danışanların mübahisə predmetindən uzaqlaşmasının qarşısını al maqla hamıya bərabər sözün verilməsini tənzimləyir, mövzunun genişlənməsinə, emosiyaların qızışmasına çalışır və heç bir tərəfin mövqeyini müdafiə etmədən cəld reaksiya, itizəkalılıq, xoş məram nümayiş etdirir. Bir çox hallarda canlı yayımlanan tokşoular stu diya rejissurasının tələbləri çərçivəsində qarşıya düzgün canlı ke çidmontaj, bir neçə kamera ilə iş, işıq və rəng tərtibatının şounun konsepsiyasına uyuşarlığını təmin etmə kimi vəzifələr qoyur. Azərbaycan teleməkanında “Ən yeni tarix”, “Ötən həftə” (ANS), “Bu bizik” (“Space”) kimi tokşoular mühüm əhəmiyyət kəsb edə rək tarixi faktların, siyasi situasiyaların çözülməsi yolu ilə ta ma şaçıların siyasi maariflənməsində mühüm rol oynamışlar. Təəssüflə de məliyik ki, bu tipli tokşoular ölkə teleməkanında bir o qədər də çox deyil və onun əhəmiyyətini nəzərə alsaq, geniş təcəssüm olunmasının vacib bir şərt kimi telekanalların qarşısında durduğunu xüsusilə vurğulamalıyıq. Azərbaycan televiziyasında sosialpedaqoji funksiyanın tə cəs sümündən danışarkən 1956–1991ci illəri əhatə edən dönə m də bu fəaliyyətin kommunist ideologiyasının təbliği isti qamə tin də qurul duğu və totalitar rejimlərə xas üsullarla aparılması ger çək liyi üzə 247 çıxır. Müstəqillik əldə edən dövlətimizin telekanalla rı tərəfindən sosialpedaqoji funksiyanın sərbəst, demokratik cə miyyətlərə xas tərzdə aparılması olduqca əhəmiyyətli, ictimai şüurun yüksəlməsi, hakimiyyətə xalq nəzarətinin həyata keçirilməsi, ictimai rəyin verilməsi baxımından vacib hadisədir. Tabeçilik formasından ası lı olmayaraq dövlət, ictimai və kommersiya kanalları bu məsələni fəaliyyətlərinin prioritet istiqaməti kimi müəyyən etməlidirlər. Televiziyanın sosialpedaqoji fəaliyyəti analitik şərh, icmal ve rilişləri, hərbivətənpərvərlik proqramları, analitik mahiyyət da şıyan tokşou və ölkənin siyasi həyatının işıqlandırılması ilə bit məyərək, müəyyən ideoloji əhəmiyyət daşıyan təbliğat verilişləri, sosial reklamlarla davam etdirilir. Televiziyada analitik proqramlar da mühüm yer tutur. Anali tik proqramlar televiziya jurnalistikasının janrı olaraq müxtəlif sahələri əhatə etməklə cəmiyyətin maraq dairəsinə aid olan in sanları narahat edən məsələlər ətrafında peşəkarlıqla verilən iza hat, bir və ya bir neçə mütəxəssisin iştirakı ilə diskussiya, söhbət, həmçinin fərqli düşünənlərlə qurulan söhbətoyun formasında olan veriliş, şou şəklində təzahür edir. Analitik publisistika jurna listikanın sahəsi olmaqla, televiziyanın sosialpedaqoji funksiyası nın icrasında olduqca əhəmiyyətli və başlıca yeri tutur. Analitik publisistikanın şərh, icmal, analitik söhbət, diskussiya kimi müxtəlif janrlarında çalışan peşəkar jurnalistlər, şərhçilər, icmalçılar, moderatorlar, aparıcılar, şoumenlər – tamaşaçılar ara sında özünün sözü, fikirləri ilə seçilən, inam qazanan, hadisələrə münasibətdə obyetkiv mövqedən çıxış edən insanlar, cəmiyyətin siyasi cəhətdən ma ariflənməsində əhəmiyyətli işlər görüblər. Janr lar və jurnalistikanın peşəkar tələbləri jurnalistikanın tədqiqat predmeti olduğundan, biz analitik proqramların ekran təcəssümü, oradakı yaradıcı iş, rejissor, operator, rəssam və digər peşə sahiblərinin sənətkarlıq imkanları hesabına tamaşaçıda görünüş zövqü yaradan, onun siyasi maariflənməsinə stimul verən görüntü kamilliyi və digər televiziya yaradıcılığı problemlərini açıqlamaq la, kanalların sosialpedaqoji funksiyasının tərkib hissəsi kimi ana litik məlumatlandırma işinin icra mənzərəsinə nəzər yetirəcəyik. Azərbaycan televiziyasının sovet dönəmində analitik verilişlər partiyanın irəli sürdüyü proqrama uyğun şəkildə hazırlanır və ideoloji yük daşıyaraq, sovet vətəndaşının siyasi ayıqlığını artır maq məqsədini qarşıya qoyurdu. Azərbaycan televiziyasında “Pla netimizin mən zərəsi”, “Dünyada bu gün”, “Qitələr və hadisələr”, “Mən, sən və zaman”, “Sovet həyat tərzi”, “Kommunistlərin su Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|