TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
215 lir” (197, səh. 25) fikri televiziyanın təkcə cəmiyyətdəki vacib yeri ni göstərmir, həm də onun kütləviliyi, çevikliyi və hər yerdə əldə olunmasına görə öz ətrafına maraqların birləşdirilməsində mənəvi haqqı olduğunu göstərir. Televiziya hər fərdin marağını tam əhatə edə bilməz, lakin onun maraqlarına hörmətlə yanaşaraq onu az da olsa, bu və ya digər tərzdə əks etdirsə, deməli, tamaşaçını konkret halda kanala, ümumi götürüldükdə televiziyaya bağlayacaq. Te leviziya ictimai əhəmiyyət daşımaqla bərabər, hər bir fərd üçün də hesablanan mürəkkəb bir sistemdir. Onun informasiya vermək, öyrətmək və əyləndirmək imkanı fərd üçün lazımlı, həyatının tərkib hissəsi olan məsələdir. Bununla bərabər, hər fərdin ictimai sistemə, siyasətə, dinə və mədəniyyətə özünün spesifik baxış lar toplusu var ki, bunun hansısa tərzdə alçaldılması ikrah hissi yaradaraq televiziyadan uzqlaşdıra, əksinə hörmətlə yanaşılma sı isə televiziyaya bağlaya bilər. Yuxarıda biz təşkilati funksiya nı çözərkən onun gücünün televiziyanın öz ətrafında insanları toplamasında olduğunu göstərdik. Tamaşaçıların maraqlarının birləşməsində televiziyanın özünün yaratdığı zövqlər, maraqlar sistemi və həyat tərzi düşüncəsi inteqrativ rolu artıq oynayır. Bu raya, ünvanlanmış auditoriya hadisəsi istisna olmaqla, əsas maraq ların ortaq məxrəcinin tapılmasında sosioloq, kulturoloq, politoloq və psixoloqun köməyi ilə yaradılmış vahid fəaliyyət konsepsiyası daxil olduqda birləşdirmə cəhdi bütünlüklə özünün həllini tap mış olar. Rusiyanın tanınmış kinoşünası S. Freylix inteqrasiya probleminə toxunaraq yazır: “İnsanın televiziya ilə münasibəti insanın cəmiyyətlə münasibəti demək dir. Cəmiyyət insanı inteq rasiya etdirmək istəyir, insan özünün “mən”ini saxlamağa çalışır, həm də digər insanlarla ünsiyyətə eh ti yac duyur. Sanki, televiziya bu ziddiyyəti həll edirdi: elliklə qav ranılma, eyni zamanda, insan bu sehrli qutu ilə təkbətək qalır. Lakin insana elə gəlir ki, seçimi o edir, əslində, o özü seçilib, o teleşəbəkəyə qoşulub. Televiziya – ic timai rəyin formalaşdırılmasında alətdir. Te leviziya maarifləndirə də bilər, cahilləşdirə də” (427, səh. 59). Deməli, televiziyanın əhəmiyyətli gücü fərdi inteqrasiya etdirməyə yönəlib. Bunu inki şaf etmiş demokratik ölkələrin çoxillik televiziya təcrübəsi və to talitar rejimdə partiyanın ideoloji ruporu olan teleyayım işi əyani göstərmiş olur. Teleşəbəkə hər bir fərdi özünün “toruna” salmağa çalışır. Bu təkcə tamaşaçı auditoriyası toplamaqla kommersiya ma raqlarını həyata keçirmək deyil, həmçinin onun istənilən – amma dövlətçilik, humanizm ideyalarına zidd olmaması barəsində götür düyü öhdəlik çərçivəsində – ideya ilə yükləməkdir. Bunun üçün 216 televiziyanın, xüsusiləşmiş halda kanalın birləşdirmə gücü istər özünün sosial, mənəvi aspektləri, istərsə də sənətkarlıq tərəfləri ilə seçilməli, cəlbedici olmalıdır. Televiziyanın bütün digər informasiya daşıyıcılarından fərqli olaraq, birləşdirmə imkanları daha genişdir. “Biz digər inancı qə bul etmişik, müqəddəs xaçlar əvəzinə evlərimizin üzərinə antena lar dikəltmişik” (450, səh. 14) – 30 il əvvəl deyilən bu fikir televi ziyanın kütləviliyini, əhəmiyyətliliyini və insanın evin küncündə, iş yerində quraşdıraraq böyük maraqla bəzən saatlarla qarşısında oturduğu sehrli qutunun vacibliyini göstərməklə bərabər, müasir insanın ona olan pərəstişli münasibətini əks etdirir. Əgər müasir insan televiziyaya bu qədər pərəstişlə yanaşırsa, onun diktəsi ilə yaşayırsa, deməli, o artıq ekran qarşısında birləşib. O zaman hər bir kanal bu vəhdəti öz ətrafında yaratmaq uğrunda mübarizəyə girişir ki, bununla da qrup maraqlarından uzaq ümumi maraq ları önə gətirən verilişlərin ekrana çıxmasına rəvac verilmiş olur. Televiziyanın kommersiya konsepsiyasında bu amil olduqca əhəmiyyətlidir: heç bir siyasi cəbhənin, dini, milli, irqi ayrıseçkili yin tərəfində durmayaraq, “ümumi ev” anlayışını ortaya atmaqla tamaşaçı toplamaq... Telekanalın yayım dairəsi geniş olduqca, onun verilişlərinin tam lıqla tamaşaçı kütləsinin maraqlarına cavab verən, onlar ara sında heç bir qrupu təcrid etməyən prinsiplər üzərində qurulması tələb olunur. Kanal yayım formasından – ümummilli, kabel, peyk – asılı olmayaraq, özünün əhatə etdiyi tamaşaçı kütləsinin ma raqlarını, onların xarakterik cəhətlərini nəzərə alıb, humanist və bəşəri dəyərlərə söykənən, birləşdirici siyasət üzərində qurulmuş verilişlərlə tamaşaçı marağına səbəb ola bilər. Müəyyən bölgə və ya kabel televiziyasının üzərinə bu mənada düşən məsuliyyət və vəzifə ümummilli kanalın üzərinə düşən vəzifədən az olsa da, eyni dərəcədə əhəmiyyətli və başlıcadır. Çünki ən xırda bölgədə belə dini, milli, irqi, sosial, siyasi, mənəvi, mədəni ayrıseçkilik ciddi so sialsiyasi fəsadlar verə, insanlar arasında ziddiyyəti genişləndirə bilər. Bu baxımdan ümummilli və peyk kanallarının üzərinə daha böyük məsuliyyət düşür. Hər bir proqramın bölücü olmamasının izlənməsi ilə bərabər, birləşdirici funksiyanın daşıyıcısı olan proq ramlara da yer verilməsi vacibdir. Televiziya yaranış dövründə geniş tamaşaçı auditoriyasının ha mısını tam əhatə edəcəyinə iddialı oldu. Lakin tədricən sosiolo ji sorğular və reytinqlər belə bir nəticəni açıqladı ki, insanlar cinslərinə, yaşlarına, mədəni, intellektual səviyyələrinə görə qey Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|