TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
221 stimullaşdırır. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra bazar iqtisadiyyatı kursu seçərək, dünya iqtisadi quruluşuna inteqrasi yaya can atdı. Məhz iqtisadi yüksəliş, bazar münasibətləri hazırda istənilən cəmiyyət üçün vacib olan “orta təbəqənin” formalaşması prosesini canlandırır. Eyni dərəcədə təminatı olan insanların ma raqları, zövqləri də yaxınlaşır. Onlar tele, radio, qəzet reklamında təbliğ olunan büdcələrinə uyğun malların istehlakçısı, televizorda əyləncəli proqramların, serialların seyrçisi, kütləvi mədəniyyətin diktə etdiyi yaşam tərzinin, zövqün daşıyıcılarıdır. Deməli, onla rın zövq və istəklərini özündə ehtiva edən proqramlar inteqrasi ya prosesinə xidmət edə bilər. Səhər proqramları özünün vaxtı və mövzu çeşidi ilə məhz bu tamaşaçı auditoriyasına ünvanlanaraq, onların birliyinə nail ola bilər. Səhər proqramı AzTVdə ilk dəfə 1973cü ildə Leyla Bədirbəyli və Lütfi Məmmədbəyovun aparıcılığı ilə “Səhər görüşləri” proqra mında özünü əks etdirdi. Geniş tamaşaçı marağına səbəb olan və bir neçə aparıcının dəyişməsi ilə 10 il ömür sürərək özünün yeni forması ilə diqqəti çəkən proqramın yaradıcı səviyyəsi olduqca aşağı idi. Elşad Quliyevin “Səhər görüşləri” barədə yazdığından bəlli olur ki, hələ 0 dövrdə də proram ciddi tənqidə məruz qalıb, lakin tamaşaçı marağı onu bağlamağa imkan verməyib: “… “Səhər görüşləri”nin mötəbər bir çap orqanında “səhər sayıqlaması” ad landırılması proqramın aşağı yaradıcı səviyyəsinə uyğun idi” (51, səh. 253). Dünya televiziya kanallarında tətbiq olunan səhər proqram ları modeli Azərbaycan televiziyasında da görünməyə başladı. Həftənin istirahət günləri səhər efirində tamaşaçı əyləncə, infor masiya və maarifləndirmə ilə zəngin, maraqlı bir proqramı – “Dal ğa”nı gördü. Özünün cəsarətli fikirləri, mövcud standartlar dan fərqli, canlı, dinamik aparıcıları ilə müxtəlif sahələrə nüfuz edərək problemləri qabardan, illərlə haqqında danışılmayanlardan cə sarətlə danışan proqram tamaşaçıda böyük maraq oyada bildi. Veriliş tez bir zamanda populyarlıq qazanmaqla, öz ətrafında ol duqca müxtəlif düşüncəli, zövqlü insanları toplaya bildi. İstirahət günləri ekranda olan “Dalğa” bu tələblərə cavab verməsə də, demokratikləşmə axınında 1980ci illərin sonunda özünün yeni forma və təqdimatı ilə tamaşaçı marağına səbəb ola bildi. Bu ba xımdan “Dalğa” özünün publisist gücünə və cəsarətli mövqeyinə görə köklü şəkildə fərqlənirdi. Müstəqillik dönəmində gündəlik səhər proqramının ekranda görünməsinə böyük zərurət meydana çıxdı. 1992ci ildə “Sabahı 222 nız xeyir” səhər proqramı dövlət televiziyasında yayımlanmağa başladı. Özünün yenilikçi forma axtarışları ilə seçilməyən proqram tamaşaçılar arasında böyük rəğbət qazana bilmədi və ölkədəki si yasi durum nəticəsində cəmi bir il fəaliyyət göstərdikdən sonra işini dayandırdı. Ölkə teleməkanında özünün peşəkar səhər veri lişi qaydalarına uyğun gələn, bu prinsiplər üzərində qurulan ilk uğurlu layihə telejurnalist Qulu Məhərrəmlinin rəhbərliyi ilə 1995 ci ilin 14 avqustunda efirə çıxan “Səhər” musiqiinformasiya proq ramı oldu. “Mübahisəsizdir ki, bizim telekanallar şəbəkəsində səhər proqramlarının ən ciddi şərhində, AzTVnin gündəlik yayı mı axarında kəskin formada bu proqramın baxımlılığına və yayım keyfiyyətinə görə seçildiyini qeyd etmək olar” (51, səh. 253). Elşad Quliyevin bu barədə dedikləri böyük həqiqətdir. Həftənin bazar günündən başqa hər gün saat 7.00dan 10.00a qədər yayımlanan “Səhər” proqramı teleməkanda göründüyü dövrdən başlayaraq özünün peşəkar yaradıcı fəaliyyəti, yenilikçiliyi ilə nəinki AzTV nin bütün verilişlərindən seçilirdi, həmçinin ondan sonra ekrana vəsiqə qazanan kommersiya kanallarının səhər proqramlarından özünün gücü, yaradıcı səviyyəsi ilə üstün yer tutur. Özünün mozaik dramaturji strukturu ilə seçilən “Səhər” musi qiinformasiya proqramında əhatə dairəsinə görə müxtəlif sahələri əks etdirən süjetlərin, xəbərlərin, rubrikaların maraqlı ekran həlli tamaşaçının diqqətini cəlb etməkdədir. Proqramın içərisində “24 saat” informasiya bülleteni, “Servis”, “Hüquq məsləhəti”, “Həkim məsləhəti”, “Aerobika”, “Səhər zəngi”, “Replika”, “Şənbə qonağı” rubrikaları, həmçinin gündəlik buraxılışlarda müxtəlif sahələrin mütəxəssisləri kimi dəvət olunan qonaqların problemlərdən, mə dəni, siyasi, iqtisadi, idman nailiyyətlərindən söhbət açması səhər tamaşaçısı üçün zəngin informasiya qaynağı, istiqamətverici və yönəldici rolu oynayır. Musiqi nömrələrinə, kliplərə geniş yer verən proqram səhər tamaşaçısının əhvalının köklənməsində, onda müsbət emosiyaların yaranmasında fəal iştirak edir. Müxtəlif yaş nümayəndələri, işə və dərsə gedən şəxslər, evdar qadınlar bu proqram vasitəsilə istər ən son xəbərləri almaq, maraqlı informasi yalarla silahlanmaq, istərsə də səhəri xoş əhvalla kökləmək imkanı qazanır. Verilişin konsepsiyasında özünə yer alan bu ideya uğur lu ekran həlli vasitəsilə effektiv təsir edə bilir. Müasir televiziya yaradıcılığı prinsiplərinə söykənən proqram özünün yenilikçiliyi, bu günlə səsləşən tərzi, tempi ilə tamaşaçını ekran qarşısına topla maq gücünə malik olur. Aparıcıların rəvan, aydın nitqi, qaldırılan
223 məsələlərin dərinliyi, əhatəliliyi proqramın yaradıcı səviyyəsini yüksəldən əsas amil kimi göstərilməlidir. “Səhər” proqramının rəngarəngliyi, mövzu əlvanlığı və əhatə et diyi məsələlərin miqyaslılığı tamaşaçıya hansı sahədən olursaol sun ən qısa, yeni xəbəri almaq imkanı qazandırır. Bunu “Səhər”in mühüm uğuru kimi dəyərləndirərək, onun “24 saat” xəbər bül leteninin AzTVnin digər xəbər proqramlarından daha əhatəli, dinamik, maraqlı qurulmasını xüsusi qeyd etməliyik. Bu barədə “İnformasiya funksiyası bölməsində” danışdığımızdan yalnız “24 saatın” dinamik təqdimatı televiziyanın inteqrativ funksiyasının icrasını həyata keçirtməkdə özünün fəal iştirakını göstərmiş olur – fikrini əlavə etmək istərdik. “Səhər”in mövzu əlvanlığı inteqra tiv funksiyanın icrasına tamlıqla imkan verə bilir. Burada müxtəlif insanların bir araya gəlməsinə imkan verən cəhətlər təqdirəlayiq hadisə kimi dəyərləndirilməlidir. “Səhər” proqramının mövzu əlvanlığına toxunan tanınmış teletənqidçi Elşad Quliyev “…o, iş günü başlamazdan əvvəl efirə çıxır və bunu nəzərə alaraq bütünlüklə cəmiyyətin siyasi, iqtisadi və sosial sahələrini əhatə edən informasiya bloku məhz buna uyğun qurulub”, – deyir (51, səh. 253). Bu cəhət “Səhər”i digər kanalların analoji proqramların dan fərqləndirir və onun daha çox tamaşaçı marağını özünə cəlb etməsinə səbəb olur. Aparıcılar Esmira Çərkəzqızı, Məxfurə Musayevanın canlı, di namik, özünəməxsus tərzdə davranışları proqramın təsir gücü nü çoxaldırdı. Məhz onların davranışında duyulan bu cəhətlər, ölçülübiçili nitq tamaşaçıda inam hissini, onun etibarını artırır. Elşad Quliyev bu aparıcıların digər proqramlarda görünməsini yolverilməz sayır. Həqiqətən də aparıcı müəyyən verilişin sima sına, onun əsas fiquruna çevrilməklə tamaşaçı üçün auranın ya ranmasında böyük rol oynayır. Bir aparıcının bir neçə proqramda görünməsi auranın yaranmasına, özünəməxsusluğun formalaşma sına imkan vermədiyindən, tamaşaçıda aparıcıya inamlı, məhrəm münasibətin qurulmasına imkan vermir. Hesab edirik ki, kanal bu məsələyə diqqətlə yanaşaraq, yeni aparıcıların cəlbi hesabına efirdə yaranan təkrarçılığın qarşısını almış olar. “Səhər” proqramının aparıcılarında mövzuyla bağlı əhatəli məlumatın olması, bu ətrafda şəxsi qənaətlərinin üzə çıxması, səhər qonaqlarının söhbətini maraqlı, dinamik edir. Tamaşaçı aparıcının bu sahədə informasiyalı olması qənaətinə gəlir ki, bu da onun ekranda danışılana qulaq asmasına və özünə lazım olan məlumatı almasına kömək edir. AzTVnin səhər efirinin ən böyük Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|