TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
217 rirəsmi birləşərək, öz istəklərinə uyğun verilişləri izləməklə di gərlərindən imtina edirlər. Məhz bu məqsədlə peyk, ümummilli və kabel televiziyalarının ixtisaslaşmış kanalları – idman, musiqi, kino, serial, uşaq, tədris, moda və s. açıldı, konkret tamaşaçı au ditoriyasına ünvanlandı. Bu tendensiya ilə bərabər yaş və sosial qrupların maraqlarına cavab verəcək, onları maraqlandıraraq öz ətrafında birləşdirəcək verilişlərin yaradılması zərurəti meydana gəldi. Burada məqsəd həm müxtəlif insanları ekran qarşısına top layaraq ümumiləşmiş reytinq yeri tutmaqla bütün reklamvericiləri cəlb etmək, həm də bütün sosial qrupları, fərqləri müəyyən nöq tədə birləşdirməklə kanala daha sıx bağlamaq oldu. Bu baxımdan mozaik dramaturji materiala malik və qarışıq mövzulu proqram lar kanallarda daha çox görünməyə başladı. Televiziyanın inteqrativ funksiyasının yayımın bütün bölmə lərində, onun istər əyləncəli, istərsə də informasiya və maarifçi proqramlarda özünə yer alması mühüm şərt kimi meydana çıxır, bu da funksiyanın icrasını iki hissəyə bölmək imkanı verir: birinci, kanalda yayımlanan xarakterindən, janrından və formasından asılı olmayaraq bütün veriliş, proqram, şoularda bölücülük meyillərinə imkan verməmək; ikinci, ümummilli, yaş və cins fərqindən, maraq çeşidindən asılı olmayaraq, hamını əhatə edə biləcək birləşdirici proqramlara yer vermək. Biz Azərbaycan teleməkanında inteqra tiv funksiyanın icrası mənzərəsini, məhz bu iki istiqamətdə araş dırmaya cəhd edəcəyik. Təşkilati funksiya öz xarakterinə görə digər funksiyalarla bağ lıdır və bilavasitə onların icrasında yer alır. “O, qismən informa siya, mədənimaarif, təşkilati, tədris və s. funksiyalarla üstüstə düşməklə, sanki, digər funksiyaların üzərinə geyindirilir. Televi ziyanın inteqrativ funksiyasını şüurlu şəkildə yerinə yetirən jur nalist üçün əsas keyfiyyət kimi materiala yanaşmada cəmiyyətin tələbləri ilə televizor qarşısında olan bir insanın qayğılarını birləşdirmək bacarığını göstərmək olar” (237, səh. 209). Məhz bu bacarıq jurnalistin, televiziya işçisinin vətəndaşlıq mövqeyindən, onun peşəkarlığından xəbər verməklə tamaşaçılar arasında böyük sevgi və rəğbət hissi ilə qarşılanmasına, populyarlıq qazanmasına, həmçinin kanalın bu mühüm ictimai vəzifəni icrasında keyfiyyətli proqramın meydana gəlməsinə imkan verir. İnteqrativ funksi yanın digər ictimai vəzifələrlə yaxınlığı və onların işində birbaşa iştirakı olduqca vacib, əhəmiyyətli olduğu kimi ayrıca, birbaşa birləşdirici məqsədlə çıxış edən proqramlarla təcəssüm olunması da əhəmiyyətlidir. 218 Azərbaycan teleməkanında inteqrativ funksiya dövlət televizi yasının tək yayımlandığı dövrlərdə mərkəzləşmiş ideoloji təbliğat müstəvisində ardıcıl şəkildə yerinə yetirilirdi. Ümumi dövlət və Vətən anlayışı bütünlüklə televiziyanın yaradıcı siyasətinin əsasını təşkil etməklə, birləşdirmək ideyasına söykənən proqram lar, əslində, dövrün ideoloji tələblərinə cavab vermək məqsədi güdürdü. Proqramlar təkcə paytaxt həyatı ilə qapanmır, ölkənin müxtəlif yerlərində əmək qabaqcıllarını, plan doldurulmasını ətraflı şəkildə təbliğ edirdilər. Televiziyanın təbliğatın ruporuna çevrilərək bütünlüklə bölgələri və paytaxtı, kəndlini və fəhləni, şəhər və kənd ziyalısını bir ideya ətrafında birləşdirərək, proqramların hamının zövqünə uyğun olduğunu iddia etməsi, istənilən nəticəni vermədi və verə də bilməzdi. İnsanlar mənsub olduqları sosial qruplardan, yaş və hətta cinsi fərqlərindən irəli gələn maraq dairələrinə malikdilər ki, bunu da tamlıqla əhatə etmək qeyrimümkündür. Yalnız moza ik dramaturji modelə malik və informasiya, əyləncə, maariflənməni özündə cəmləşdirib beyin qavramasına yüngül informasiya ötürən proqramlar bu maraqları birləşdirə bilərdi. Bu baxımdan səhər proqramları dünya təcrübəsində inteqrativ veriliş kimi geniş tətbiq olunurdu. Belə proqramlar müxtəlif zövq və istəklər kontekstində ümumi tamaşaçı marağını gündəlik təzə xəbərlər, musiqi nömrələri, müxtəlif maraq doğuracaq informasi yalar, məsləhətlər almaqla birləşdirərək, səhər işə gedən tamaşaçı nın ona lazım olan məlumatlarla – həmin saata olan xəbərlər, hava məlumatı, idman xəbərləri, valyuta, qiyməti kağızlar barədə ən son nəticələr və s., ovqatını kökləyəcək musiqi, yumorla, həm çinin tibbi, hüquqi və digər sahələrdə olan məsələlərlə bağlı ən lazımlı bilgilərlə – silahlanması baxımından əhəmiyyətli, vacibdir. Bunu aparılan sosial tədqiqatlar, psixoloqların rəyi də sübut edir ki, məhz müasir televiziya ilə köklənən insanın səhər aldığı lazımi “enerji” – xəbər, əyləncə, bilgi onu bütün günə müsbət yöndə hazırlayır. Belə proqramların, məhz səhər vaxtı yayımlanması, adətən, saat 8.00 dan 10.00a qədər insanların evdə olduqları və işə, dərsə hazırlıq periodunda televizoru izləmələri ilə bağlıdır. Bu da bir reallıqdır ki, səhər işə və dərsə tələsən insan bütün diqqətini ekrana yönəldib ona bağlana və onları başdanayağa izləyə bilməz. “Proqramlar elə tərtib edilməlidir ki, evdən çıxmağa hazırlaşan tamaşaçıları “tutub saxlamasın.” Proqramın süjetləri çox yığcam olmalıdır” (51, səh. 203). Ona görə də ən qısa xəbər və informasiyaların verilməsi, heç bir təhlil və analiz olmadan yalnız məlumatlandırma, bu xəbər bloklarının bir neçə dəfə təkrarı (həmin saatda heç də hamı eyni Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|