Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti iqtisodiyot kafedrasi

salbiy tashqi 
ta'sir
mavjud. Masalan, korxona daryo suvini tekin ishlatganda, uni 
ifloslantirganda va quyi oqimda yashovchilar tozalash inshootlari qurilishiga 
mablag' kiritishga majbur bo'lishadi. Biroq, ijobiy tashqi ta'sirlar kam emas. Agar, 
masalan, fermer o'z mablag'lari hisobiga o'z xo'jaligini katta yo'l bilan bog'laydigan 
yo'l qurgan bo'lsa va qo'shni qishloq aholisi ushbu yo'l bo'ylab bepul harakatlansa, 
ijobiy tashqi ta'sir
paydo bo'ladi. 
Ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni 
tarqatish ijobiy tashqi ta'sirlarni keltirib chiqaradigan faoliyatning namunasidir. 
Atrof-muhit ifloslanishi kabi salbiy ta'sirlar yuzaga kelganda, davlat ishlab 
chiqaruvchilarni tozalash inshootlari va ekologik toza texnologiyalarni joriy etishni 
rag'batlantirish uchun tegishli ekologik soliqlarni joriy etadi. Ijobiy tashqi ta'sirlar 
mavjud bo'lganda (ta'lim, madaniyat, sog'liqni saqlash sohalarida) davlat tegishli 
iqtisodiy tovarlarni (xizmatlarni) ishlab chiqaruvchilarga ishlab chiqarishni 
kengaytirish va iste'molchilar uchun mavjudligini oshirish uchun subsidiyalar 
ajratadi. 

---

49 
4. Jamoat mollari
- bu aholiga davlatning moliyaviy mablag'lari hisobidan bepul 
taqdim etiladigan tovarlar va xizmatlar to'plamidir. Jamoat mahsulotlarini ishlab 
chiqarish va tarqatish davlatning asosiy funktsiyalaridan biri, uning birinchi 
darajali vazifalaridir. Bugungi kunda milliy iqtisodiyotning normal ishlashini bepul 
sog'liqni saqlash tizimi, ta'lim, tashqi va ichki davlat xavfsizligi, ijtimoiy va 
sug'urta kabi umumiy qabul qilingan imtiyozlarsiz tasavvur etib bo'lmaydi. Fuqaro 
mudofaasi va favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish xizmatlarining faoliyati ham 
jamoat foydasidir. Jamoat mollarining ahamiyati shundaki, ular bir qismga emas, 
balki butun aholiga kerak. Jamoat mahsulotlarini ishlab chiqarish va taqsimlash 
mexanizmiga kelsak, milliy iqtisodiyot qonunlari kuchsizdir - ular bozorning 
ushbu sohasida samarali ishlay olmaydilar. Shuning uchun ob'ektiv ravishda bu 
vazifani davlat - davlat apparati o'z zimmasiga oladi.