|
Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti iqtisodiyot kafedrasianiqlash jami ijtimoiy mahsulotdan oraliq mahsulotlar va xomashyo, yoqilg‘iIqtisodiyot nazariyasi. 1-kurs. 2022-2023 o\'.y.aniqlash jami ijtimoiy mahsulotdan oraliq mahsulotlar va xomashyo, yoqilg‘i,
materiallar qiymatini chegirish orqali amalga oshiriladi. Biz YAIMni
hisoblashning mazkur usuliga tegishli ba‘zi tushunchalar (masalan, takroriy
hisob, oraliq mahsulot) va shartli misollarni darslikning 2-bobida ko‘rib
chiqqan edik. Bu usul bilan hisoblangan YAIM alohida tarmoqlarning shu
mahsulotni yaratishdagi o‘rnini va hissasini aniqlash imkonini beradi.
Ikkinchi usul – bu YAIMni hisoblashga sarf-xarajatlar bo‘yicha yondashuv
52
.
Bunda mazkur yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot (xizmat)lar hajmini
sotib olishga qilingan hamma sarflar qo‘shib chiqiladi. Milliy iqtisodiyotda
ishlab chiqarilgan pirovard mahsulotlarni mamlakat ichida xo‘jalikning
uchta sub‘ekti – uy xo‘jaliklari, davlat, tadbirkorlar hamda tashqaridan chet
ellik iste‘molchilar sotib olishi mumkin.
Uy xo‘jaliklarining iste‘mol sarflari - bu kundalik ehtiyojdagi tovarlarga,
xizmatlarga, uzoq muddat foydalaniladigan iste‘mol buyumlariga va boshqalarga
qilinadigan sarflardir.
Investitsion sarflar
– tadbirkorlik sektorining asosiy va aylanma kapital tovarlarini
(investitsion tovarlar) sotib olishga qiladigan sarflaridir.
Investitsion sarflar
asosan uchta qicmdan ibopat: a) tadbipkoplap tomonidan mashina, yskuna va
stanoklarning barcha xaridi; b) barcha qurilishlar; v) zaxiralarning
o‘zgarishi. Birinchi guruh elementlarning «investitsion sarflar» tapkibiga
kiritilish sababi aniq: qurilishlarning bunday sarflar tarkibiga kipitilishi, o‘z-
o‘zidan aniqki, yangi fabrika, ombor yoki elevator qurilishi investitsiyalar
shakli hisoblanadi. YAIM tarkibiga tovar zaxiralarning ko‘payishi, ya‘ni
ishlab chiqarilgan, lekin mazkur yilda sotilmagan barcha mahsulotlar
Dostları ilə paylaş: |
|
|