türkün özü
67
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
66
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
elədilər.
– Sibirə nəyə getmişdin? – Pak soruşdu.
– Ay axmaq,
necə başa düşmürsən, ot
satmağa getmişdim.
– Niyə gizlədim, mən arağın bəlasına
düşdüm, –Toxtaxun dedi. – Onsuz da araqsız
dura bilmirəm.
– Ağa, bəs sən özün? – Timofey dilini
dişləyərək soruşdu.
– Nədir, məni istintaq etmək istəyirsən?!
Çox şey bilmək istəyirsən!... –İvan nərildədi.
– Ağam, qazaxlarda bir atalar sözü var:
“xalq istəsə xan dəvəni də kəsər”, – İvanın
əlaltısı sayılan Şaxvat özünə bir az sərbəstlik
etməyə icazə verə bilərdi.
Sərt arağın qızışdırdığı İvana özü ilə
əlaqədar “xan” misalının çəkilməsi xoşuna
gəldi.
– Sizin ananızı belə-belə!... Əgər bilmək
istəyirsinizsə, danışım, amma danışmalı bir
şey yoxdu, – dedi, iki barmağı ilə burnunun
donqarını sürtdü. – Üzümə lənət mənim!!!
Ömürboyu gün görməyim, əgər yalan
deyirəmsə!!! Mənim
də taleyim bu Göbələyin
bəxtinə oxşayır. Araqdır həm dostum, həm
də düşmənim.
Hamı bilirdi ki, “Göbələk” Toxtaxunun
ləqəbidir, indi başa düşürdülər nəyə görə İvan
onu başqalarından seçir, özünə yaxın bilir.
– Yaxşı, bugünlük bəsdir, yatmaq! – İvan
əsəbi halda elan etdi.
Həmin dəqiqə hamı özünü samanların
və əski-üskünün üstünə atdı, heç kim də üst
paltarını soyunmadı.
Bir azdan, xoruldamaqda öz aralarında
sanki yarışan səfillər bir ağır günü də arxada
qoyub yuxuya getdilər.
Bu qurd yuvasında Aydın özündən güclü
insanların arasında sudan səssiz, otdan
balaca olmalı idi və bundan sonra hələ iki
ay da kasıb qohum statusunda aralarında
qaldı.
Bütün bunlara baxmayaraq, bu insan
qrupu da onu tam özününkü kimi qəbul
edə bilmədi. Axırda Aydını öz aralarından
qovdular.
Əgər əvvəllər ancaq əziyyət var idisə, indi
həyat həqiqətən bir cəhənnəmə çevrilmışdi.
Bir kərə bir pulqabı tapmışdı. Səbirsizliklə
açdı və nə görsə yaxşıdır, təptəzə
beşyüzlüklər. Gözlərinə inana bilmirdi.
Başına gəlmiş bu xoşbəxtlikdən az qala başı
gicəllənirdi. Özünə gələndən sonra pulları
saydı, tam beş min tenge var idi!
Çoxdandır isti yemək üzü görməyən Aydın
yolun o biri tərəfindəki yeməkxanaya tərəf
yeridi. Elə bu vaxt iki səfil qaça-qaça gəlib
ona çatdı. Çiyinlərindən parlaq rəngli Çin
istehsalı olan qadın çantaları asılmışdı.
– Hey, sən, eşşək, – göygözlü olan
həyasız ona yaxınlaşdı. – Pulları ver!
– Hansı pulları? – Aydın narahatlıqla dedi.
–
Biz gördük, sən necə yoldan pul tapdın.
– Aydının yolunu kəsən ikinci adam dedi.
Aydın qaçmağa başladı. İki heyvərə tez bir
zamanda ona çataraq, yaxasından yapışdılar.
Aydın nə qədər müqavimət göstərmək
istəsə də, güclər qeyri-bərabər idi. Onu yerə
sərərək döyməyə başladılar. Amma Aydın
iki əllə pulqabını bərk-bərk tutub buraxmırdı.
İki xuliqan da onun barmaqlarını aralayıb
pulqabını götürə bilmirdilər. Nəhayət, iti
ülgüc ilə barmaqlarını kəsdilər... Pulqabını
ələ keçirib insanların arasına qarışıb gözdən
itdilər. Heç kim də köməyə gəlmədi! Heç
bir nəfər də müdaxilə edib onları ayırmaq
istəmədi...
Arxda qanamış barmaqlarını yuyub,
həyətdəki qovaq ağacının altına yıxıldı.
Qaranlıq qarışan vaxt idi, insanlar da artıq
yatmağa hazırlaşırdılar. Amma Aydın uzun
zaman yuxuya gedə bilmədi. Son aylardakı
keçirdiyi əzablar, məruz qaldığı təhqirlər
gözünün qabağından keçdi. Bomjlara
qoşulmazdan əvvəl Seyfullin küçəsindəki
qul bazarında durduğu yadına düşdü, çığır-
bağırla, üstünə köpək qısqırdaraq onu
oradan da qovmuşdular.
Bir ay əvvəl zibil yeşiyində açılmamış
bir konserva bankası tapmış, tapıntısına
uşaq kimi sevinmişdi. Amma bu sevinci də
çox çəkməmişdi. Paştet konservasını açıb
iştahla yemiş, aclıq duyğusundan mədəsi
bir az rahatlıq tapmışdı.
Amma sonra
zəhərləndiyindən az qala ölmüşdü.
Bundan sonra da çox cəfalar çəkmişdi.
Bir dəfə çox pis havada, necə deyərlər “yaxşı
xozeyinin itini çölə qoymadığı” havada,
hansısa qonaqlıqdan qayıdan sərxoşlar onu
türkün özü
69
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
68
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
təpikləyərək oyandırmışdılar.
– Ay yaramaz, qalx get burdan, –
çəpgözlü kök bir qazax onun üstünə
bağırmışdı. Çox yaxın gələrək, gözünün
üstünə tökülən saçları arxaya ataraq, başının
üstündə durmuş və açıq-aşkar hədələmişdi.
– Ağatay, mənə icazə verin səhərə qədər
burada yatım.
– Dərhal get burdan! Cəhənnəm ol,
deyirəm! Bloku çirkləndirəcəksən!
Binanın blokundan çıxarkən Aydın
çəpgöz qazaxla birlikdə olan qadının onun
arxasınca dediyi sözləri də eşitdi:
– Tfu, nə pis qoxu verən bomj idi!
Dəmir qapı gurultu ilə bağlandı.
Yuxusuzluğun üstün gəldiyi Aydın
çirkli
qəzeti yaxındakı qarajın yanında döşək əvəzi
yerə sərərək üstünə uzandı və yuxuya getdi.
Həmin gün nahar vaxtı, Aydın zibil
yeşiklərinı axtararaq boş şüşələri yığırdı.
Arxadan tanış qadın səsi eşitdi. Baxmağa
cəsarət etmədi, gözünün ucu ilə göz atdı.
Görən kimi də tanıdı: bu Nagima idi,
Rımcanın universitetdə birlikdə oxuduğu
rəfiqəsi... Aydın o uzaqlaşana qədər başını
qaldıra bilmədi. Beləcə başını qumda
gizlədən dəvəquşu kimi uzun müddət
dayandı. Zibil yeşiyinin qoxusunu çox
almışdı, amma bu gün nədənsə həssas
idi, ürəyi daha çox bulanırdı. Öz köhnə
pencəyinə, dizləri cırıq şalvarına baxaraq,
dərisi çatlamış əlini saqqallı üzündə
gəzdirərək, özünü heyvan kimi hiss etdi.
Sanki hər yerə qırmızı
bayraqlarla sərhəd
çəkilmişdi, qaçmağa yer yox idi. Hər yerdən
tüfənglərin lüləsi ona tuşlanmış, qıyılmış
pisbaxışlı gözlər nişangahdan ona baxır, hər
yerdən bircə dəfə dəyməklə öldürə bilən
güllələr yağır.
Özünə nifrət edərək qara taleyinə lənət
oxuyurdu. Ağlamaq istəyirdi, amma göz yaşı
qalmamışdı.
***
Bir ili idi ki, Aydın “bomj” vəziyyətində
idi. Bunu payızın gəlməsi ilə anladı. Deyirlər
“insan üç günə qəbrə də öyrəşir”, bu da
bir həqiqətdir. Sən demə, əvvəlcə çox
çətin görünən it yaşantısına
da tədricən
öyrəşmişdi. Aclığa və təhqirlərə dözürdü.
Amma bu lənətlənmiş həyatla vidalaşmaq
istəmirdi, bacara bildiyi qədər yaşayırdı. İndi
isə artıq bu həyat da, yaşamaq da bezginlik
yaradırdı.
Anladıqca ki, həyatın artıq ona yazığı
gəlməyəcək, qəlbi daha da parçalanırdı.
Ürəyi sızıldayır, qəlbi qanlı gözyaşları ilə
ağlayırdı. “Kimə lazımam mən bu dünyada?
Ölüb getsəm, heç kim bilməz... Bəlkə Yerüzü
bir az təmizlənər, zibil azalar!.. Lazımsız,
işə yaramayan adam oldum mən, heç kimə
istilik verə bilmədim. Hər həşəratın öz
yuvası var, öz nəsli var... Bəs mən nə qoyub
gedəcəm bu dünyadan,
nədir mənim var
olmağımın mənası? Heç bir mənası yoxdur!
Vəssalam! Bəsdir elə-belə yaşadım! Bəsdir!
Hələ ki, insanlığım qalıb, həyatdan çəkilmək
lazımdır!!! Nə qədər bu çirkaba və təhqirlərə
dözəcəm. Bütün bunlara dözməkdənsə,
ölmək yaxşıdır!!!” – düşünürdü Aydın. Bu
gündən etibarən ağlından bir fikir çıxmadı:
“Nə zaman və necə ölməliyəm?” Artıq bu
qara düşüncə ona “doy gəlməy”ə başlamışdı.
Əvvəllər, xüsusən də Rımcanla birgə
həyatının ilk illərində Aydın ölümdən çox
qorxardı. Rımcanla Aybarı itirdikdən sonra
isə ölümün üzünə dik baxmağa başlamışdı.
Son zamanlarda “İt kimi yaşamaqdansa,
ölmək məsləhətdir” düşüncəsi onu təmamən
özünə tabe etmişdi.
Bəlkə də bu düşüncənin təsiri ilə Rımcanı
yuxusunda gördü. Xoşbəxt zamanlarda
olduğu kimi birlikdə Medeuda gəzirdilər,
Aydın onu qucaqlayıb
öpmək istəyirdi,
amma Rımcan qaçırdı.
Aydın Rımcanın dalınca qaçdı. Palçıqlı
yolla getdilər. Bir müddət sonra Köktübeni
keçərək, Kensaya yaxınlaşdılar. Axırıncı
məzara yaxınlaşanda, Rımcan yerə yıxıldı.
Aydın onu qaldırmaq istəyəndə yuxudan
oyandı. Sağ ayağı bərk ağrıyırdı. Küçəyə
qaçdı. Ayağına baxanda gördü ki, yumurta
genişliyində dərin yara açılıb. Başa düşdü ki,
siçovul ayağını dişləyərək ətini qoparıb.
Ağrıyan ayağına zorla basaraq həyətdəki