Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

2-OQIBAT
3-OQIBAT
Hodisa sabablarini
 oldini olish choralari
Hodisa oqibatlarini 
bartaraf etish choralari
2.1-rasm. Risklarni baholashning “Galstuk-babochka” usuli 
Ushbu usul o'rganilayotgan salbiy hodisaning sababdan oqibatga qadar 
rivojlanishini grafik tavsiflash va tahlil qilish imkonini beradi. Ushbu usulning 
asosiy yo'nalishi tekshirilayotgan hodisaga qarshi choralar va uni keltirib 
chiqaradigan sabablarga qaratilgan. 
Usulni qо‘llanilish sohasi 

---

1. Bо‘lishi mumkin bо‘lgan sabab va oqibatlarni diapazonini namoyish etish 
asosida risklarni tadqiq etishda. 
2. Rad etish daraxti tahlilini о‘tkazish murakkab bо‘lganda. 
3. Har bir rad etish yо‘llari uchun tо‘siqlar yoki boshqarish vositalarini 
yaratish bо‘yicha tadqiqod о‘tkazishga yо‘naltirilganda; 
4. Rad etishga olib boradigan mustaqil yо‘llarni aniq о‘rnatish mavjud 
bо‘lganda. 
Amaliy qism 
1. “Galstuk-babochka” markazlashgan uzuli sifatida kо‘rsatilgan xavfli 
hodisani aniqlash. 
2. Xavf-xatar(yoki xavf) manbalarini tadqiq qilish yordamida hodisa 
sabablarining rо‘yxatini tuzish. 
3. Kritik hodisagacha xavflarning rivojlanish mexanizmini aniqlash. 
4. Hodisa sababini ajratuvchi chiziq chizish(Babochkaning chap tomonini 
hosil qilish). 
5. Kiruvchi ta’sirlarni oldini olish uchun tо‘siqlar о‘rnatish. 
6. Xavfli hodisaning oqibatlarini о‘ng tomonga akslantirish va hodisadan 
oqibatlarga olib keladigan chiziqlarni chizish. 
7. Oqibatlarga yо‘naltirilgan chiziqlarga tо‘siqlarni akslantirish. 
8. Boshqarish bilan bog‘liq yordamchi elementlarni “galtuk-babochka” 
diagrammasi ostida akslantirish. 
Ma’lumot turlari: 
Chiquvchi ma’lumotlar
- “galtuk-babochka” diagrammasini va ishlov 
berilgan ma’lumotlarni о‘z ichiga oladi. 
Kiruvchi ma’lumotlar
– tо‘siqlar, xavf-xatarlar hamda xavfli hodisa oqibatlari 
va sabablari haqidagi ma’lumotlardir. 
Usulning afzalligi: 
- muammoga qaratilgan fikrni beradi; 

---

- xavfli hodisalarni oldini olish va /yoki oqibatlarini kamaytirish hamda ularni 
samaradarligini baholashga qaratilganligi; 
- foydali oqibatlar uchun qо‘llanilishi mumkinligi; 
- yuqori malakali mutahasislarga ehtiyoj yо‘qligi. 
Usulning kamchiligi: 
- bu usulda bir vaqtning о‘zida yuzaga keladigan va noxush oqibatlarga olib 
keladigan sabablar yig‘indisini kо‘rsatib berish imkoni yо‘qligi; 
- ushbu usulda murakkab vaziyatlar haddan tashqari soddalashtirilgan bо‘lishi 
mumkinligi. 2.2-rasmda gasltuk-babochka usuliga misol keltirilgan.