The gabala archaeological expedition

178

2011-2012

Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları  

reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon

i kvadrat 

Bu  kvadrat  aşkar  olunmuş  obyektlərdən  ası-

lı olaraq 0.25-1.5 m dərinlikdə tədqiq olunmuşdur.

Nəticədə, yer səthindən 0.25-0.50 m dərinlikdə divar-

ları çiy kərpicdən hörülmüş evin qalıqları qeydə alın-

dı (şək.2). Ümumi sahəsi təxminən 25 m

2

olan evin

divarlarının bünövrə hissələri aydın izlənilməkdədir.

Müəyyən  dağıntılara  məruz  qalsa  da,  şimal-cənub

istiqamətində uzanan divara əsasən kərpicdən hörül-

müş divarların eni 70 sm olmuşdur. Bəzən divarların

bünövrə yerlərində bişmiş kərpicdən də istifadə olun-

muşdur.  Cənub  divarının  yoxlanılmasından  məlum

oldu ki, evin iç divarları gil məhlulu ilə suvanmışdır.

Ev  1  iri  və  ondan  cənubda  yerləşən  kiçik  otaqdan

ibarət  olmuşdur.  Kiçik  otağın  ölçüləri  1.65x2.45

m-dir. Əsas hissəni təşkil edən otağın içərisinin ya-

rıdan  çoxunu  yanakı  düzülmüş  çiy  kərpiclər  təşkil

edir.  Kərpiclərin  belə  vəziyyətdə  aşkar  olunması

müəyyən fikirlər irəli sürməyə əsas verir. Qeyd olu-

nan çiy kərpiclərin qərb divarının aşması nəticəsində

yaranması fikri ilə yanaşı, onların xüsusi məqsədlə

döşənməsi fikri də hələlik qüvvədə qalır. İri otağın

içərisində təndir, ocaq yeri və təsərrüfat quyusu, ki-

çik otaqda isə yalnız ocaq yeri (kiçik otağın cənub-

qərb  divarı  dibində)  və  təndir  aşkar  edilmişdir.  İri

otağın içərisindəki təndirin diametri 62 sm, divarla-

rının qalınlığı 2 sm-dir. Kiçik otaqda olan təndirin

diametri  64  sm  olmaqla,  divarlarının  qalınlığı  2.5

sm təşkil edir. Bu təndirin şərq kənarı bişmiş kərpic

fraqmentləri  və  digər  təndir  qırıntılarından  ibarət

hörgü ilə bağlanmışdır (şək.3). Ümumiyyətlə, evin

içərisindən xeyli sayda saxsı fraqmentləri, xüsusən

də  iri  təsərrüfat  qablarının  hissələrinə  rast  gəlindi.

Evin giriş qapısı şərq istiqamətdə olmuşdur ki, bunu

əsaslandırmağa  bir  neçə  dəlillər  vardır.  İlk  olaraq,

şərq  divarının  mərkəzində  üst-üstə  qoyulmuş  3

cərgə bişmiş kərpic (ehtimal ki, qapı yeri olmuşdur),

həmin  kərpiclərin  şərq  istiqamətə  doğru  xaricində

çaydaşından döşənmiş yolun olması və bütün bun-

ların şərq tərəfə istiqamətlənməsidir. Xatırladaq ki,

hələ 2010-cu ildə qeyd edilən bişmiş kərpic hörgü-

square i

The research on this square was carried out down

to a depth of 0.25-1.5 m depending on the objects

found. As a result, the remains of a house built of

raw bricks were detected at a depth of 0.25-0.50 m

(Fig.2). The foundation remains of the house with a

total area of 25 m

2

were clearly visible. Although

it was destroyed several times, we can say that the

width of the brick wall is 70 cm, according to the

wall  running  in  a  north-south  direction.    Baked

bricks were also used in some parts during the build-

ing of the foundation.

During the research of the south wall, it turned

out that the inner walls of the house were covered

with clay mortar. The house consists of a large room

and a small room located to the south of the large

one. The small room measures 1.65x2.45 m. There

are raw bricks side by side inside the main room and

they cover more than half the area. The discovery of

the bricks in this condition gave rise to several con-

jectures. The conjecture that the raw bricks resulted

from the fall of the western wall remains in force.

The other conjecture is that these bricks were made

for a purpose.

Inside the large room are: a tandoor (oven made of

clay in a hole in the earth), a hearth and an agricultural

well. Only a hearth (at the bottom of the south-west

wall of the small room) and a tandoor were detected

in the small room. The tandoor’s diametre in the large

room is 62 cm and the thickness of its wall is 2 cm.

The tandoor’s diametre in the small room is 64 cm

and the thickness of the wall is 2.5 cm. The eastern

edge  of  this  tandoor  was  built  of  baked  brick  frag-

ments and other tandoor fragments (Fig.3).

In  general,  a  lot  of  pottery  and  big  agricultural

dish fragments were detected inside the house. Sev-

eral factors indicate that the door entrance had been

eastwards.  Firstly,  there  were  three  lines  of  baked

bricks in all (probably, this was a door opening) in

the  centre  of  the  eastern  wall  and  a  path  cobbled

with pebbles, starting from the bricks, leading east-

2011-ci ildə Qəbələnin Səlbir ərazisində aparılmış 

arxeoloji tədqiqatların hesabatı

Report on the archaeological investigations 

on the Selbir site, Gabala in 2011

SEBA

---

179

2011-2012

Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları  

reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon

sünün içərisindən sümük bıçaq da aşkar olunmuşdur

(şək.4). Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, evin qarşısın-

da çaydaşından döşənmiş kiçik yol vardır ki, onun

cənub kənarları müəyyən dağıntıya məruz qalmışdır.

Yolun eni 80-107 sm (bəzi hissələrindəki dağıntılara

əsasən), uzunluğu 280 sm olmaqla ev ilə istehsalat

qurğusunu birləşdirir. Qeyd edilən istehsalat qurğu-

sunun qabaq hissəsi çiy kərpiclərlə döşənmiş, ortada

50-60 sm hündürlüyündə ikiqat kirəc məhlulundan

divar,  arxa  hissəsi  isə  kənarlarından  mərkəzə  doğ-

ru çökəklikdən ibarətdir. Bu çökəkliyin orta hissəsi

içərisi  yanmış  və  kömürlü  torpaq,  sümük,  saxsı,

bişmiş  kərpic  və  kirəmit  fraqmentlərindən  ibarət

quyu, kənarları isə yanıq qatdan ibarətdir. Kvadratın

şimal  profilində  yanıq  qat  aydın  izlənilməklə  qur-

ğunun  müəyyən  hissəsinin  qazılmayan  istiqamətdə

davam  etdiyini  göstərir.  Əhəng  qatı  çökəkliyi  iki

hissəyə  böldüyündən  ondan  cənubdakı  quyu  N5,

şimaldakı  N6  kimi  qeyd  olunub.    5  saylı  quyunun

içərisindən  bikonik  formada  üzərində  göy  rəngdə

şüşə  ərintilərindən  ibarət  pasta  gözmuncuğu  aşkar

olunmuşdur  (tablo  X,  2).  Bu  qurğunun  içərisindən

heç bir istehsal tullantısına təsadüf olunmadığından

onun  nə  məqsədlə  istifadə  olunduğu  barədə  fikir

söyləmək  çətindir.  Qurğunun  kənarında  yerə  bas-

dırılmış ikiqulplu qazan və təndir də vardır. Həmin

qurğu, qazan və təndirin qeyd edilən evin həyətyanı

sahəsi olmasını güman etmək olar.

Kvadratın cənub-şərq hissəsində biri-birindən 50

sm  aralı  çaydaşından  kiçik  hörgülər  vardır.  Şimal

profilinə yaxın olan hörgünün qərb dibində diametri

41 sm olan ocaq yeri, ikinci hörgünün qərb dibində

isə 32x65 sm ölçüdə yanmış torpaq qatı vardır. Tor-

paq qatının üzəri müxtəlif şüşə qab fraqmentləri ilə

örtülmüşdür.

Kvadratın  cənub  profilindən  2-2.7  m  aralıda,

şərq-qərb  istiqamətində,  40-50  sm  diametrində  5

paya yeri müəyyən edildi. Paya yerlərindən birinin

ağzının kənarları bişmiş kərpiclərlə əhatələnmişdir.

Digər  paya  yerlərinin  izlənilməsi  bir  qədər  aşa-

ğıdan  mümkün  olmuşdur  ki,  onların  da  ağzının

kənarlarının  bişmiş  kərpiclərlə  əhatəli  olduğunu

wards. To recap, a bone knife was detected inside the

above-mentioned baked brickwork in 2010 (Fig.4).

As mentioned above, there is a small pathway cob-

bled with pebbles in front of the house and the south-

ern edges of the pathway were destroyed. The width

of the pathway is 80-107 cm (taking into account the

destruction in some parts) and the length is 280 cm. It

connects the house with some sort of industrial unit.

The  unit’s  front  part  was  cobbled  with  raw  bricks.

There is a double limestone mortar wall 50-60 cm tall

in the middle. At the back part of the unit there is a

pit. At the centre of the pit there is a hole with burned

soil mixed with charcoal, fragments of bone, pottery,

baked brick and tile. The edges of the hole consist of a

burned layer. The northern burned layer is clearly vis-

ible and it is obvious that a part of the unit is located

also in the unexcavated area. A lime layer divides the

pit into two parts and the pit to the south was recorded

as pit No.5 and the pit to the north was recorded as

No.6. A biconical paste amulet with a blue glass fu-

sion was detected inside pit No.5 (table X, 2). No in-

dustrial waste was found in the vicinity of the unit,

therefore, it is hard to make a statement about what

it was used for. A two-handled cauldron was found at

the edge of the unit and a tandoor was found buried in

the ground. It seems safe to assume that the location

of the unit, cauldron and tandoor was the backyard of

a house.

There are pieces of masonry made from little peb-

bles in the south-eastern part of the square, each 50

cm apart from one another. There is a hearth with a

diametre of 41 cm at the west bottom of the masonry

close to the north profile. There is a burnt soil layer

which covers an area of 32x65 cm at the west bottom

of the second lot of masonry. The soil layer is covered

with various glass dish fragments.

Five pile holes running in an east-west direction,

with a diametre of 40-50 cm and located 2-2.7 m apart

from the southern profile of the square were detected.

One of the pile holes is surrounded by baked bricks.

The other pile holes were followed deeper, so we can

suppose that the other pile holes were also surround-

2011-ci ildə Qəbələnin Səlbir ərazisində aparılmış 

arxeoloji tədqiqatların hesabatı

Report on the archaeological investigations 

on the Selbir site, Gabala in 2011

SEBA

---