|
Tibbiy etika va deontologiya asoslariJOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS61-68JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
http://www.newjournal.org/
Volume–32_Issue-2_Iyul_2023
67
mutafakkirlari al-Ruhaviy, Ar-roziy, Ibn Sino, Maymonid asarlarida tibbiy etika
asoslari katta rivojlandi. IX asrda Al-Ruhaviy tomonidan taklif qilingan. Adab al-tabib
(shifokorning an’anaviy axloqi) asta-sekin tibbiyot fanining maqsad va vazifalarini
ma’naviy-axloqiy tushunish uchun bilim tizimiga aylandi. Umumiy va sanitariya
madaniyatining buyuk ma’rifatparvari, mafkurachisi va targ‘ibotchisi Abu Ali Ibn Sino
"Tib qonunlari " asarlarida ko‘p asrlar davomida shifokorlarning asosiy axloqiy
tarbiyasiga xizmat qilgan tibbiy axloqning insoniy tamoyillarini bayon qildi. Ibn Sino
shifokorning obro‘si nafaqat uning bilimlari, ko‘nikmalari va tajribasiga, balki uning
ma’naviy, axloqiy qiyofasiga ham bog‘liq deb hisoblagan. SHifokor, uning fikriga
ko‘ra, bemorga yumshoq, mehribon, sezgir bo‘lishi kerak . SHarqiy Uyg‘onish davri
epidemiologiyasining asoschisi Ar-roziy "tibbiy aforizmlar" asarida davolanish etikasi
masalalariga to‘xtalib o‘tadi. Uning fikriga ko‘ra, o‘zini tibbiyot xizmatiga
bag‘ishlagan odam nafaqat ma’lumotli, balki, avvalambor, kamtarin, halol, rostgo‘y va
insonparvar, har qanday masalaning mohiyatini chuqur o‘rganishi kerak. Tibbiy
davolanishning axloqiy masalalari, shuningdek, fan tarixida Maymonid nomi bilan
tanilgan Abu Amran Mussa Ben Mamunning "shifokorning ibodati"asarida ham bayon
etilgan. Ushbu tarixiy hujjatning ma’naviy boshlanishi zamonaviy tibbiy etika va
deontologiyani rivojlantirish asoslarida kuzatilishi mumkin. Ammo eng aniq tibbiy
axloq Gippokrat qasamyodida namoyon bo‘ladi, bu umuman tibbiy axloqning
rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatdi va boshqa professional axloqiy tibbiy kodekslarni
yaratish uchun boshlang‘ich nuqtaga aylandi.
Tibbiy deontologiya, ya’ni shifokorning bemor oldidagi burchini
bajarishdagi ma’sulyatini shifokorlik qasamiyodi bilan mustahkamlangan. Birinchi
shifokorlik qasamiyodini Gippokrat yozgan va tobobat faniga kiritgan.
Dostları ilə paylaş: |
|
|