Tipta uzmanlik kurulu müfredat oluşturma ve standart belirleme sistemi

Yapılandırılmış Eğitim Etkinlikleri (YE)

1. Sunum

Bir konu hakkında görsel işitsel araç kullanılarak yapılan anlatımlardır. Genel olarak nadir veya çok nadir görülen konular/durumlar hakkında veya sık görülen konu/durumların yeni gelişmeleri hakkında kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde eğitici öğrencide eksik olduğunu bildiği bir konuda ve öğrencinin pasif olduğu bir durumda anlatımda bulunur. Sunum etkileşimli olabilir veya hiç etkileşim olmayabilir.

2. Seminer

Sık görülmeyen bir konu hakkında deneyimli birinin konuyu kendi deneyimlerini de yansıtarak anlatması ve anlatılan konunun karşılıklı soru ve cevaplar ile geçmesidir. Sunumdan farkı konuyu dinleyenlerin de kendi deneyimleri doğrultusunda anlatıcı ile karşılıklı etkileşim içinde olmasıdır. Seminer karşılıklı diyalogların yoğun olduğu, deneyimlerin yargılanmadan paylaşıldığı ve farklı düzeylerde kişilerin aynı konu hakkında farklı düzeydeki sorular ile eksik yanlarını tamamlayabildikleri bir eğitim etkinliğidir.

3. Olgu tartışması

Bir veya birkaç hastanın konu edildiği bir küçük grup eğitim aktivitesidir. Bu eğitim etkinliğinin hedefi, farklı düzeydeki kişilerin bir olgunun çözümlenmesi sürecine katılarak tüm katılımcıların kendi eksik veya hatalı yanlarını fark etmelerini sağlamaktır. Ayrıca aynı durum ile ilgili çok sayıda olgunun çözümlenmesi yoluyla aynı bilginin farklı durumlarda nasıl kullanılacağı konusunda deneyim kazandırır. Olguların basamaklı olarak sunulması ve her basamak için fikir üretilmesi beklenir. Eğitici her basamakta doğru bilgiyi verir ve doğru kararı açıklar.

4. Makale tartışması

Makalenin kanıt düzeyinin anlaşılması, bir uygulamanın kanıta dayandırılması ve bir konuda yeni bilgilere ulaşılması amacıyla gerçekleştirilen bir küçük grup etkinliğidir. Makalenin tüm bölümleri sırası ile okunur ve metodolojik açıdan doğruluğu ve klinik uygulamaya yansıması ile ilgili fikir üretilmesi ve gerektiğinde eleştirilmesi ile sürdürülür. Eğitici her basamakta doğru bilgiyi verir ve doğru kararı açıklar. Uzman adayına, benzer çalışmalar planlayabilmesi için problemleri bilimsel yöntemlerle analiz etme, sorgulama, sonuçları tartışma ve bir yayın haline dönüştürme becerisi kazandırılır.

5. Dosya tartışması

Seyrek görülen hastalıklar ya da sık görülen hastalıkların daha nadir görülen farklı şekilleri hakkında bilgi edinilmesi, hatırlanması ve kullanılmasını amaçlayan bir eğitim yöntemidir. Eğitici, dosya üzerinden yazı, rapor, görüntü ve diğer dosya eklerini kullanarak, öğrencinin olgu hakkında her basamakta karar almasını sağlar ve aldığı kararlar hakkında geribildirim verir. Geribildirimler, öğrencinin klinik karar verme becerisini geliştirme amacını taşır.

6. Kurullar

Hastaların farklı uzmanlık alanlarından hekimlerle birlikte değerlendirilme sürecidir. Olgunun sık görülmesinden çok karmaşık olması, öğrencinin bu gibi durumlarda farklı disiplinlerin bakış açılarını görmesini ve klinik uygulamalarına katmasını sağlar.

7. Kurs

Bir konu hakkında belli bir amaca ulaşmak için düzenlenmiş birden fazla oturumda gerçekleştirilen bir eğitim etkinliğidir. Amaç genellikle bir veya birkaç klinik veya girişimsel yetkinliğin edinilmesidir. Kurs süresince sunumlar, küçük grup çalışmaları, uygulama eğitimleri birbiri ile uyum içinde gerçekleştirilir.

2. Uygulamalı Eğitim Etkinlikleri (UE)

   1. Yatan hasta bakımı

      1. 
         Vizit
         

Her öğrenci için farklı öğrenme ortamı oluşturan etkili bir eğitim yöntemidir. Hastayı takip eden hekim ve diğer uzmanlık öğrencileri vizitten farklı şekilde faydalanırlar. Hastayı takip eden öğrenci hasta takibi yaparak ve yaptıkları için geribildirim alarak, diğer öğrenciler de bu deneyimi izleyerek öğrenirler. Vizit, klinikte yatan hastaların muayenesi sonrasında tartışılması ve gerçek ortamda gözlemlenmesiyle öğrenmeyi sağlar.

2. 
   Nöbet
   

Öğrencinin sorumluluğu yüksek bir ortamda derin ve kalıcı öğrenmesine katkıda bulunur. Olgunun sorumluluğunu büyük ölçüde üstlenerek değerlendirmek, öğrencinin var olan bilgisini ve becerisini kullanmasını ve eksik olanı öğrenmeye motive olmasını sağlar. Nöbet, olgunun ele alınması için gerekli yetkinliklere sahip olunan durumlarda özgüveni artırırken, gerekli yetkinliğin henüz edinilmemiş olduğu durumlarda bilgi ve beceri kazanma motivasyonunu artırır. Bu nedenle nöbetlerde sık kullanılması gereken yetkinliklerin birinci kıdem yetkinlikleri arasında sınıflandırılmış olmaları önemlidir.

3. 
   Girişim
   

Tanı ve tedaviye yönelik tüm girişimler, eğitici tarafından gösterildikten sonra belli bir kılavuz eşliğinde basamaklı olarak gözetim altında uygulama yoluyla öğretilir. Her uygulama basamağı için öğrenciye geribildirim verilir. Öğrencinin doğru yaptıklarını doğru yapmaya devam etmesi, eksik ve gelişmesi gereken taraflarını düzeltebilmesi için öğrenciye zamanında, net ve yapıcı müdahalelerle teşvik edici ve destekleyici ya da uyarıcı ve yol gösterici geri bildirimler verilmelidir. Her girişim için öğrenciye önceden belirlenmiş yetkinlik düzeyine ulaşacak sayıda tekrar yaptırılması sağlanır.

1. 
   Ameliyat (Bu etkinlik bu uzmanlık alanında uygulanmamaktadır)
   

1. Ayaktan hasta bakımı

Öğrenci gözetim-denetim altında olgu değerlendirmesi yapar ve tanı, tedavi seçeneklerine karar verir. Öğrencinin yüksek/orta sıklıkta görülen acil veya acil olmayan olguların farklı başvuru şekillerini ve farklı tedavi seçeneklerini öğrendiği etkili bir yöntemdir. Bu nedenle, ayaktan hasta bakımında sık kullanılması gereken yetkinliklerin birinci kıdem yetkinlikleri arasında sınıflandırılmış olmaları önemlidir.

3. Bağımsız ve Keşfederek Öğrenme Etkinlikleri (BE)

   1. Yatan hasta takibi

Yatarak takip edilen bir olgu hakkında yeterliğe erişmemiş bir öğrencinin gözetim ve denetim altında, yeterliğe ulaşmış bir öğrencinin gözlem altında yaptığı çalışmalar sırasında eksikliğini fark ettiği konularda öğrenme gereksinimini belirleyerek bunu herhangi bir eğitim kaynağından tamamlaması sürecidir. Bu eğitim kaynaklarının doğru ve güvenilir olmasından eğitici sorumludur.

2. Ayaktan hasta takibi

Ayaktan başvuran acil veya acil olmayan bir olgu hakkında gereken yetkinlik düzeyine erişmemiş bir öğrencinin eğiticinin gözetim ve denetimi altında; gereken yetkinlik düzeyine ulaşmış bir öğrencinin ise gözlem altında yaptığı çalışmalar sırasında eksikliğini fark ettiği konularda öğrenme gereksinimini belirleyerek bunu herhangi bir eğitim kaynağından tamamlaması sürecidir. Bu eğitim kaynaklarının doğru ve güvenilir olmasından eğitici sorumludur.

3. Akran öğrenmesi

Öğrencinin bir olgunun çözümlenmesi veya bir girişimin uygulanması sırasında bir akranı ile tartışarak veya onu gözlemleyerek öğrenmesi sürecidir.

4. Yazılı kaynaklara başvurma

Öğrencinin öğrenme gereksinimi olan konularda yazılı kaynaklara başvurması ve klinik uygulama ile ilişkilendirmesi sürecidir.

5. Araştırma

Öğrencinin bir konuda tek başına veya bir ekip ile araştırma tasarlaması ve bu sırada öğrenme gereksinimini belirleyerek bunu herhangi bir eğitim kaynağından tamamlaması sürecidir.

6. Öğretme

Öğrencinin başkasına bir girişim veya bir klinik konuyu öğretirken bu konuda farklı bakış açılarını, daha önce düşünmediği soruları veya varlığını fark etmediği durumları fark ederek öğrenme gereksinimini belirlemesi ve bunu herhangi bir eğitim kaynağından tamamlaması sürecidir.

5. 
   EĞİTİM KAYNAKLARI
   

1. 
   Eğitici Standartları
   

Uzmanlık eğitim programı, en azından 5 yıldan beri etkin olarak eğitim sürecinde yer alan eğitici konumundaki bir ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanının yönetimi altında yürütülmelidir. Uzmanlık programı yöneticisi, zamanının en az yarısını eğitim programının yönetimine ve bu konuyla ilgili çalışmalara vermelidir.

Uzmanlık eğitimi programının yöneticisinin altında, öğretim üyelerinden ve uzmanlık öğrencileri temsilcisinden oluşan ve eğitim politikasını belirleyen bir komite bulunmalıdır. Eğitim komitesi, uzmanlık eğitimi programının planlanması, geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarının her birine etkin olarak katılmalıdır.

Eğitim komitesi her yıl düzenli bir biçimde eğitilenlerin tümünden anonim olarak yazılı geri bildirimler almalıdır. Geri bildirimler, eğitim programının biçim ve içeriğini, niteliğini ve uygulanabilirliğini; eğiticilerin niteliklerini ve katılımlarını; eğitim ortamının yeterliğini sorgulamalıdır. Eğitim komitesi elde edilen verilerin kurumsal olarak tartışılmasını ve gereken önlemlerin alınmasını sağlamalıdır.

Eğitim kurumunda, uzmanlık eğitimi programına katılan ve psikiyatrik uygulamaların geniş bir yelpazesinde deneyim kazanmış yeterli sayıda eğitici ve eğitime yardımcı diğer personel (psikolog, sosyal hizmet uzmanı, uğraşı terapisti vb) bulunmalıdır. Eğitici sayısı, eğitim alanın kişisel olarak yakından izlenmesini sağlamak ve yeterli düzeyde gözetim-denetiminin temin etmek için, eğitim alanların sayısıyla orantılı olmalıdır. Eğiticiler, eğitim programına düzenli ve sistemli olarak katılmalı ve uzmanlık öğrencisi tanı ya da tedaviye ilişkin bir sorunla karşılaştığında gözetim-denetim vermeye hazır olmalıdır.

Uzmanlık eğitiminde eğitici başına 2 uzmanlık öğrencisi planlanması önerilir.

1. 
   Mekan Standartları
   

• 
  Kurumsal yapılanmada, psikiyatri içi disiplinler, uzmanlık öğrencisinin temel alanlarda yeterli eğitimi almasına ve ekip anlayışı içinde becerilerini geliştirmesine olanak verecek bir işlerlikte mevcut olmalıdır.
  
• 
  İlgili birimde yatak sayısı en az 20 olması önerilir.
  
• 
  Eğitim kurumunda, uzmanlık eğitiminin başarılı biçimde uygulanabilmesi için aşağıda belirtilen fiziksel olanaklar mevcut olmalıdır:
  

• 
  Uzmanlık öğrencilerinin programın amaç ve hedeflerine ulaşabilmeleri için, yeterli sayıda ve çeşitlilikte ayaktan ve yatan hasta akışına imkan veren ve muayene, tanı ve tedavi işlemlerinin uygulandığı özel olarak ayrılmış ve yeterli donanıma sahip mekanlar,
  
• 
  Olumlu bir eğitim ortamı yaratabilmek için uzmanlık öğrencilerinin rahatça bilgi kaynaklarına ulaşabilecekleri ve çalışabilecekleri ortamlar (asistan odası, nöbet odası ve internet erişimi),
  
• 
  EKT odası ve bağlantılı olarak bir tedavi sonrası izlem için yoğun bakım olanakları olan oda,
  
• 
  Psikiyatrik acil durumlar için korunaklı oda,
  
• 
  Teknik donanımlara sahip uğraş odası,
  
• 
  Bireysel ve grup terapileri için yeterli sayı ve büyüklükte odalar,
  
• 
  Seminerler, dersler ve diğer eğitim uygulamaları için ayrılmış yeterli mekan ve donanım,
  
• 
  Ulusal ve uluslararası literatüre ulaşmayı sağlayacak bir kütüphane,
  

• 
  Eğitim veren kurumda, niteliği temin eden bir iç sistem; etik komiteler ve ilaç komiteleri gibi nitelik denetimini sağlayan kurullar mevcut olmalıdır.
  

1. 
   Donanım Standartları
   

• 
  Elektrokonvülzif tedavi (EKT) cihazı
  
• 
  Genel anestezi uygulamasına uygun donanım
  
• 
  EKG cihazı
  
• 
  Projeksiyon sistemleri ve teknolojik gelişmelere uygun işitsel-görsel öğretim gereçleri
  
• 
  Çevrim-içi veri tabanlarına erişim olanakları
  

6. 
   ROTASYON HEDEFLERİ
   

ROTASYON SÜRESİ/AY	ROTASYON DALI
3 AY	Nöroloji
4 AY	Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları

NÖROLOJİ ROTASYONU
KLİNİK YETKİNLİK HEDEFLERİ
Yetkinlik Adı	Yetkinlik Düzeyi
İskemik inme	T, K
Geçici iskemik atak	T, K
Hemorajik inme	T, K
Hipertansif intraserebral kanama	T, K
Subaraknoid kanama	T, K
Hipertansif ensefalopati	T, K
Parsiyel nöbetler	T, K
Jeneralize nöbetler	T, K
Status epileptikus	T, K
Alzheimer hastalığı	TT, K, A
Frontotemporal demans	TT, K, A
Lewy cisimcikli demans	TT, K, A
Vasküler nörobilişsel bozukluk	TT, K, A
Multipl skleroz	T, K
Parkinson hastalığı	T, K
Esansiyel tremor	T, K
Huntington hastalığı	T, K
Sydenham koresi	T, K
Tourette hastalığı	TT, K, A
Migren	T, K
Gerilim baş ağrısı	TT, K, A
Demet baş ağrısı	T, K
Santral sinir sisteminin bakteriyel enfeksiyonları	B
Santral sinir sisteminin viral enfeksiyonları	B
Behçet hastalığı	T, K
GİRİŞİMSEL YETKİNLİK HEDEFLERİ
Yetkinlik Adı	Yetkinlik Düzeyi
Nörolojik muayene	3
EEG	1
Uyku EEG'si	1
Nöropsikolojik değerlendirme ve testler	2
ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ROTASYONU
KLİNİK YETKİNLİK HEDEFLERİ
Yetkinlik Adı	Yetkinlik Düzeyi
Çocukluk ve ergenlik dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu	T, A
Çocukluk ve ergenlik davranım bozukluğu	T, A
Çocukluk ve ergenlik antisosyal davranışları	T, A
Çocukluk ve ergenlik otistik bozukluk	T, A
Çocukluk ve ergenlik asperger bozukluğu	T, A
Çocukluk ve ergenlikte kekemelik	T
Çocukluk ve ergenlikte mental retardasyon	T, A
Çocukluk ve ergenlikte enürezis	T
Çocukluk ve ergenlikte enkoprezis	T
Çocukluk ve ergenlik kronik motor veya vokal tik bozukluğu	T
Çocukluk ve ergenlik tourette bozukluğu	T
Çocukluk şizofrenisi	T, A
Çocukta uyku terörü	T, A
Çocukta uykuda kâbus bozukluğu	T, A
Çocuğun fiziksel istismarı	T, A
Çocuğun cinsel istismarı	T, A
Çocuğun duygusal istismarı	T, A
Çocuğun ihmali	T, A
Ebeveyn çocuk ilişki sorunları	T, A
GİRİŞİMSEL YETKİNLİK HEDEFLERİ
Yetkinlik Adı	Yetkinlik Düzeyi
Çocuk ve ergende psikiyatrik görüşme ve değerlendirme	3
Zeka testleri	1
Kişilik testleri	1
Nöropsikolojik değerlendirme	1

7. 
   ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
   

Eğiticinin uygun gördüğü ölçme değerlendirme yöntemleri uygulanmaktadır.

8. 
   KAYNAKÇA
   

-Tukmos, Tıpta Uzmanlık Kurulu Müfredat Oluşturma ve Standart Belirleme Sistemi, Çekirdek Müfredat Hazırlama Kılavuzu, v.1.1, 2013

-Tükel R, Alkın T, Uluşahin A. Psikiyatride Uzmanlık Eğitimi, Yeterlilik ve Eğitimin Akreditasyonu. Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, 2009.