To`plamning muallifi to`g`risida ma`lumot O‘qituvchi: Dj. Yunusov

12.Mavzu :Hisob- kitoblar auditi
Reja:
1.Hisob- kitoblar tarkibi.
2.Hisob- kitobni yurutish qoidalariga rioya etishi.
3.Hisob- kitoblar yurutilishining to’liq tekshiruvdan o’tkazish
Moliyaviy hisobotlar auditi. Ushbu chizmadan ko‘rinib turibdiki, har bir korxona o‘zi mnstaqil ravishda moliyaviy hisobotlariii tayyorlaydi va auditorlarga taqdim etadi. Ushbu vaziyatda auditorga faqatgina moliyaviy hisobotlar emas, balki ularga qo'shimcha ravishda shu hisobotlar m a’lumotlariga asoslovchi kuch bemvchi dastlabki hisob hujjatkri, qayd nom alar kabi buxgalteriya hujjatlari ham taqdim etiladi. Ular auditda dalillar deb nomlanadi. Auditor ushbu hujjatlarni (dalillarni) tekshirish orqaligina hisobotlar to‘g‘ri ma’lumotlami aks ettirayotganligi yoki unday emasligi to‘g‘risida íikr beradilar. I Jshbu jarayonni 1.2-cliizma ko'rinishida tasvirLash mumkin: J.2-chizma Ammo auditor hisobotlarni tekshirish jarayonida faqatgina korxona taqdim etgan hujjatlar bilan cheklanib qolmaydi. U shbu hujjatlar bilan birga auditor bir qator tashqi manbaalardan ham shu korxona faoliyatiga oid m a’lumotlar va hujjatlarni to'playdi. Misol uchun, korxonaning bank hisobraqamiga oid m a’lumotning bank tom onidan taqdim etilishi. Umuman olganda, aynan shu turdagi, ya’ni tashqi manbaalardan kelgan hujjatalar auditor uchun eng ishonchli hisoblanadi. Moliyaviy hisobotlarni tekshirish jarayonida auditor asosiy e’tiborni ushbu hisobotlar Buxgalteriya Hisobining M illiy Standartlari (BHMS) asosida tuzilganini yoki ushbu standartlardan chetga chiqish hollari ro‘y bergan holatlarni tekshiradi. Chetga chiqish hollari qanchalik kam bo‘lsa, moliyaviy hisobotlar sliunchalik qonuniy tusga ega bo‘ladi va tashqi foydalanuvchilar uchun ahamiyath bo‘hb boraveradi. Aksincha, ushbu hisobotlar korxona faohyatiga oid noto‘g‘ri m a’lum otni aks ettirsa, misol uchun aktivlar balansda o‘z haqiqiy bahosidan yuqori qiymatda ko'rsatilgan bo'lsa yoki majburiyatlar kamaytirib ko‘rsatilgan, yoki um um an ko‘rsatilmagan bo‘lsa, bu hisobotlar ishonchlilik xususiyatini yo‘qotadi va foydalanuvchilar uchun hech qanday aham iyatga ega bo‘lmaydi. 0 ‘z navbatida, moliyaviy hisobotlar BHM S asosida tuzilgani, barcha aktivlar o‘z qiymatida ko‘i-satilgani, hech bir majburiyat berkitilmagani, daromadLar oshirib, xarajatLor esa kamaytirib ko‘rsatilmagani to‘g‘risidagi m a’lumotni auditor mohyaviy hisobotlardan tashqi foydalanuvchilarga o‘z auditorlik xulosasi asosida m a’lum qiladi. Amaliyotda auditor xulosasi quyidagi to'rt xil ko'rinishda bo'lishi mumkin: 1. Ijobiy xulosa. Ushbu ko'rinishdagi xulosa auditor tom onidan, tekshirilgan korxona moliyaviy hisobotlari to ‘liq BHMSga asosan tuzilgan, ushbu standartlarni buzish hollari ro‘y bermagan, aktivlar va passivlar, darom ad va xarajatlar to ‘g‘ri va to ‘liq aks ettirilgan bo'lsa tuziladi. 1. Shartli ijobiy xulosa. Bu turdagi xulosa, tekshirilgan korxona moliyaviy hisobotlari, uning ba’zi bir elementlarini hisobga olmaganda, BHMSga asosan tuzilgan bo‘lsa beriladi. Ushbu vaziyatda, moliyaviy hisobtlarda B H M Sning ba’zi standartlarini buzish hollari ro‘y bergan bo'ladi, am m o bu holat salbiy xulosa berish darajasida muhim hisoblanmaydi. 2. Salbiy xulosa. Korxona taqdim etgan moliyaviy hisobot BHMS standartlarini to ‘liq yoki asosan buzib tayyorlangan hollarda tekshiruv o‘tkazgan auditor tom onidan salbiy xulosa beriladi. Bu holatda moliyaviy hisobotlarda o ‘ta m uhim xatoliklarga yo‘l qo‘yilgan bo‘ladiki, bu hisobotlardan foydalanish tashqi foydalanuvchilar uchun mutlaqo asossiz hisoblanadi. 3. Xulosa berishdan bosh tortish. Yuqorida ta’kidlanganidek, auditor moliyaviy hisobotlar tekshiruvini shu hisobotlarga doir dalillami to‘plash asosida olib boradi. Ushbu dalillar asosida u moliyaviy hisobotlar yuzasidan o‘z fikrini shakllantixadi. Ammo ba’zi hollarda tekshirilayotgan mijoz qaysidir sabablaiga ko‘ra auditorga shu turdagi dalillami berishdan bosh tortishi, zaruriy hujjatlami to'liq bermasligi yoki mutlaqo yashirishi mumkin. Bunday hollarda auditor moliyaviy hisobotlar yuzasidan o‘z fikrini berishdan bosh tortadi. Chunki fikr bildirish uchun asos yo‘q. Ammo bunday vaziyatda auditor o‘z fikrini bildira olmasligini, buning sabablarini ko‘rsatgan holda, yozma tarzda m a’lum qiladi. Bu ko‘rinishdagi yozma hujjat auditorning xulosa berishdan bosh tortishini m a’lum etishi kerak.