Toshkent davlat transport universiteti

4.2-rasm. Impulsli diodning belgilanishi

Ushbu radio komponentlarning nomining o’zi signal impulslardan iborat bo’lgan davrlarda ishlashga mo’ljallanganligini ko’rsatadi. Bunday sxema yechimlari raqamli qurilmalarda, kommutatsiya qurilmalarida, yuqori chastotali generatorlarda va boshqa shunga o’xshash uskunalarda qo’llaniladi. Ishlash prinsipiga ko’ra, impulsli diod amalda eng oddiyidan to’g’rilagichdan farq qilmaydi. Oldinga egilish qo’llanilganda xuddi shu tarzda ochiladi va kiruvchi signalning qutblanishini o’zgartirish maydoni yopiladi.

Shu bilan birga, impulsli diodning xatti-harakatlarida bitta muhim farq hali ham kuzatilmoqda. Bu shuni anglatadiki, an’anaviy dioddan farqli o’laroq, ushbu turdagi element teskari potensial farq qo’llanilgandan so’ng darhol yopilmaydi, lekin bir muncha vaqt (sekundning mingdan bir qismi) ochiq qoladi va biroz kechikish bilan yopiladi.
Impuls diodining asosiy parametrlari quyidagilardan iborat:
1. sig’im;
2. maksimal impuls oldinga kuchlanish;
3. maksimal impulsning oldinga oqimi;
4. Teskari qarshilikni tiklash vaqti.
Qo’shimcha xarakteristikasi - to’g’ridan-to’g’ri kuchlanishni o’rnatish muddati.
Qayta tok impulsi

4.3-rasm. Oddiy va impulsli diodni farqlanishi

impuls diodini o’chirish kechikishi bir ta’sir uchun qiziqarli, bu esa teskari oqimning qisqa muddatli o’sishidir. Bu impulsli diodning yarimo’tkazgich strukturasida sodir bo’ladigan maxsus jismoniy va kimyoviy jarayonlarga bog’liq. Bir soniyaning birinchi fraktsiyalarida, impuls p-n o’tish joyidan o’tganda, diodning bazasida to’plangan ozchilik zaryad tashuvchilari yo’q qilinadi. Va faqat bu to’planish rekombinatsiya va hal qilingandan so’ng, diod qulflanadi, asosiy bo’lmagan tashuvchilarning harakati bir xil teskari oqimning paydo bo’lishiga olib keladi, uning keskin o’sishi kirish signalining qutblanishi teskari bo’lganda qayd etiladi. Shunday qilib, hozirgi vaqtda fizika nuqtai nazaridan klassik elektr impulsi paydo bo’ladi. Uning davomiyligi juda kichik - generator davrlarida qo’llaniladigan bir necha nanosekundlar. Qisqa muddat p-nbirikmasining juda kichik sig’imi bilan belgilanadi, bu kamdan-kam hollarda bir necha pikofaraddan oshadi.

Ma’lumki, to’g’rilagich diodlarida ularning funksionalligini ta’minlash uchun tekislikdagi p-n o’tish joylari qo’llaniladi. Ularning xususiyati juda katta sig’imdir. Impulsli diodlarda u faqat kichik bo’lishi kerak. Shu sababli, ushbu radio komponentlarini ishlab chiqarishda p-n birikmasining planetar modelidan voz kechildi. Bu elementlar mikroqotishma va planetar usullar yordamida amalga oshiriladi. Ikkinchisi raqamli uskunalar uchun integral mikrosxemalar ishlab chiqarishda qo’llaniladi.

§ 4.3. Yorug’lik diodlari.Yorug’lik diodlarni konstruksiyasi va tavsiflari

Svetodiod (yorug’lik diodi) arsenit – fosfid – galiy asosida yasaladi. Svetodiod orqali tok o’tganda u o’zidan yorug’lik chiqaradi. Svetodiodni shartli belgilanishi va ulanishi quyida 4.4-rasmda keltirilgan.

Bir necha milliamper tokda svetodiod aniq yiltiraydi. Yiltirash to’g’ri tokka proporsional bo’ladi. Shuning uchun ulardan yarimo’tkazgichli asboblarda indikatsiya elementi sifatida foydalaniladi. Mabodo bitta g’ilofga svetodiod (yorug’lik tarqatuvchi) va fotorezistor elementi (yorug’lik qabul qiladigan), holda masalan, fotorezistor joylashtirilsa, zanjirlarni to’la galvanik ajratgan xolda kirish tokini chiqish tokiga aylantirish mumkin bo’ladi.