Toshkent davlat transport universiteti

4.6 –rasm. Yorug’lik diod strukturalari (a, b ) va spektral xarakteristikalar (v)

Yorug’lik diodda injeksiyali lyuminsensiya mexanizmi uchta asosiy jarayonlardan iborat: yarim o’tkazgichlarda nurlanish (va nurlanishsiz) rekombinasiyasi, yorug’lik diod bazasiga ortiqcha asosiy bo’lmagan zaryadlarni injeksiyasi va generatsiya sohasida nurlanishni chiqishi. Yarim o’tkazgichda zaryad tashuvchilar rekombinatsiyasi , eng muhimi , uni zona diagrammasi, tabiiy krishmalar va nuqsonlarni mavjudligi, muvozanat holatdagi buzulishlar darajasi bilan aniqlanadi. Optron nurlagichlarning asosiy materiallariga to’g’ri zonali yarimo’tlazgichlar ( GaAs va uning uchlik birikmalari GaAlAs va GaAsP) kiradi, yani bularda ruxsat etilgan zona -zona to’g’ri optik otishlar bo’ladi

Turli rekombinasiya mexanizmlarni nisbiy roli ichki chiqish nurlanish tushunchasini kiritish bilan ifodalanadi, bu nurlanish rekombinatsiya ehtimolligini to’la (nurlanish va nurlanishsiz) rekombinatsiya extimoligiga nisbati bilan (boshqacha aytganda generatsiyalangan kvantlar sonini shu bilan injeksiyalangan asosiy bo’lmagan zaryad tashuvchilar soniga) aniqlanadi. .Bu qiymat foydanalinadigan yorug’likdiod uchun materialni ahamiyatli xarakteristikasi hisoblanadi.
Optronlar. Kirish elektr signali ta’sirida yorug’lik diodi yorug’lik nurlatadi, foto qabul qilgich (fotodiod, fotorezistor va x.z.) esa yorug’lik ta’sirida tok generatsiyalaydi.



a) b) v) g)


4.7-rasm. Yorug’lik diodi

4.7-rasmda yorug’lik diodi va fotodiod (a), fototranzistor (b), fototiristor (v), fotorezistor (g) dan tashkil topgan optoparalar keltirilgan.

§ 4.4. Stabilitronlar, p-n o’tish sig’imi

Diodlardagi elektr buzilishida jarayonning qaytar bo’lishi katta amaliy ahamiyatga ega. Chunki bunda tes­kari tokning biror kichik qiymatidan boshlab dioddagi potensial tushuvi tokka bog’liq bo’lmay qoladi. Yarim o’tkazgichli diodning bu xususiyati uni kuchlanishni stabillovchi element qilib ishlatish imkonini beradi. Bunday yarim o’tkazichli diodlar stabilitronlar deb ataladi. 4.8-rasmda stabilitronning sxemada belgi­lanishi va volt-amper xarakteristikasi ko’rsatilgan.