Toshkent farm atse vtikainstituti

MARMARAK (MAVRAK) - SALVIA
Dorivor marmarak 
(mavrak) - Salvia 
officinalis L.; 
yasnotkadoshiar - Lamiaceae (labguidoshlar -
Labiatae) 
oilasiga 
kiradi
K o‘p yillik, bo‘yi 20-50 sm ga etadigan yarim buta. Poyasi 
ko‘p sonli, shoxlangan, serbarg, to‘rt qirrali, pastki qismi bir oz 
yog‘ochlangan. Bargi oddiy. uzun bandli, poyaning eng yuqori 
qismidagiSari bandsiz bo‘Iib, poyada qarama-qarshi o‘rnashgan. 
Gullari qisqa bandli, mayda, poya va shoxlarining yuqori qismida 
boshoqsimon doira shaklidagi soxta to‘pgu! hosil qiladi. Guli 
qiyshiq gulkosachasi ikki labli, sertuk, gultojisi ikki labli, ko‘k 
binafsha rangda, otaligi ikkita, onalik tuguni to ‘it bo‘lakli, yuqoriga 
joylashgan. Mevasi - 4 ta yong‘oqchadan tashkil topgan.
lyun-iyul ovlarida gullaydi.
Geografik tarqalishi. 
Vatani 0 ‘rta Er dengiz bo‘yidagi davlatlar. 
Moldovada, llkrainada, Krasnodar o ‘lkasida va Qrimda o ‘stiri!adi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi. 
Tayyor mahsulot uzun 
bandli (2sm), cho‘zinchoq yoki keng lansetsimon (ba’zan barg 
plastinkasining asosida bitta yoki ikkita kichkina bo‘lagi bo‘ladi) 
bargdan iborat. Barg plastinkasining uchi to‘mtoq bo‘lib, qirrasi 
to ‘mtoq tishli. Yirik barglar uzunligi 6-10 sm, eni 2-2,5 sm, mayda 
barglar uzunligi 2 sm, eni esa 0,8 sm bo‘ladi. Yosh barglar juda ko‘p 
mayda tuklar bilan (ayniqsa, pastki tomoni) qoplanganidan kumush 
rangli. Katta barglarda tuklar kam boiib, plastinkaning ustki tomoni 
kulrang-yashil, pastki tomoni esa kulrang. Bargda joylashgan 3- 
va 4- tartibdagi tomirlar barg plastinkasining yuqori tomonidan 
ichkarisiga botib kirganligi va pastki tomonidan bo‘rtib chiqqanligi 
uchun plastinkaning pastki tomoni bir xildagi mayda katakcha 
shakli da ko‘rinadi.
Mahsulotning nihoyatda xushbo‘y hidi va achchiqroq yoqimli, 
bir oz burishtiruvchi mazasi bor.
X ID Fgako‘ramahsulotnamligi 14%, umumiy kuli l2%,qoraygan 
va qo‘ng‘ir barglar 5%, poya va gulto‘plam aralashmalari 13%, 
teshigining diametri 3 mm bo‘lgan elakdan o‘tadigan maydalangan
146

---

qismi 3% (butun mahsulot uchun), organik aralashmalar 3% va 
mineral aralashmalar 0,5% dan oshiq boTmasligi kerak. Qirqilgan 
mahsulot uchun 10 mm dan yirik boTakcbalar 5% dan, teshigining 
diametri 0,5 mm li elakdan o‘tadigan mayda qismlar 10% dan ortiq 
boTmasligi kerak.