Toshkent farmatsevtika instituti

Muammoli savol: Suxbat metodi orqali nimalar o‘rganiladi?
Bu metod bilan inson psixikasining o‘rganishda suxbatning maqsadi va vazifasi belgilanadi, uning ob’ekti va sub’ekti tanlanadi, mavzusi, o‘tkaziladigan vaqti aniqlanadi. Suxbat o‘tkazish rejalashtiriladi, o‘rganilayotgan narsa bilan uzviylik bog‘liq savol javob tayyorlanadi. Suxbatning bosh maqsadi muayyan bir vaziyat yoki muammoni hal qilish jarayonida inson psixikasidagi o‘zgarishlarni o‘rganishdir. Suxbat orqali turli yoshdagi odamlarning tafakkuri, aql zakovati, xulq-atvori, qiziqishi, ziyrakligi, bilim saviyasi, e’tiqodi, dunyoqarashi, irodasi to‘g‘risida ma’lumotlar olinadi. Suxbat metodining ta’kidlangan ijobiy jixatlari bilan birga ayrim zaif tomonlari ham mavjud. Qaytariq so‘zlar «g‘aliz» iboralar, nutqning tezligi, fikrning mavhumligi, zerikarliligi, muvaffaqiyatsizlikka sabab bo‘ladi. SHuningdek, savol javobning bir xil shaklda emasligi sinaluvchida o‘ziga xos ishlash uslubi, oshkoralik etishmasligi, iymanish, uyalish atroficha ma’lumotlar olishni qiyinlashtiradi va shu sababli boshqa metodlarga murojaat qilishga to‘g‘ri keladi.
Faoliyat maxsuli taxlil qilish metodi. Inson xotirasi, aqliy qobiliyati va xayolini aniqlish maqsadida bu metod Yosh davrlari pisixologiyasida keng qo‘llaniladi. Bolalar chizgan rasmlar, yasagan o‘yinchoqlar, modellar, yozgan shexrlarni taxlil qilish orqali ularning mantiqiy xotirasi, tafakkuri, texnik, badiiy va adabiy qobiliyati, ijodiy xayoli yuzasidan materiallar to‘plash mumkin. Mazkur metoddan foydalanishda mahsulotni yaratgan shaxs bevosita ishtirok etmaydi. Ob’ekt bilan sub’ekt o‘rtasida muloqot o‘rnatish uchun shaxsning psixikasi to‘g‘risida sirtdan muayyan xukm va xulosa chiqariladi. Ijodiy faoliyat maxsullarining taxlil qilish orqali bolalar o‘quvchilar talabalar konstruktorlar olimlar, xunarmandlar, ishchilar, psixik, xususiyatlari to‘g‘risida ma’lumotlar to‘plash mumkin. Lekin insondani psixik o‘zgarishlar, kamol topish va ularning kechishini ifodalovchi materiallar yig‘ish uchun bu metodning o‘zi etmaydi. SHuning uchun inson psixikasini o‘rganish maqsadida boshqa metodlardan foydalanish maxqul.