Toshkent moliya

Davr xarajatlari auditining obʼektlari⁴⁰

№	Kursatkichlar nomi	Schetlar	«Moliyaviy natijalar tugrisidagi ^isobot”
			2-sonli shakl
			(satr)
1	2	3	4
1	Sotish xarajatlari	9410	50
2	Maʼmuriy xarajatlar	9420	60
3	Boshka operatsion xarajatlar	9430	70

Davr xarajatlari auditini amalga oshirishda auditor oldiga kuyilgan vazifalardan biri xarajatlarni xisob-varaklarda tugri aks ettirilganmi yukmi tekshirishdan iborat bulib, amaliyotda asosiy vosita tannarxiga olib borishi kerak bulgan xarajatlarni davr xarajatlariga yoki aksincha davr xarajatlari sifatida xisobdan chikarilishi lozim bulgan xarajatlarni asosiy vosita tannarxiga kushiladigan xolatlar kup uchraydi. Auditor shunday vaziyatlarni sinchiklab tekshirishi zarur buladi. Misol tarikasida, xujalik yurituvchi subʼekt balansida maʼmuriyat foydalanadigan avtomashinaga raxbarning karoriga kura uning uchun birja orkali yangi “buyurtma” rakam sotib olindi. Bunday xolatda auditor oldida kuyidagi vazifalar turadi: xujalik yurituvchi subʼektda avtomobilga yangi davlat rakami olish xarajatlari kanday xisobdan chikarilganligini tekshirish, ular avtomashina tannarxiga kiritilganmi yukmi tekshirish, kanday buxgalteriya provodkalaridan foydalanilganligini tekshirish.

Avtomototransport vositalarini davlat ruyxatidan utkazish chogida xududiy DYXXX organlari ularning egalariga ruyxatdan utkazish davlat rakami belgilarini (RUDRB) beradilar. Xaridorgir xarf va rakamlar kombinatsiyasiga ega bulgan oshirilgan tulov stavkasi buyicha ruyxatdan utkazilgan davlat rakami belgisi deganda: xarf va rakamlar kombinatsiyasini tanlash imkoni bilan beriladigan; berilgani uchun oshirilgan stavka buyicha xak tulanadigan belgi tushuniladi. 2017 yil sentyabridan boshlab oshirilgan tulov stavkasi buyicha RUDRB kuyidagilarga tegishli bulgan avtotransport vositalariga beriladi: “Uzbekiston Respublika tovar-xom ashyo birjasi” AJ axborot tizimida rakobatli jarayonda golib bulganlarga; xaridorgir xarf va rakamlar kombinatsiyasiga zga bulgan rakamni olishga YXXDXga. ariza bergan avtotransport vositalari egalariga. Berilgan RUDRB avtotransport vositasi egasining mulki xisoblanmzsdan, ulardan katʼiyan maksadli foydalanilishi uchun unga takdim etiladi. Oshirilgan tulov stavkasi buyicha rakam belgilarini olish xarajatlari boshka operatsion xarajatlar singari davr xarajatlariga xisobdan chikarilganligini auditor tekshirishi kerak²⁰. Asosiy vositalarning buxgalteriya xisobiga kabul ki- lingan kiymati konun xujjatlarida belgilangan xolatlardan tashkari
xollarda uzgartirilmaydi. Avtomobilning boshlangich (tiklash) kiymati u kushimcha jixozlangan, rekonstruksiya kilingan, zamonaviylashtirilgan