Toshkent sharidagi yeoju texnika instituti “moliya” kafedrasi “moliya bozori” fani

Moliyaviy instrument atributlari:
- har bir turiga mos maqsad va funtsiyasi, bozori va undagi muomala mexanizmi;
- har bir turiga mos rekviziti, shakli, muddati, soni va narhi;
- monetizatsiyalashgan real bazis bilan ta’minlanganligi;
- har bir turining bozor parametrlari (indikatorlari);
- har bir turiga mos chiqaruvchilari va ularning instrument bo’yicha shartlari va h.k.

• Moliyaviy instrument funktsiyalari

- o’ziga hos bozor orqali moliyaviy resurslarni (kapitalni) iqtisodiyotda (iqtisodiyot sub’ektlari o’rtasida) samarali taqsimlash va qayta taqsimlash;
- puldan bo’lak ma’lum sharoitlarda kvazipul sifatida to’lov vositasi bo’la olish (m2 va undan yirik pul agregatlari tarkibiga kiritilganligi munosabati bilan);
- bir vaqtda iqtisodiy va yuridik mazmunni o’zida mujassamlashtirgan holda uning egasi, chiqaruvchisi va davlat o’rtasidagi iqtisodiy-xuquqiy munosabatlarni belgilash;
- o’z egalariga kapitalga egalik xuquqi bilan birga boshqa ma’lum qo’shimcha xuquqlarni (masalan, ovoz berish, boshqaruvda ishtirok etish, ma’lumotga ega bo’lish, kreditorlik mavqei va h.k.) berish;
- alohida tovar sifatida muomalada bo’lish, bozor kon’yunkturasini va unda biznes sifatini belgilash; uni chiqaruvchisi va bozor holati to’g’risida informatsiya bilan ta’minlash va h.k. (bularni uning moliya bozoridagi roli sifatida qabul qilish mumkin);
- investitsion aktiv va jamg’arma sifatida hizmat qilish;
- risk sharoitida kapital bo’yicha daromad olishni, kapitalni qaytarilishini ta’minlash va h.k.
Moliyaviy instrumenlar tasnifi
Muomalaga chiqarilishi maqsadi ko’ra:

• kredit-pul siyosatini amalga oshirishning qarz munosabatlarini mujassamlashtiruvchi moliyaviy instrumentlar (davlat va bank instrumentlari)
• qarz (davlat va korporativ maqsadda)
• ulush (korporativ maqsadda) munosabatlarini ifodalovchi investitsion moliyaviy instrumentlar

Moliya bozorining u yoki bu segmenti bo’yicha:

• pul, kredit,
• valyuta,
• sug’urta,
• lotereya o’yinlari,
• qimmatli qog’ozlar.