Tovar-modiy zaxiralarining tarifi va turkumlanishi

Tovar-moddiy zaxiralar quyidagi holatlarda tan olinadi:

• - tashkilotga aktiv bilan bog‘liq kelgusidagi iqtisodiy naf kelishiga ishonch mavjud bo‘lsa;

• -aktiv qiymatini ishonchli baholash mumkin bo‘lsa;

• 1. Tovar-moddiy zaxiralar haqida tushuncha va ularni tan olish

• - ularga bo‘lgan mulk huquqi o‘tsa.

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

• TOVARLAR

• ASOSIY IShLAB ChIQARISh

• ҲОМАШЁ

• MXHS-2 bo‘ycha

• A

• D

• B

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

Yillar	Jami aktivlar	Joriy aktivlar	TMZ	Foizda jami aktivlarga nisbatan	Foizda joriy aktivlarga nisbatan
A	1	2	3	4=3/1*100	5=3/2*100
2017	8 973,1	4 087,5	2 282,2	25,43%	55,83%
2018	14 804,7	7 396,5	4 197,9	28,36%	56,76%
2019	28 875,0	13 516,8	6 057,4	20,98%	44,81%
2020	39 543,7	13 673,6	5 689,9	14,39%	41,61%

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

TMZ tarkibi	2017	2018	2019	2020
Ishlab chiqarish zahiralari	2 232 850,0	4 038 714,0	5 873 075,0	3 033 822,0
Tugallanmagan ishlab chiqarish	14 583,0	23 919,0	25 315,0	2 592 707,0
Tayyor mahsulot	34 746,0	135 246,0	159 040,0	63 338,0
Jami	2 282 179,0	4 197 879,0	6 057 430,0	5 689 867,0

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

• TMZlar quyidagilarning eng pasti bo’yicha baholanadi:
• - Haqiqiy tannarxida
• - Sotishning sof qiymatida

• BHMS bo‘ycha

• TMZlar quyidagilarning eng pasti bo’yicha baholanadi:
• - Haqiqiy tannarxida
• - Sotishning sof qiymatida

• MXHS bo‘ycha

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

• Uzoq muddatli aktivlar tarkibidan tovar-moddiy zaxiralar tarkibiga o‘tkazilgan aktivlarning tannarxi ushbu uzoq muddatli aktivlarning balans (qoldiq) qiymati bo‘yicha belgilanadi

• - bojxona bojlari va yig‘imlari;
• - tmzni xarid qilish bilan bog‘liq bo‘lgan soliq va yig‘imlar summalari;
• - tmz ta'minotchi va vositachi tashkilotlar orqali xarid qilinganda ularga to‘lanadigan to‘lovlar (vositachilik haqi);
• - tmzni xarid qilish bilan bog‘liq bo‘lgan tmzni sertifikatlash va ularni texnik shartlarga muvofiq sinash bo‘yicha xarajatlar

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

• Tovar-moddiy zaxiralarni hisobga olishning qo‘llaniladigan tartibi tashkilotning hisob siyosatida aks ettiriladi.

• Uzoq muddatli aktivlar tarkibidan tovar-moddiy zaxiralar tarkibiga o‘tkazilgan aktivlarning tannarxi ushbu uzoq muddatli aktivlarning balans (qoldiq) qiymati bo‘yicha belgilanadi

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

• Tovar-moddiy zaxiralarning ishlab chiqarish tannarxiga ularni ishlab chiqarish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan, ishlab chiqarish texnologiyasi va uni tashkil etish sifatidagi xarajatlar kiritiladi

• Bunda ushbu xarajatlarga quyidagilar kiradi:
• bevosita va bilvosita moddiy xarajatlar;
• bevosita va bilvosita mehnat xarajatlari;
• ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa bevosita va bilvosita xarajatlar.

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

• 1) tegishli birlikning identifikasiyalangan tannarxi bo‘yicha;
• 2) o‘rtacha tortilgan qiymat bo‘yicha (AVECO);
• 3) TMZ xarid qilingan vaqt bo‘yicha dastlabki zaxiralar tannarxi bo‘yicha (FIFO).

• BHMS bo‘ycha

• tegishli birlikning identifikasiyalangan tannarxi bo‘yicha;
• o‘rtacha tortilgan qiymat bo‘yicha (AVECO);
• TMZ xarid qilingan vaqt bo‘yicha dastlabki zaxiralar tannarxi bo‘yicha (FIFO).
• LIFO

• MXHS bo‘ycha

• 2. Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlash va baholash tartibi

• TMZ (mahsulotlar va ishlar, xizmatlar) tannarxini aniqlash usullari ularning turi, ishlab chiqarish turi, uning murakkabligi, tugallanmagan ishlab chiqarishning mavjudligi, ishlab chiqarishning davomiyligi, tovar-moddiy zaxiralar nomenklaturasiga bog‘liqdir.

• Mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) tannarxini aniqlashning asosiy usullari bo‘lib oddiy, me'yoriy, buyurtmali, bosqichli usullar hisoblanadi, savdo tashkilotlarida esa xarajatlarni inventar' baholash usuli qo‘llanilishi mumkin.

•