Tıp Sembolünün Tarihçesi Üzerine Bir Değerlendirme An Evaluation of the History of the Medical Symbol Ilgaz Akdoğan

Key words: Medicine symbol, Medical profession values, Medical ethics, History of medicine symbol. 
 
 
 
 
 
 
*
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 2022;12(3):456-463 
DOI:
10.31020/mutftd.1150014 
e-ISSN: 1309-8004, ISSN 1309-761X 
Geliş Tarihi - Received: 28 Temmuz 2022; Kabul Tarihi - Accepted: 31 Ağustos 2022 
İletişim - Correspondence Author: Ilgaz Akdoğan  

---

Tıp Sembolünün Tarihçesi – Ilgaz Akdoğan Lokman Hekim Dergisi - Lokman Hekim Journal 2022;12(3):456-463 
457 
Giriş 
Sembol ya da simge Türk Dil Kurumu sözlüğünde (https://sozluk.gov.tr/) “duyularla ifade edilemeyen bir şeyi 
belirten somut nesne veya işaret”, amblem ya da belirtke ise “soyut bir kavramın sembolü olan varlık veya 
eşya” olarak tanımlanmaktadır. Tıbbın sembolü ya da amblemi antik çağlardan günümüze asaya sarılı yılan 
olarak bilinmektedir.
1
Tıp sembolü, bir dizi tarihi ve etik değeri içinde barındırır ve temsil eder.
2
Tıbbın simgesi 
olarak yılan figürleri bir asa ya da çubuk etrafına sarılmış bir ya da iki yılan, kadehe sarılmış veya kâseye doğru 
uzanmış bir yılan, birbirine sarılmış iki yılan, dal ve yılan gibi çeşitli şekil ve biçimlerde karşımıza çıkmaktadır. 
Bu formlar sadece tıp değil, sağlıkla ilgili diş hekimliği, veterinerlik, eczacılık, hemşirelik gibi birçok dal ve 
kuruluşta da sembol olarak kullanılmaktadır.
3
Uygarlığın ve tarihin en eski kayıtlarından, yılanın esrarengiz bir yaratık olarak önemli bir kültürel rol oynadığı 
bilinmektedir.
4
Yılan, hemen her kültürün mitolojisinde yer alan bir hayvandır. Yılan deri değiştirmesi 
nedeniyle ölümsüzlüğü çağrıştıran ama ölümcül zehri ile korkulan ve saygı duyulan bir varlık olmuştur. Tarihin 
ilk dönemlerinden beri yılanı ve yılanın doğasını gözlemleyen topluluklar onun bu çift yönlü tabiatından 
korkarlar ve aynı zamanda duydukları bu korkuyla da ona kutsallık atfederler. Yılana duyulan bu korku ona 
olan saygıyı tapınmaya dönüştürmüştür.
5
Mitolojik dönemde yılanın diğer hayvanlara göre ayakları 
olmamasına rağmen hızla hareket edebilmesi, ağaçta, yer üstünde, yer altında, suda yaşayabilmesi gibi farklı 
özellikleri nedeniyle kutsal bir varlık sayılmıştır.
6
Yılan birçok medeniyette, sağlık, hekimlik, bilgelik, güç ve 
ebedi yaşamla ilişkilendirilmiştir.
3
Antik toplumlara ait mitolojilerde ve efsanelerde yılan her yıl deri 
değiştirerek gençleşmesi nedeniyle sonsuz yaşamın sembolü olarak kabul edilmiştir.
7
Yılan yeraltında, yer 
üstünde ve su altında yaşayabilen bir hayvan olarak, doğal kaynak sularında, çiçeklerde ve bitkilerde kendini 
gösteren, doğanın iyileştirici gücünü en iyi bilen yaratık olarak kabul edilir ve bu nedenle ona sağlık ve tıbbın 
simgesi atfedilir.
8
İnsanın yılanla ilişkisinin tarihi, iğrenme, nefret ve korku, hayranlık, merak ve hatta 
idolleştirmeyi yanında getirmiştir.
9
Tıp kelimesinin orijinini aldığı Mısır Uygarlığındaki Teb (Thebai) şehrinin 
totemi yılandır, yani burada yılan tapınılan varlıktır.
10
Mitolojideki simgesi kutsal yılan olan Asklepios, tanrı Apollon’un oğludur ve tıp ve sağlık tanrısıdır. Hekimliğin 
sembolü sayılan Asklepios’un asasının üzerinde yılan bulunmaktadır. Asklepios gibi tanrı Hermes’in de 
yılanlarla sarılı Caduceus adlı bir asası vardır.
5
Orta Çağın sonlarında ve Rönesans dönemi boyunca Caduceus 
şifa bilimlerinin sembolü (özellikle eczacılık ve simya’da) olarak kullanılmıştır, günümüzde ise tarihsel kökeni 
farklı olmasına rağmen, sağlık alanında yaygın olarak kullanılmaktadır.
4
Yılan ve asadan oluşan tıp sembolü 
diğer birçok meslekte olduğu gibi hekimlik mesleği açısından çok sayıda mesleki ve etik değeri temsil 
etmektedir. Bunlar tarih boyunca yılan ve asaya atfedilen sağlık, şifa/sağaltım, bilgelik, saygı/kutsallık, sabırlı 
olma, sağduyululuk, zeki olma, ileri görüşlülük, yenilenme/gençleşme, ölümsüzlük, güç/kudret, koruyuculuk, 
hız gibi değerlerdir
3
(Şekil 1).