Transport va logistika” fakulteti «Avtomobil servisi» yo’nalishi k 105-21 guruh talabasi Muhammadjonov Azizbekning Materialshunoslik fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Ular atmosfera kooroziyasiga qarshi g‘oyat darajada turg‘un bo‘lib, negizini alyuminiy tashkil qilgan qotishmalar ichida eng engilidir (solishtirma og‘irligi qariib 2,5). Alyuminiy avtomobillar, dirijabllar, sammolyotlarda muhim rol’ o‘ynaydi. Alyuminiy sanoatining taraqqiy etishiga xavoni zabt etishni tez kuchayib borayotgani, shubxasiz, yordam berdi. Alyuminiy, elektrosimlarni tayyorlashda har xil aslaxa buyumlar va uy-ro‘zg‘r buyumlari ishlab chiqarishda ko‘p qo‘llanilmoqda. Alyuminiy qotishmaarining tobora ko‘plab ishlatilayotganligi alyuminiy sanoatining tez taraqqiy etishiga katta ta’sir ko‘rsatmoqda.

• 
  Ular atmosfera kooroziyasiga qarshi g‘oyat darajada turg‘un bo‘lib, negizini alyuminiy tashkil qilgan qotishmalar ichida eng engilidir (solishtirma og‘irligi qariib 2,5). Alyuminiy avtomobillar, dirijabllar, sammolyotlarda muhim rol’ o‘ynaydi. Alyuminiy sanoatining taraqqiy etishiga xavoni zabt etishni tez kuchayib borayotgani, shubxasiz, yordam berdi. Alyuminiy, elektrosimlarni tayyorlashda har xil aslaxa buyumlar va uy-ro‘zg‘r buyumlari ishlab chiqarishda ko‘p qo‘llanilmoqda. Alyuminiy qotishmaarining tobora ko‘plab ishlatilayotganligi alyuminiy sanoatining tez taraqqiy etishiga katta ta’sir ko‘rsatmoqda.
  

Xrom – er po‘stlog‘ida 0,2% bo‘lib, uning xromli temir tosh tarkibli rudasi majud (Fe0Cr203). Ishlatilishi. Metallarni xromlashda (korroziyaga qarshi) po‘latni legarlashda ishlatiladi. U po‘lat tarkibida bo‘lsa, bunday po‘lat korroziyaga chidamli bo‘lib, qattiqligi oshadi. Marganec. Er po‘stlog‘ini 0,1% ni tashkil qiladi. Tabiatda Mn02, Mn304, Mn203 holida uchraydi. Marganec marganec sulfatni elektroliz qilib, uning oksidlaridan kremniy yordamida qaytarib olinadi. Ishlatilishi. Asosan po‘latni legarlashda ishlatiladi. Tarkibiga 15% marganec qo‘shilgan po‘lat yuqori qattiqlikka va mustaxkamlikka ega bo‘ladi. Bunday po‘latdan temir yo‘l relslari tayyorlanadi. Mn+Cu+Ni=Magnanin qotishmasi elektrotexnikada ishlatiladi. Uning KMn04 birikmasi medicinada, kimyo sanoatida va xo‘jaliklarda turli maqsadlarda qo‘llaniladi. Temir. Er po‘stlog‘ining 4% ni tashkil yetadi. Oksidlar, sulfidlar va boshqa birikmalar holida uchraydi. Temirdan cho‘yan va po‘lat ishalab chiqariladi.

• 
  Xrom – er po‘stlog‘ida 0,2% bo‘lib, uning xromli temir tosh tarkibli rudasi majud (Fe0Cr203). Ishlatilishi. Metallarni xromlashda (korroziyaga qarshi) po‘latni legarlashda ishlatiladi. U po‘lat tarkibida bo‘lsa, bunday po‘lat korroziyaga chidamli bo‘lib, qattiqligi oshadi. Marganec. Er po‘stlog‘ini 0,1% ni tashkil qiladi. Tabiatda Mn02, Mn304, Mn203 holida uchraydi. Marganec marganec sulfatni elektroliz qilib, uning oksidlaridan kremniy yordamida qaytarib olinadi. Ishlatilishi. Asosan po‘latni legarlashda ishlatiladi. Tarkibiga 15% marganec qo‘shilgan po‘lat yuqori qattiqlikka va mustaxkamlikka ega bo‘ladi. Bunday po‘latdan temir yo‘l relslari tayyorlanadi. Mn+Cu+Ni=Magnanin qotishmasi elektrotexnikada ishlatiladi. Uning KMn04 birikmasi medicinada, kimyo sanoatida va xo‘jaliklarda turli maqsadlarda qo‘llaniladi. Temir. Er po‘stlog‘ining 4% ni tashkil yetadi. Oksidlar, sulfidlar va boshqa birikmalar holida uchraydi. Temirdan cho‘yan va po‘lat ishalab chiqariladi.